Acer pseudoplatanus
From Wikipedia, the free encyclopedia
L'aserau o sicomòr (Acer pseudoplatanus) es una espècia d'agast de granda talha de la familha de las aceracèas frequent en Euròpa. Aparten a la seccion Acer de la classificacion dels agasts segon de Jong (1976).
Acer pseudoplatanus
Sicomòr.
| Règne | Plantae |
|---|---|
| Sosrègne | Tracheobionta |
| Division | Magnoliophyta |
| Classa | Magnoliopsida |
| Sosclassa | Rosidae |
| Òrdre | Sapindales |
| Familha | Aceraceae |
| Genre | Acer |
| Òrdre | Sapindales |
|---|---|
| Familha | Sapindaceae |
Reparticion geografica
Estatut de conservacion UICN
LC : Preocupacion menora
Es un arbre d'una venguda rapida las primièras annadas, e que rebrota aisidament de la soca quand es copat. Deu pas èstre confondut amb l’espècia vesina Acer platanoides, que l'extremitat de las fuèlhas es pus aguda. Segon l'ENGREF[1] lo sicomòr seriá pus sensible a la malautiá de la cima mas mens exigent en lutz e mens xerofil que Acer platanoides.
Istoric e denominacion
L'espècia foguèt descrita pel naturalista suedés Carl von Linné en 1753[2].
Sinonimia
- omotipic[3]
- Acer latifolium Bubani, Fl. Pyr., 3 : 293. 1901, nom. illeg.
- Acer majus Gray, Nat. Arr. Brit. Pl., 2 : 635. 1821, nom. illeg.
- Acer montanum Lam., Fl. Fr., 2 : 553. 1779, nom. illeg.
- Acer procerum Salisb., Prodr. 280. 1779, nom. illeg.
Etimologia
Lo nom vernacular de sicomòr li ven de la ressemblença supausada de las fuèlhas amb las de la figuièra sicomòra o figuièra d'Egipte (del grèc συκóμορος, el meteis compausat dels mots συκον (la figa) e μόρον (la mura), las fuèlhas d'aquela figuièra ramentant tanben las de l'amorièr). Lo nom de genre Acer, donat par Linné a totes los agasts, significa « dur » en latin, se raportant a las proprietats de la fusta. L'epitèt especific pseudoplatanus significa « falsa platana », degut a l'aspècte de las fuèlhas que ramentan falsament, o vagament, las de la platana. Acer platanoides ten el de fuèlhas fòrça mai ressemblantas a las de la platana, e recebèt lo nom de platanoides, que foguèt per Linné lo caractèr de determinacion mai evident d'aquelas doas espècias d'agasts.
Descripcion
L'aserau es un arbre bèl de camba prima, que pòt aténher 35 a 40 m de naut e un diamètre de 3,5 m (a 1,5 m de nautor al dessús de sòl). Sa durada de vida pòt aténher los 500 ans.
Aspècte del tronc a cò dels arbres vièlhs.
Flors agropadas en paniculas tombantas apareissent amb las fuèlhas.
fuèlha e disamaras de l'Acer pseudoplatanus.
Borrons de sicomòr. Sa longor es de 7 mm.
Boton de fuèlha, d'un diamètre de 11 mm.
.jpg)
._03-04-2023_(d.j.b.).jpg)
._13-04-2023_(d.j.b.)_01.jpg)
La rusca es d’en primièr lisa e grisa jaunassa, puèi grisa rogenca e de mai en mai fosca a cò dels arbres vièlhs ont se destaca en largas placas, çò que diferencia aquesta espècia de l'espècia pròche Acer platanoides.
Las fuèlhas, opausadas (coma a cò de totes los agasts), caducas, son palmadas amb cinc lòbes ponchuts, de dents obtusas, separadas per des sinus aguts. Aquelas fuèlhas, de long peciòl (leugièrament cordiforma a la basa), son glabras e verd fosc a la fàcia superiora, verd glauc portant des pels sus las nervaduras a la fàcia inferiora.
Florís pas que vèrs 20 a 25 ans.
Les flors de color verd jaune, agropadas en paniculas tombantas, apareisson après las fuèlhas, mentre que las d'Acer platanoides que las flors agropadas en corimbes quilhadas apareisson abans las fuèlhas.
Tenon cinc sepals sodats, cinc petals e uèch estaminas quilhadas.
Los fruchs son de disamaras que las alas son apartadas, formant un angle fòrça mens dobèrt que las de las disamaras d'Acer platanoides.
