Hagetmau

Hagetmau o Haget (Hagetmau en francés) qu'ei ua comuna gascona de Shalòssa situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Pels articles omonims, vejatz Haget (omonimia).

Vila d'Occitània

Hagetmau Hagetmau
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Haget, centre vila.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 39′ 22″ N, 0° 35′ 33″ O
Superfícia	28,37 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	142 m 110 m 72 m
Geografia politica
País	Gasconha
Parçan	Shalòssa Hauta
Estat	França
Region 75	Navèra Aquitània
Departament 40	Lanas
Arrondiment 402	Lo Mont
Canton 4008	Shalòssa Tursan, burèu centralizator (caplòc deu Canton de Hagetmau avant 2015)
Intercom 244000709	CC de Shalòssa Tursan (2017 ---->)
Cònsol	Pascale Requenna (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	4 671 ab. Evolucion de la populacion 4 786 ab.
Densitat	161,05 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	Los Hagets
Còde postal	40700
Còde INSEE	40119
http://www.hagetmau.fr

Lo nom sancèr qu'es "Hagetmau", mès oraument que s'emplega sustot l'abracat "Haget".

Cripta de Sent Gironç

.

Gentilici

Los abitants que son "los Hagets" o "los Hagetons" (pejoratiu).
Dens lo mitan esportiu, sustot rugbistic, que son chafrats "los Carronhas".

Geografia

La vila de Haget qu'es un caplòc de canton de la Shalòssa Hauta. Que's tròba a mieitat camin enter Lo Mont (27 km) e Ortès (22 km), sus la rota D933. La vila qu'es adaigada peu Los, afluent de l'Ador. La comunas tanhentas que son : Senta Coloma, Horsarriu, Doasit, Sèrraslós e Arribans, Sent Cric de Shalòssa, Momui, La Bastida de Shalòssa, La Craba, Montsegur, Samadèth, Sèrras Gaston.

La cadèira de Gargantuam

Comunas a l'entorn.

Perimètre deu territòri

	Doasit	Horcs Arriu	Senta Coloma
	Sèrraslós e Arribans Sent Cric de Shalòssa	N	Sèrras Gaston Samadèth
		O    Hagetmau    E
		S
	Momui	La Bastida de Shalòssa        La Craba	Montsegur

Toponimia

La prononciacion qu'ei [ha'jet]. Las fòrmas ancianas que son Ffagetmau en 1291, Hayetmau en 1417-1418, Hagetmau (mapas de 1638, 1651 e deu començament deu sègle XVIII), Hagemau (mapa de 1714), Hagnemau (mapa de 1733) ^[1].

Haget qu'es format de "hai" (latin fagus) e deu sufixe collectiu vegetau "-et" (latin -etum) = Haget : bòsc de hais.
Mei l'adjectiu "mau" (latin malum) = maishant. Hagetmau significa "Maishant bòsc de hais".

L'adjectiu pejoratiu mau qu'ei ocultat de la fòrma orala ^[1]. Qu'ei donc arcaïc.

Economia

La fabrica de sietis qu'èra vaduda emblematica de la ciutat, dinc a la barradura en 2010 de l'usia Capdeviela.

Istòria

La preïstòria qu'a deishat quauques tumuli dens lo vesiatge, e vestigis litics esbarrisclats.
Gironç (Gerontius), vienut evangelizar Novempopulània dab sheis auts compairs, que seré estat martirizat a Haget, de cap a 409^[2].

Cripta de Sent Gironç

Au sègle XII^au, que bastín (o qu'arrebastín ?) ua glèisa abadiau, per dessús ua cripta on serén conservadas las relíquias de Sent Gironç. La glèisa qu'estó desbastida en 1904 ; ne damora pas mei sonque la cripta. La glèisa actuau qu'estó apitada en 1884.
La vila de Hagetmau que s'es desvelopada a l'entorn deu son castèth, on viscón las familhas de Marsan, Lescun, Andoins e Gramont. Ne damora pas arren d'aqueth castèth, despitat de cap a 1800.
Preu miei deus hèits qui an marcat l'istòria e la memòria deus Hagets, que cau mentàver :

• La captura d'Antoine de Gramont en 1572, en plen castèth de Haget, on avè amassat tota la noblessa catolica deu parçan, hèit presonèr peu baron d'Arròs, dab sonque 38 òmis^[3] ; d'auts que parlan de 1573, dab 200 a 300 òmis^[4].
• la susmauta contre la gabèla, miada peu Bernat Daudijòs, sortit de Couduras^[5].
• Lo passatge deus Anglés en 1814. Wellington qu'estó plan arcuelhut per los uns, e un chic mensh per los auts.^[6].
• La linha de demarcacion pendent la Dusau Guèrra Mondiau^[7].

