ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ ਰਾਗ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ (ਕਲਿਆਣਵਾਸੰਤਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗਮ ਹੈ (21ਵੇਂ ਮੇਲਕਾਰਤਾ ਸਕੇਲ ਕੀਰਵਾਨੀ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਰਗਮ)। ਇਹ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਅਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ (ਸੰਗੀਤਕ ਨੋਟਸ) ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਰਾਗ ਚੰਦਰਕਾਊਂਸ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਕੀਰਵਾਨੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ।
 |
Remove ads
ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ
ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ ਇੱਕ ਅਸਮਰੂਪ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੋਹ(ਚਡ਼੍ਹਨ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਭਮ ਜਾਂ ਪੰਚਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਗਮ (ਜਾਂ ਔਡਵ ਰਾਗਮ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਸਕੇਲ) ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈਃ
- ਅਰੋਹਣ: ਸ ਗ2 ਮ1 ਧ1 ਨੀ3 ਸੰ [a]
- ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ1 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ2 ਸ [b]
ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਹਨ ਸ਼ਡਜਮ, ਸਾਧਾਰਨ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਸ਼ੁੱਧਾ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਚਮ ਅਤੇ ਚਥੁਸ੍ਰੁਥੀ ਰਿਸ਼ਭਮ ਅਵਰੋਹੀ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ, ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ।
Remove ads
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸੁਰ ਬੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਹਨ।
- ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਨਡਾਲੋਲੁਦਾਈ ਅਤੇ ਕਨੂਲੂ ਤਕਾਨੀ
- ਸਾਗਰਸੂਥਮ ਅਰਾਧਿਆਏ ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਇਨੋਦਿਆ ਬਾਰਡੇ
- ਜੈਚਾਮਰਾਜਾ ਵੋਡੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਗਨਾਥ ਪਾਹਿਮਮ
- ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਨਾਮਾਲਿੰਚੀ
- ਭਾਰਤੀਦਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਵਾਨੀਨ ਮਜ਼ਹਾਈ ਨੀਏ
- ਦੇਵ ਜਗਨਨਾਥ ਗੋਪਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
Remove ads
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਮਿਲ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਮਲਿਆਲਮ
ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਕੇਲ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ
- ਚੰਦਰਕਾਊਂਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮਮਿਤੀ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਸਕੇਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਲਿਆਣਵਾਸੰਥਮ ਦੇ ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਸਕੇਲ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨੋਟ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਦੀ ਬਣਤਰ ਸ ਗ2 ਮ1 ਧ1 ਨੀ3 ਸੰ - ਸੰ ਨੀ3 ਧ1 ਮ1 ਗ2 ਸ ਹੈ।
ਨੋਟਸ
ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ
ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
- ਅੰਨਾਲਿਨ ਅਨਾਇ (ਏ. ਐਸ. ਪੰਚਪਕੀਆ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਤਨਵਰਨਮ)
ਕਲਿਆਣਵਸੰਤਮ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
- ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਨਡਾਲੋਲੁਦਾਈ ਅਤੇ ਕਨੂਲੂ ਤਕਾਨੀ
- ਸਾਗਰਸੂਥਮ ਅਰਾਧਿਆਏ ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰ ਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਇਨੋਦਿਆ ਬਾਰਡੇ
- ਜੈਚਾਮਰਾਜਾ ਵੋਡੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਗਨਾਥ ਪਾਹਿਮਮ
- ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਨਾਮਾਲਿੰਚੀ
- ਭਾਰਤੀਦਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਵਾਨੀਨ ਮਜ਼ਹਾਈ ਨੀਏ
- ਦੇਵ ਜਗਨਨਾਥ ਗੋਪਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
- ਤਾਰਾ ਨਟਰਾਜਨ ਦੁਆਰਾ ਪਰਾਸ਼ਕਤੀਏ
- ਮਹਾਰਾਣੀਅਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਰਲੀਧਰਾ ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਉੱਉੱਨਈ ਪਦਧਾ
Remove ads
ਹਵਾਲੇ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads