Akbar

Akbar lo Grand^[1] (15 d'octòbre de 1542, Amarkot - 27 d'octòbre de 1605, Agra) foguèt lo tresen emperador mogòl. Considerat coma un deis mai grands sobeiran de l'istòria indiana, regnèt del 11 de febrièr de 1556 al 27 d'octòbre de 1605. Succediguèt a Humayun (1530-1540 / 1555-1556) e foguèt remplaçat per Jahangir (1605-1627). Transformèt un reialme encara fragil en un empèri capable d'establir la sieuna primautat sus la màger part de la peninsula Indiana. De mai, sa politica de tolerància religiosas, sas reformas administrativas e sa passion per las arts e la cultura an fach de son regne l'apogèu de la poténcia mogòla.

Retrach d’Akbar per Manohar.

Joventut e accession al poder

Nascut lo 15 d'octòbre de 1542 en Sindh, Akbar èra lo filh d'Humayun, lo segond emperador mogòl. Pasmens, sa naissença se tenguèt durant un periòde dificil per la dinastia mogòla que son paire aviá perdut sas possessions e èra en exili en Pèrsia. Aprèp mai d'una temptativa, Humayun reconquistèt Delhi en 1555 mas moriguèt un an mai en seguida d'un accident e lo jove Akbar li succediguèt al cap d'un estat fragil^[2][3]. Pasmens, çò que podiá semblar una debilitat se revelèt lèu una oportunitat gràcias a la regéncia del general Bairam Khan, un militar e administrator experimentat que guidèt lo jove emperador durant la primièra partida de son règne^[4].

Consolidacion del poder e conquistas militaras

Article detalhat: Empèri Mogòl.

Extension de l'Empèri Mogòl.

Los primièrs ans del règne d'Akbar foguèron marcats per una tièra de campanhas militaras destinadas a assolidar e espandir lo territòri mogòl. En 1560-1561, prenguèt lo contraròtle complèt del govèrn e mandèt Bairam Khan en pelegrinatge a La Mèca per l'alunhar^[5]. Puèi, general competent a atentiu a l'usatge de las armas de fuòc modèrnas introduchas dins la peninsula pels Portugués^[6][7], Akbar contunhèt la politica d'expansion militara de sos predecessors e conquistèt progressivament la màger part del subcontinent indian. Entre 1567 e 1569, las presas de Chittor e de Ranthambore li permetèron aital d'ocupar sas regions centralas^[8]. Aprèp aquelas victòrias, orientèt sas armadas a l'oèst per conquistar Gujarat (1572-1573) e a l'èst per prendre lo contraròtle de Bengala (1575-1576)^[8][9].

A partir dels ans 1580, Akbar s'interessèt a l'Asia Centrala. En 1585, sas fòrças prenguèron Kabol e lo poder mogòl fortifiquèt las montanhas afganas per tenir lo país^[10][11]. Pasmens, una expedicion dirigida còntra lo Khorasan Safavida s'acabèt per un revèrs en 1586 e los limits del territòri mogòl s'estabilizèron al nòrd. De revòltas regularas de tribús afganas empachèron tanben d'organizar d'expedicions novèlas dins la region^[12]. Al sud, las armadas mogòlas ataquèron los sultanats de Deccan en 1593. Ocupèron Burhanpur en 1599 e Asirgarh en 1601. Finalament, lo bilanç d'aquelas conquistas foguèt largament positiu pels Mogòls que permetèron la formacion d'un important empèri amb una populacion estimada a 125 milions d'abitants en 1595^[13]. La formacion vertadièra de l'Empèri Mogòl es aital sovent datada del règne d'Akbar.