Lo lac d'Agès

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2020	(2026)	Pascale Requenna [8]
1995	2020	Serge Lansaman	UMP, LR	president de l'anciana intercom Hagetmau comunas unidas
març de 1971	1995	Alain Dutoya	PRG	conselhèr generau (1961-2004)
Totas las donadas non son pas encara conegudas. Seguida de la lista deus maires Periòde Identitat Etiqueta Qualitat 1965 1971 Marcel Lux     1953 1965 Francis Maisonnave     1944 1953 Édouard Castéra     1941 1944 Henri Duvignau     1934 1941 Édouard Castéra     1908 1934 Gaston Lalanne   deputat 1904 1908 Joseph Daraignez     1896 1904 Léonce Lhoste     1892 1896 Jules Daraignez     1884 1892 Hippolyte Duboy     1879 1884 Jules Daraignez     1859 1879 Hippolyte Duboy     1852 1859 Jean Baptiste Bonnefemne     1849 1851 Auguste Dupoy     1848 1849 Jean Martial Larrigade     1837 1848 Jean Bonnefemne     ~1834 1837 Jean Dupoy     1832 ~1834 Jean Duboy     1830 1832 Pierre Tachon   lòctenent coronèu 1819 1830 Jean Lalaude   coronèu 1815 1819 Joseph-Charles Labeyrie Hourticat   avocat 1811 1815 Jean Dupoy     an X 1811 François Maynadé     an IX an X Joseph Sever Paschal Lalaude Dauga     an VIII an IX François Barrouilhet   maire an VII an VIII Jean Camguilhem   agent municipau an VI an VII Simon Duporté   agent municipau an VI an VI Pierre Soubaigné Urban   agent municipau an VI an VI Benoît Laliquet   agent municipau an V an VI Jean Camguilhem   agent municipau an IV an V Bertrand Laferrère   agent municipau 1793 an IV Jean François Maynadé   maire, puish agent municipau

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 4569, totala:
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
2 284	2 332	2 516	2 660	3 053	3 076	3 081	3 100	3 118
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
3 104	3 029	3 098	3 049	3 166	3 127	3 169	3 142	3 089
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
3 123	3 215	3 149	2 846	2 882	2 897	2 869	2 870	3 008
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
3 376	3 755	4 318	4 514	4 449	4 411	4 583	4 549	4 544 4 675
2009	2010
4 539 4 666	4 535 4 660
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

Lòcs e monuments

• La cripta de Sent Gironç.
• Los Lacs d'Halco : Lagas amainatjadas tà las passejadas e la pesca.
• Lo lac d'Agès : 2,5 Mm³ sus 51 ectaras^[9], a miejas dab la comuna de Montsegur ; sostien de las aigas baishas deu Los, irrigacion deu milhòc, pesca.

La bròia Corisanda dab la soa hilha

Personalitats ligadas a la comuna

• Sent Gironç ; evangelizator, martirizat a Haget de cap a 409.
• Enric II de Navarra, mort a Haget en 1555.
• Diane d'Andoins, dita "la bròia Corisanda" (Haget, 1555 - Haget, 1621) : mestressa d'Enric III de Navarra (IV de França).
• Pascal Duprat (Haget, 1815 - 1885 en mar) : mantuns còps elejut deputat, republican.
• Fernand Lubet-Barbon (Haget, 1857- Sent Cric de Shalòssa, 1948) : medecin.
• Henri Lefebvre (Haget, 1901- Pau, 1991) : filosòf marxista.

Arreproèrs

• Haget, Hagetons^[10].

(Çò qui sembla voler díser : a Hagetmau, petitas gents)

• Mensfida't de l'aiga e deu huec, e de las gojatas de Haget.

(Aqueth arreproèr que seré en ligason dab lo passatge deus Anglés en 1814 : gojatas de Haget qu'aurén ahiscat sordats anglés tà'us atirar dens quauque tracanard, avant de tuà'us, e d'ahonar los còs dens lo Los o de'us har cresmar dens lo horn deu panissèr.)

• Pudir com los òlis de Haget^[11].

(Flairar lèd)

Bibliografia

• Hagetmau 1900-1920, Regards oubliés, seguit de "Petite Histoire de Cagots" ; Michel Marsan ; en çò de l'autor ; Haget ; abriu 1997.
• Hagetmau Perle de la Chalosse ; Pierre Bordes ; imp. Dumartin ; Haget ; noveme 1997.
• Hagetmau 1920-1950, Hagetmau village de Chalosse "Il était une fois les gens d'ici" ; Michel Marsan ; imp. Dumartin ; Haget ; deceme 2005.

Véder tanben

• Comunas de las Lanas

Ligams extèrnes

• Comunautat de comunas de Shalòssa Tursan