ਕਾਮਿਨੀ ਰਾਏ

ਕਾਮਿਨੀ ਰਾਏ (ਬੰਗਾਲੀ: কামিনী রায়) (12 ਅਕਤੂਬਰ 1864 – 27 ਸਤੰਬਰ 1933) ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੰਗਾਲੀ ਕਵਿਤਰੀ, ਸਮਾਜ ਸੇਵਿਕਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਨਰਜ਼ ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।^[1]

ਕਾਮਿਨੀ ਰਾਏ
ਜਨਮ	12 ਅਕਤੂਬਰ 1864 ਬਸੰਦਾ, ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ (ਹੁਣ ਬਰਿਸਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼)
ਮੌਤ	27 ਸਤੰਬਰ 1933 ਹਾਜ਼ਾਰੀਬਾਗ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਪ੍ਰਾਂਤ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ (ਹੁਣ ਝਾਰਖੰਡ, ਭਾਰਤ)
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਬੇਥੁਨੇ ਕਾਲਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਕਲਕੱਤਾ
ਪੇਸ਼ਾ	ਕਵਿਤਰੀ, ਵਿਦਵਾਨ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਰਾਏ

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ

ਕਾਮਿਨੀ ਰਾਏ ਦਾ ਜਨਮ 12 ਅਕਤੂਬਰ, 1864 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਬਸੰਦਾ, ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਬਕੇਰਗੰਜ, ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਾਰੀਸਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ 1883 ਵਿੱਚ ਬਥੁਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਿਲਾ ਲਿਆ। ਕਾਮਿਨੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਿਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਬੈਚੁਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਆਨਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਬੇਥੁਨੇ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1886 ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਾਦੰਬਨੀ ਗੰਗੁਲੀ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਹਿਲੀਆਂ ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜੋ ਕਾਮਿਨੀ ਦੀ ਉਸ ਹੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੀ।

ਕਾਮਿਨੀ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਚੰਡੀ ਚਰਨ ਸੇਨ, ਇੱਕ ਜੱਜ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮੋ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।

ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦ

ਉਸ ਨੇ ਬੇਥੂਨ ਸਕੂਲ, ਅਬਾਲਾ ਬੋਸ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਤੋਂ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਲਿਆ। ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ, ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦਿਆਂ, ਰਾਏ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਰੇਅ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ, "ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਾ ਸੀ।"^[2]

ਗਿਆਨ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦਾ ਫਲ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ,

ਰਾਜ ਕਰਨ ਦੀ ਮਰਦ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੀ ਮੁੱਢਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਨਾ ਤਾਂ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ ... ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸ਼ੱਕੀ ਹਨ। ਕਿਉਂ? ਉਹੀ ਪੁਰਾਣਾ ਡਰ - 'ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਨਾ ਹੋ ਜਾਣ।'^[3]

1921 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਕੁਮੁਦਿਨੀ ਮਿੱਤਰਾ (ਬਸੂ) ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਸੇਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੰਗੀਆ ਨਾਰੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮਤੇ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਸੀ। ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਮੱਤ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੰਗਾਲੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ 1926 ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਫੀਮੇਲ ਲੇਬਰ ਇਨਵੈਸਟੀਗੇਸ਼ਨ ਕਮਿਸ਼ਨ (1922-23) ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।^[1]

ਸਨਮਾਨ

ਰਾਏ ਨੇ ਸੂਫੀਆ ਕਮਲ ਸਮੇਤ ਛੋਟੇ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ 1923 ਵਿੱਚ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 1930 ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ 1932-33 ਵਿੱਚ ਬੰਗੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ।^[1]

ਉਹ ਕਵੀ ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਗਤਾਰਿਨੀ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।^[1]

12 ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਨੂੰ, ਗੂਗਲ ਨੇ ਰਾਏ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ 155ਵੀਂ ਜਨਮ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ 'ਤੇ ਗੂਗਲ ਡੂਡਲ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਲਿਖਤ ਉਸ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, “ਕਿਉਂ ਇੱਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਘਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?”^[4]