ਅਜਾਤਸ਼ਤਰੂ

ਅਜਾਤਸ਼ਤਰੂ (492 – c. 460 ਬੀਸੀ) ਉਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਗਧ ਦੇ ਹਰਿਯੰਕ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਆਪ ਰਾਜਾ ਬਿੰਬੀਸਾਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਹ ਮਹਾਂਵੀਰ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਕੇ ਰਾਜਾ ਬਣਿਆ।^[1] ਅਜਾਤਸ਼ਤਰੂ ਨੂੰ ਕੂਣਿਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਸਮਝ ਲਿਆ ਕਿ ਰਾਜ ਤਖਤ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਸੇਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਗਧ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਪੱਛਮੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਗਣਤੰਤੀਕ ਜਾਤੀਆਂ ਅਧੀਨ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਅਜਾਤਸ਼ਤਰੂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ ਕਾਸ਼ੀ ਕੋਸਲ ਦੇ ਗੁੱਟ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਲੀਆਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਾਤਸ਼ਤਰੂ ਨੂੰ ਸ੍ਰਵਸਤੀ, ਵੈਸ਼ਾਲੀ ਦੇ ਵ੍ਰਿਜਾਂ, ਕੁਸ਼ੀਨਗਰ ਦੇ ਮੱਲਾਂ, ਪਾਵਾ ਦੇ ਮੱਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।

ਅਜਾਤਸ਼ਤਰੂ
ਮਗਧ ਦਾ ਬਾਦਸਾਹ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	ਅੰ. 492 – ਅੰ. 460 BCE
ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ	ਬਿੰਬੀਸਾਰ
ਵਾਰਸ	ਉਦਾਇ
ਮੌਤ	461 ਬੀਸੀ
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਵਜੀਰਾ
ਔਲਾਦ	ਉਦੈਭਾਦਰਾ
ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣਾ	ਹਰਿਯੰਕ ਵੰਸ਼
ਪਿਤਾ	ਬਿੰਬੀਸਾਰ

ਡੇਟਿੰਗ

ਮਹਾਵੰਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਤਾਰੀਖਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦੀ ਮੌਤ 483 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਆਰਥਰ ਲੇਵੇਲਿਨ ਬਾਸ਼ਮ ਨੇ ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੂ ਦੇ ਰਾਜਗੱਦੀ ਲੈਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ 491 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੱਸੀ ਹੈ।[7] ਉਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਹਿੰਮ 485 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਵਾਜਿਕਾ ਲੀਗ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸਦੀ ਦੂਜੀ ਮੁਹਿੰਮ 481-480 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।[7] ਸਮਾਣਾਫਲ ਸੁੱਤ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੂ ਛੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਸੁਣਨ ਲਈ ਮਿਲਣ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਏ ਸਨ, ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਜੋ ਬਾਸ਼ਮ ਨੇ 491 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ।[8] ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਕੇ. ਟੀ. ਐਸ. ਸਾਰਾਓ ਨੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੀਆਂ ਤਾਰੀਖਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਭਗ 477 ਤੋਂ 397 ਈਸਾ ਪੂਰਵ, ਅਤੇ ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੂ ਦੇ ਰਾਜਕਾਲ ਦੀ ਤਾਰੀਖਾਂ ਲਗਭਗ 405 ਤੋਂ 373 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।[2]