Autecologia e ecologia
Aima mai los sòls rics e puslèu calcaris a moderament acid. S'encontra en general en poblaments escampilhats al mitan de las autras espècias. Es especialament un companhon del fau e del sap dins los climas freg e umids.
Se considera generalament coma une esséncia de mièja-ombra que supòrta plan l'ombra[4]. Pasmens, coma lo fraisse, ten una estrategia de creis e de captacion de la lutz tipica d’una esséncia de traucada, apte als sistèmas bocatgièrs. Mai la lutz es disponible, mai es de bona venguda. Pòt pas, coma lo fau, reduire son creis fortament quora manca de lutz e aital esperar longtemps lo retorn d'una situacion mai solelhada. Mòstra pr'aquò jol cobèrrt d'autres arbres (a l'estadi boissonant especialament) una relativa plasticitat en subre-desvolopant lo folhum del suquet de la corona, en forma de parapluèja per melhor captar la lutz[5].
S'encontra entrò 1 600 m d'altitud (especialament dins las fagedas sapinièras maturas dels Pirenèus). Es una esséncia de còps abondanta (en talhada jos fustada), mas sempre escampilhada, mesclada amb d'autras espècias (fau e sap lo mai sovent). Dins la mitat nòrd de son airal, en plana, se tròba dins las garissadas-calprenadas de sòl ric e fresc, dins las selvas ripicòlas mas tanben dins los bòsques espontanèus de bosigas antropicas ont e comporta en esséncia pionièra de lutz. Dins de condicions favorablas, fa pròva d'una bona regeneracion naturala siá a partir de las granas que se semenan relativament ben per anemocoria, siá a partir dels rebrots de socas.
L'arbre buta de còps d'un biais espontanèu sus de bosigas polluïdas ont los cercaires se demandan quals arbres utilizar per la fitoremediacion. Òm a per exemple mostrat, per de retombada aerianas, que lo plomb (marcat per l'isotòp 210Pb) e lo zinc (isotòp 65Zn) se desplaçan d'un biais fòrça diferent dins las cellulas del floèm d' Acer pseudoplatanus : Lo Zn se desplaçant aisidament verticalament e orizontalament dins l'arbre, mas lo plomb se i e desplaça pas (o mal, levat dins la fuèlha sus laquala es estat aplicat)[6].
Aspèctes silvicòlas e utilizacions
Sens èstre vertadièrament una « fusta preciosa » (es classada « fusta nòbla » o « mièg-preciosa »), es recercat pels silvicultors qu'ensajan de lo favorizar, qu'es una fusta dura e omogèna, clara e de color jauna-blanca a blanca, de bon trabalhar, preciosa quora es de bèla qualitat e encara avantatjada per una camba sovent gaireben perfièchament cilindrica e un creis inicial fòrça rapid.
Aquelas qualitats – e lo fach que vive amb d'esséncias rapidament copadas (sap) o copadas precoçament per limitar lo risc de coloracion de la fusta (fau) – explican pr'aquò que siá sovent copat « jove », mas pòt dins la natura despassar 30 m d'auçada e 500 d'atge.
En mai, se resistís puslèu ben a las tempèstas, coma lo fau qu'acompanha sovent, es sensible a la secada e a la calorassa doncas al risc climatic.
Cobés de lutz, es relativament sensible a la concuréncia (qu'es tanben un factor positiu de seleccion naturala), aital coma a las mesas en lutz laterala brutalas qui provòcan la formacion de nombroses gromands, que pòdon desequilibrar o deformar l'arbre o afectar la regularitat de las cernes).
Lo sicomòr es cultivat coma arbre d’ornament. Es es plantat coma arbre d’alinhament long de las rotas, aital coma dins los parcs. N'existisson nombrosas varietats de fuèlhas decorativas, mirgalhadas o mai o mens prigondament descopadas. Es tanben fòrça emplegat coma esséncia de reboscatge que son creis es rapid e sa fusta de granda qualitat. Sa fusta, blanca e pron dura, es utilizada en ebenistariá e en tornatge, aital coma en laütariá : esquina, arescle e margue de violon (sicomòr ondat). Servissiá autrecòps a la fabricacion dels esclòps. Fornís una excelenta lenha.
Son nom foguèt donat a de perfums concebuts per Gabrielle Chanel en 1930 en sovenir dels agasts dins los jardins de son enfància en Auvèrnhe[7].
Malautiás
.jpg)
A las aurièras pus expausadas als risques climatics (secada, tust termic, exposicion als UV e l'ozòn…) o a l'ombra de dominants, es sovent victim de doas malautiás fongicas.
