Libre

Un libre es una òbra imprimida o manuscrita non periodica que compta una tièra de fuèlhs de papièr, de pergamin, de vitela o d'autra mena de material, cosida o religada ont se reünís en un volum. Segon la definicion de l'UNESCO^[1] un libre deu tenir 49 paginas o mai, sens ne comptar las tampas. Un libre pòt trachar d'un tèma quin que siá. Un libre pòt èsser tanben caduna de las parts d'una òbra o dels còdes e leis d'una granda longor.

Aquel article es pas acabat. Es en fasa d'escritura o de reconstruccion importanta.

"Lo lector"
pintura d'Honoré Daumier, S.XIX.

Un libre es una colleccion d'un trabalh o mai escriches, generalament imprimit sus de papièr e cobèrt de tapes per lo protegir e organizar lo material imprimit.

Uèi, pr'aquò, aquesta definicion demòra pas circonscricha a çò imprimit o als supòrts fisics vista l'aparicion e arribada dels nòus formats documentals e particularament de la World Wide Web. Lo libre numeric conegut jol nom e-book es a far irrupcion amb fòrça cada còp mai dins lo mond del libre e a la practica professionala bibliotecària e documentària. A mai lo libre se pòt trobar a mai en format àudio, e en aqueste cas se sona audiolibre.

Exemplar original de la Bíblia de Gutenberg.

Istòria

Estructura d'un libre

Lei formats

En causa de la diversitat dei formats existents, la talha dei libres es fòrça variabla en foncion dei luòcs e deis epòcas. Avans l'industrializacion massisa de la produccion de libres, lei sistèmas francés e, dins un mendre mesura, britanic èran predominants. Dins lo sistèma francés, lo format èra definit per la talha iniciala dau fuelh d'imprimir (« Colombier », « Jésus », « raisin », etc.^[2]). Puei, chasque fuelh èra susceptible d'èsser plegat un còp (in-folio), dos còps (in-quarto ò in-4), tres còps (in-octavo ò in-8), quatre còps (in-16), etc. per formar de fuelhets de sòrta que lei paginas se presentan au legeire dins l'òrdre de lectura dau tèxte^[3]. L'utilizacion de fuelhs non plegats èra possibla (in-plano^[3]), mai necessitava de metòdes de reliadura particulars (empegatge sus un onglet, surget, etc.).

La taula aicí dessota resumís lei formats principaus utilizats avans l'aparicion dau libre industriau modèrne^[2][3] :

Nom des fuelhs	in-plano	in-folio	in-4	in-8	in-16	in-18
Colombier	90 x 63	63 x 45	45 x 31,5	30 x 21	22,5 x 15,7	21 x 15
Jésus	70 x 54<	54 x 35	35 x 27	27 x 18	17,5 x 13,7	18,3 x 11,6
Raisin	65 x 50	49 x 32	32 x 24	24 x 16	16,2 x 12,5	16,6 x 10,8
Coquille ò Carré	56 x 45	44 x 28	28 x 22	22 x 14	14 x 11,2	15 x 9,3
Écu	52 x 40	40 x 26	26 x 20	20 x 13	13 x 10	13,3 x 8,6
Couronne	46 x 36	37 x 23,5	23,5 x 18,5	18,5 x 11,7	11,7 x 9,2	12,3 x 7,8

Dins lo corrent dau sègle XIX, leis evolucions tecnicas favorizèron l'adopcion de formats pichons (in-16). Puei, lei formats evolucionèron amb l'adopcion de formats definits dins la nòrma internacionala ISO 216. Pasmens, venguèt sustot possible d'adoptar de formats pus liures diferents dei formats istorics e dei formats estandardizats.

Lei diferentei partidas d'un libre

Cadena dau libre