ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰਾਲਾ

ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰਾਲਾ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਮੰਤਰਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਮੋਦੀ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਦੋ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ; ਜਲ ਸਰੋਤ, ਨਦੀ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਪੁਨਰਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰਾਲਾ ।^[1]

ਇਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਗਠਨ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।^[2] WAPCOS ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਾ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਫਰਮ ਹੈ।^[3] WAPCOS ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਆਰ ਕੇ ਗੁਪਤਾ ਹਨ।^[4][5][6]

ਕੰਮ

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਅੰਤਰ-ਰਾਜੀ ਜਲ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਗੇ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।^[7] ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ "ਨਮਾਮੀ ਗੰਗੇ" ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।^[8] ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਮਾਜਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵੀ ਚਲਾਈਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਸਕਣ।

ਮੰਤਰੀ

	ਨਾਮ	Portrait	ਕਾਰਜਕਾਲ			ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ		ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ
	Ministry of Water Resources
1	ਬੀ. ਸ਼ੰਕਰਾਨੰਦ		25 ਸਤੰਬਰ 1985	22 ਅਗਸਤ 1987	1 ਸਾਲ, 331 ਦਿਨ	ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ		ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ
2	ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ		22 ਅਗਸਤ 1987	10 ਨਵੰਬਰ 1987	80 ਦਿਨ
3	ਰਾਮ ਨਿਵਾਸ ਮਿਰਧਾ (Independent Charge)		10 ਨਵੰਬਰ 1987	14 ਫਰਵਰੀ 1988	96 ਦਿਨ
4	ਦਿਨੇਸ਼ ਸਿੰਘ		14 ਫਰਵਰੀ 1988	25 June 1988	132 ਦਿਨ
(1)	ਬੀ.ਸ਼ੰਕਰਾਨੰਦ		25 ਜੂਨ1988	4 ਜੁਲਾਈ 1989	1 ਸਾਲ, 9 ਦਿਨ
5	ਐੱਮ.ਐੱਮ. ਜੈਕਬ (Independent Charge)		4 ਜੁਲਾਈ 1989	2 December 1989	151 ਦਿਨ
6	ਮਨੁਭਾਈ ਕੋਟਾਡੀਆ (Independent Charge)		6 December 1989	5 ਨਵੰਬਰ 1990	334 ਦਿਨ	ਜਨਤਾ ਦਲ		ਵੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ
			21 ਨਵੰਬਰ 1990	26 April 1991	156 ਦਿਨ	ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਰਾਸ਼ਟਰੀ)		ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸਿੰਘ
7	ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ		26 April 1991	21 ਜੂਨ 1991	56 ਦਿਨ
8	ਵਿਦਿਆਚਰਨ ਸ਼ੁਕਲਾ		21 ਜੂਨ 1991	17 January 1996	4 ਸਾਲ, 210 ਦਿਨ	ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ		ਪੀ ਵੀ ਨਰਸਿਮਾ ਰਾੳ
9	ਏ.ਆਰ.ਅੰਤੁਲੇ		17 January 1996	16 May 1996	120 ਦਿਨ
10	ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ		16 May 1996	1 ਜੂਨ 1996	16 ਦਿਨ	ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ		ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ
11	I. K. Gujral		1 ਜੂਨ 1996	29 ਜੂਨ 1996	28 ਦਿਨ	Janata Dal		ਐਚ.ਡੀ. ਦੇਵ ਗੌੜ
12	ਜਨੇਸ਼ਵਰ ਮਿਸ਼ਰਾ		29 ਜੂਨ 1996	9 ਜੂਨ 1997	345 ਦਿਨ	ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ		ਐਚ.ਡੀ. ਦੇਵ ਗੌੜ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲl
13	ਸਿਸ ਰਾਮ ੳਲਾ (Independent Charge)		9 ਜੂਨ 1997	19 ਮਾਰਚ 1998	283 ਦਿਨ	(Tiwari)		ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ
(10)	ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ		19 ਮਾਰਚ 1998	13 ਅਕਤੂਬਰ 1999	1 ਸਾਲ, 208 ਦਿਨ	Bharatiya Janata Party		ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ
14	ਪਰਮੋਦ ਮਹਾਜਨ		13 ਅਕਤੂਬਰ 1999	22 ਨਵੰਬਰ 1999	40 ਦਿਨ
15	ਸੀ.ਪੀ. ਠਾਕੁਰ		22 ਨਵੰਬਰ1999	27 May 2000	187 ਦਿਨ
16	ਅਰਜੁਨ ਚਰਨ ਸੇਠੀ		27 May 2000	22 May 2004	3 ਸਾਲ, 361 ਦਿਨ	ਬੀਜੂ ਜਨਤਾ ਦਲ
17	ਪ੍ਰਿਯਾ ਰੰਜਨ ਦਾਸਮੁਨਸੀ (Independent Charge)		23 May 2004	18 ਨਵੰਬਰ 2005	1 ਸਾਲ, 179 ਦਿਨ	ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ (United Progressive Alliance)		ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ
18	ਸੰਤੋਸ਼ ਮੋਹਨ ਦੇਵ (Independent Charge)		18 ਨਵੰਬਰ 2005	29 January 2006	72 ਦਿਨ
19	ਸੈਫੋਦੀਨ ਸੋਜ਼		29 January 2006	22 ਮਈ 2009	3 ਸਾਲ, 113 ਦਿਨ
20	ਮੀਰਾ ਕੁਮਾਰ		28 ਮਈ 2009	31 ਮਈ 2009	3 ਦਿਨ
21	ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ		31 ਮਈ 2009	14 ਜੂਨ 2009	14 ਦਿਨ
22	ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਬਾਂਸਲ		14 ਜੂਨ 2009	19 ਜਨਵਰੀ 2011	1 ਸਾਲ, 219 ਦਿਨ
23	ਸਲਮਾਨ ਖੁਰਸ਼ਿਦ		19 ਜਨਵਰੀ 2011	12 ਜੂਲਾਈ 2011	174 ਦਿਨ
(22)	ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਬਾਂਸਲ		12 ਜੁਲਾਈ 2011	28 ਅਕਤੂਬਰ 2012	1 ਸਾਲ, 108 ਦਿਨ
24	ਹਰੀਸ਼ ਰਾਵਤ		28 ਅਕਤੂਬਰ 2012	1 ਫਰਵਰੀ 2014	1 ਸਾਲ, 96 ਦਿਨ
25	ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਆਜ਼ਾਦ		1 ਫਰਬਰੀ 2014	26 ਮਈ 2014	114 ਦਿਨ
	Ministry of Water Resources, River Development and Ganga Rejuvention
26	ਉਮਾ ਭਾਰਤੀ		26 ਮਈ 2014	3 ਸਤੰਬਰ 2017	3 ਸਾਲ, 100 ਦਿਨ	ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ		ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ
27	ਨਿਤਿਨ ਗਡਕਰੀ		3 ਸਤੰਬਰ 2017	30 ਮਈ 2019	1 ਸਾਲ, 269 ਦਿਨ
	Ministry of Jal Shakti
28	ਗਜੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਖਾਵਤ		30 ਮਈ 2019	Incumbent	6 ਸਾਲ, 145 ਦਿਨ	ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ		ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