Las doas afeccions principalas son :
- La Taca quitranosa, deguda a un campairòl (Rhytisma acerinum) que semena las fuèlhas de tacas negras de la fin de l'estiu entrò la casuda de las fuèlhas (de còps prematurada) en auton. Pr'aquò la subrevida de l'arbre non es pas amenaçada.
- La malautiá de la suèja de l'agast mena a la mòrt de l'arbre après ennegriment e desquamacion de la rusca. Implica un campairòl ascomicèt Cryptostroma corticale invasiu originari de l'èst de l'America del Nòrd e qu'es arribat en Euròpa al mitan del sègle XX. Las espòras d'aquel campairòl son produchas dins la partida negra vesedoira après desqüamacion de la rusca. Pòdon provocar un astme allergic (en çò dels boscassièrs especialament als quals es recomandat de portar un masc o d'abatre l'arbre infectat en ivèrn quora la massa d'espòras es estada lessivada per la pluèja). La malautiá dels desruscaires d'agasts, tanben deguda a l'inalacion d'espòras de Cryptostroma corticale, foguèt estudiada dins una papetariá de Wisconsin ont 37 % dels obrièrs desruscaires de troncs d'agast n'èran victimas[8]).
La suèja de l'agast es netament associada a las caniculas e secadas. (amb de simptòmas qu'apareisson entrò maitas annadas après la secada), lo risc èssent fòrça exacerbat pels arbres ja estressats, per una situacion expausada, una manca de lutz (arbre dich « dominat »), subte mesa en lutz (per una copa rasa o una tempèsta, un tassament del sòl[9]..), Cò que convida a protegir aqueles poblaments per un amenatjament e una gestion favorables a l'entreten d'un microclima pus umid (gestion de tipe prosilva puslèu qu'en grandas copas rasas) en visant la restauracion e proteccion de la ressorça en aiga dins los bòsques (mitans sovent fortament drenats dempuèi l'Atge mejan o qu'an localament perdut tot o partida de son umús natural).
Las atacas de la malautiá dins un poblement s'arestan espontanèament sens intervencion umana quora i pas pus d'épisòdi de secada / caniculas recent. Cap mesura curativa es pas coneguda. la prevencion consistís de ben prendre en compte las caracteristicas autecologicas d'aquel agast, especialament que presa una mièja-ombra, una reparticion escampilhada dins l’espaci e un sòl puslèu ric, freg, aerat e prigond[10].
La pollucion de l'aire e lo clima urban (aire nuechenc pus suau, aire desidratat) poiriá èstre un autre factor d'exacerbacion d'aquelas malautiás.
Distribucion
L'espècia es espandida en Euròpa centrala e occidentala : França metropolitana (i comprés en Corsega), Benelux, Alemanha, Soïssa, Àustria, Romania, Bulgaria, Polonha, Russia, aital coma a l'entorn de la Mediterranèa (Espanha, Portugal, Itàlia, Albania, ex-Iogoslavia, Grècia), en Asia Menora (Turquia) e dins la region de Caucàs.
Aimant mai los climas freges e umids, buta en plana e a altitud mejana dins la part septentrionala de son airal de distribucion (coma en Belgica e dins lo quart nòrd-èst de França), mentre qu’es tipicament un arbre de las zonas montanhosas dins la part meridionala de son airal. S'encontra entrò una altitud de 1 500 a 1 900 m en França.
Varietats decorativas
- 'Variegatum' : de fuèlhas mirgalhadas de blanc e de roge.
- 'Leopoldii' : de fuèlhas mirgalhadas porpre e verd.
- 'Worleii' : de fuèlhas irange a jaune en debut de creis.
Toxicitat
Las plantulas e las disamaras (fruchs semblant a d'« elicoptèrs ») del sicomòr semblan a l'origina d'una malautiá mortala fulguranta en çò dels cavals, apareguda dins las annadas 2000.
La miopatia atipica dels equidats (MA)[11],[12] sembla provocada per une toxina, l'ipoglicina A, producha per las samaras e dont l'ingestion provòca en çò dels cavals de simptòmas pròches d'una autra malautiá equina coneguda, la mioglobinuria.
De recercas son encara en cors, mas la relacion entre aquesta malauriá e l'agast sicomòr (en Euròpa) o l'agast negundo (en America del Nòrd) sembla establida[13],[14].
Articles conèxes
- Agast
- Sapindaceae
Ligams extèrnes
Nòtas e referéncias
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.