Politica intèrna

Las politicas de tolerància religiosa

Un dels aspèctes mai notables del règne d'Akdar foguèt sa politica de tolerància religiosa. D'efièch, per mantenir l'unitat de l'Empèri, Akbar acordèt pauc a pauc de libertats religiosas importantas a sos subjèctes. Ordonèt una pausa dins lo conflicte entre sunitas e shiitas, s'interessèt a las diferentas religions presentas dins son empèri al punt d'organizar de rescontres regulars entre teologians (Din-i-Ilahî), aboliguèt d'impòsts tocant los non musulmans e integrèt de non musulmans al sen de son administracion o de govèrn^[14][15][16]. Adoptèt tanben una politica d'aligança matrimoniala amb l'aristocracia indó.

Las reformas administrativas e economicas

Mohur d'aur del règle d'Akbar

A partir de 1561, Akbar reformèt l'administracion de l'Empèri en s'inspirant abondosament de las reformas del rèi suri Sher Shah Suri (1539-1545). Son objectiu èra de centralizar la gestion de l'Empèri e, mai que mai, de la collècta dels impòsts. Dividiguèt tanben lo sieu govèrn en seccions especializadas (afaires fiscals, afaires militars, gestion del palais, rensenhament, justícia e afaires religiós) per melhorar son eficacitat. Dins las províncias, una primièra temptativa de reforma, basada sus un barèma calculat a partir del prètz d'un ben a la cort, entraïnèt una importanta revòlta en 1580 que menèt a una augmentacion generala de las taxas e de la corrupcion^[17]. Aprèp aquela crisi, lo principi d'un impòst egal al tèrç dels revenguts mejans de las dètz darrièras annadas foguèt adoptat. Un pagament monetari èra exigit^[18]. Aquel sistèma foguèt melhorat mai d'un còp per tenir còmpte dels problèmas locals e precisar las somas demandadas en foncion de las tèrras e dels rendiments agricòlas^[19].

Sul plan economic, Akbar sostenguèt lo desvolopament de l'agricultura e del comèrci. La construccion de rotas e de fòrts, necessària per las armadas, permetèron tanben d'encoratjar l'augmentacion dels escambis. De patrolhas regularas foguèron creadas per susvelhar la ret rotiera e protegir las caravanas^[20]. Aquò permetèt un creis important de las activitats marchandas long dels axes indians de la Rota de la Seda^[21].

La politica culturala e arquitecturala

Akbar foguèt un important mecène de las arts. S'interessèt fòrça a la literatura e fondèt una bibliotèca de 24 000 obratges. En particular, ordonèt la redaccion de l'Akbarnama, un libre agiografic suls eveniments de son règne. Après sas primièras conquistas, comencèt tanben la construccion d'una capitala novèla, Fatehpur-Sikri, prèp d'Agra. Los monuments d'aquela vila foguèron edificats segon un estil relativament unic dins l'istòria indiana en mesclant l'arquitectura islamica tradicionala e las arts decorativas indos (mai que mai los estils gujarati e rajastani^[22].

Mòrt e succession

Mausolèu d'Akbar

Akbar moriguèt en octòbre de 1605, probablament lo 26, en seguida a un atac de dissentariá. Foguèt enterrat dins un mausolèu bastit dins la region d'Agra^[23]. Lo lòc foguèt pilhat durant las revòltas dels Jats en 1688^[24]. Los Britanics lo restaurèron sota la direccion de George Curzon.

Durant sa vida, Akdar aguèt mai d'una esposa e concubina que l'arèm imperial èra una manièra simpla de formar d'aliganças matrimonialas entre los princes indians. Son filh ainat li succediguèt jos lo nom de Jahangir. Contunhèt la politica de son paire e foguèt dins un estat de guèrra quasi permanent per espandir l'Empèri. Lo règne d'Akbar marquèt aital lo començament d'un periòde de dominacion de la dinastia mogòla en Índia que durèt fins a la mòrt de l'emperador Aurangzeb en 1707. Al jorn de uèi, Akbar es vist coma un dels mai grands sobeirans indians tant per sas victòrias militaras coma per sa politica de tolerància religiosa e d'enfortiment de l'Estat.