Estonian
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
L’estonian es una lenga apartenent a la branca fennica de la familha finoogricas de las lengas oralicas. Es prigondament aparentat al finés e mai luènh de l'ongrés. Es parlat per gaireben 1 100 000 personas, que gaireben totas (950 000) abitan en Estònia.
Remove ads
Remove ads
Varietats
Lo SIL International, organisme encargat d'atribuir los còdes ISO 639-3, classa l'estonian comme una macrolenga (est) e i inclutz l'estonian estandard (ekk) e lo võro (vro)[2].
La basa de donadas linguisticas Glottolog reconés pas ela lo võro e inclutz tres varietats dins l'estonian[3]:
- l'estonian costièr del Nòrd-Èst
- l'estonian costièr del Nòrd, comprenent:
- l'estonian de l'Èst
- l'estonian insular
- l'estonian mejan
- l'estonian del Nòrd-Oèst
- l'estonian del Sud, comprenent:
- l'estonian de Mulgi
- l'estonian de Seto
- l'estonian de Tartu
Remove ads
Alfabet
L'alphabet estonian compòrta 27 letras e es ordonat atal:
A a, B b, D d, E e, F f, G g, H h, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, P p, R r, S s, Š š, Z z, Ž ž, T t, U u, V v, Õ õ, Ä ä, Ö ö, Ü ü
Las posicions de z e ž dins aquel alfabet son de notar, que dins aquel alfabet las letras diacriticdas coma letras d'esperela.
Las letras F, Š, Z e Ž son quatre letras encontradas sonque dins unes mots d'emprunts. Es tanben important de notar l'abséncia de las letras C, Q, W, X e Y, que son utilizadas pas que dins de noms pròpres e o son pas dins los mots de raïç estoniana e son exclusidas de l'alfabet oficial estonian.
Remove ads
Prononciacion
Unas de las lettres de l'alfabet an de prononciacions particuliaras: õ nota /ɤ/ (una vocala posteriora non redonda, entre o e ò); ä dona lo fonèm /æ/ coma en finés (a très obèrt coma dins cat en anglés) ; ö, ü produson respectivament los fonèms /ø/ e /y/ coma en alemand. E las letras š e ž, se pronóncia respectivament /ʃ/ et /ʒ/.
Levats aquelas letras, E se pronóncia [e] (é),R es sonor, S es totjorn dur e U se pronóncia coma lo nòstre o.
Fonologia
Sul plan fonologic, l’estonian se caracteriza enter autre per l’existéncia de tres duradas vocalicas: gaireben totes los fonèmas pòdon èsser brèus, longs o subrelongs. O puslèu ara se dich tres « duradas » sillabicas.
L’accent tonic es sus la primièra sillaba de mots, levat dins los mots d'emprunt recents, ont se manten a la plaça qu'avián dins la lenga d'origina.
L'ortograf destria pas ls fonèms longs e subrelongs; que son notats per una letre dobla. La sola excepcion son las occlusivas, per que tres grafias diferentas existisson: las brèvas son notadas b, d, g, las longas p, t, k, e las subrelongas pp, tt, kk.
Remove ads
Gramatica
Tipologicament, l’estonian representa una forma de transicion entre lenga aglutinanta e lenga flexionala. Aguèt un temps una fòrta influéncia de l'alemand, dins son vocabulari coma dins sa sintaxe. Desvelopèt per exemple de verbes de particulas que la forma e lo foncionament remembra los verbes de particuls separablas de l'alemand.
L’estonian ne possedís pas d’articles e coneis pas lo genre gramatical. La declinason compta 14 cases: nominatiu, genitiu, partitiu, illatiu, inessiu, elatiu, allatiu, adessiu, ablatiu, translatiu, terminatiu, essiu, abessiu e comitatiu.
Una de las particularitats d'aquel sistèma casual es l'abséncia d'accusati; lo complement d'objècte pòt èsser marcat, segon los contèxtes, pel nominatiu, lo genitiu o lo partitiu.
L’adjectiu epitèta s'accòrda en cas e en nombre amb lo substantiu que determine, levat al terminatiu, a l'essiu, a l'abessiu e al comitatiu ont i a pas d'acòrdi en cas (l'adjectiu es alara al genitiu).
Lo sistèma verbal se caracteriza par l'abséncia de temps dedicat al futur (lo « present » es lo temps del « non passat ») e per l’existéncia de formas especialas per exprimir l'accion complida per una persona indeterminada e lo discors contat (mòde verbal especific nomenat « mòde oblic » o « mediatiu »). Existís al mens dos infinitius: lo primièr, terminat pel sufixe -ma, es la forma que figura dins los diccionaris; es utilizat per exemple après los verbes significant « dever » o « començar a ». Lo segond infinitiu, que s'acaba subretot per -da o -ta (mas tanben en -la, -na o -ra), s’utiliza per exemple après los verbes significant « poder », « voler », « amar ». De gramaticas considèran tanben coma un infinitiu especific la forme en -vat (correspondent al mediatiu present) quand s'utiliza après un verbe d'aparéncia (significant « semblar »).
Remove ads
Istòria
Edat mejana
Periòde modèrne
Lexic
De mots corrents
Nombres
- 0 : null
- 1 : üks
- 2 : kaks
- 3 : kolm
- 4 : neli
- 5 : viis
- 6 : kuus
- 7 : seitse
- 8 : kaheksa
- 9 : üheksa
- 10 : kümme
- 11 : üksteist
- 12 : kaksteist
- 13 : kolmteist
- 20 : kakskümmend
- 21 : kakskümmend üks
- 22 : kakskümmend kaks
- 29 : kakskümmend üheksa
- 30 : kolmkümmend
- 90 : üheksakümmend
- 100 : (üks)sada
- 101 : sada üks
- 110 : sada kümme
- 112 : sada kaksteist
- 120 sada kakskümmend
- 190 : sada üheksakümmend
- 200 : kakssada
- 900 : üheksasada
- 1 000 tuhat
- 1 000 000 : miljon
- 1 000 000 000 : miljard
Remove ads
Referéncias
Vejatz tanben
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads