ਜੀਲਾਨੀ ਬਾਨੋ

ਜੀਲਾਨੀ ਬਾਨੋ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ।^[1][2][3][4] ਉਸ ਨੂੰ 2001 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[5] ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਦਸ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਦੋ ਨਾਵਲਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜੀ, ਮਰਾਠੀ, ਹਿੰਦੀ,ਗੁਜਰਾਤੀ, ਤੇਲਗੂ, ਤਾਮਿਲ, ਮਲਿਆਲਮ, ਮਰਾਠੀ, ਰੂਸੀ, ਜਰਮਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।

ਜੀਲਾਨੀ ਬਾਨੋ
ਜਨਮ	(1936-07-14) 14 ਜੁਲਾਈ 1936 (ਉਮਰ 89) ਬਦਾਯੂੰ, Uttar Pradesh, India
ਪੇਸ਼ਾ	ਲੇਖਕ
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ	ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ
ਪੁਰਸਕਾਰ	ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸੋਵੀਅਤ ਦੇਸ਼ ਨਹਿਰੂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕੌਮੀ ਹਾਲੀ ਅਵਾਰਡ

ਜੀਵਨੀ

ਤਸਵੀਰ:Welldoneabba.jpg

ਜੀਲਾਨੀ ਬਾਨੋ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1936 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਦਾਯੂੰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[4] ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਹੈਰਤ ਬਦਾਯੂੰਨੀ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਨ।^[2][6] ਆਪਣੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਇੰਟਰਮੀਡੀਅਟ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਅਨਵਰ ਮੋਜ਼ਮ, ਜੋ ਇੱਕ ਨਾਮਵਰ ਕਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਮਾਨਿਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ, ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।^[7] ਉਸ ਨੇ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ (ਐਮ.ਏ.) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ।

ਉਸ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ "ਏਕ ਨਜ਼ਰ ਇਧਰ ਭੀ" (ਏ ਗਲੈਂਸ ਹਿਦਰ) 1952 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 22 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ "ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੇ ਮੀਨਾਰ" ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾਵਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਈਵਾਨ-ਏ-ਗ਼ਜ਼ਲ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਅਫਜ਼ਾਨੇ^[8] ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ, "ਦੂਰ ਕੀ ਆਵਾਜ਼ੇ"^[2][7][9] ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ, ਨਰਸਿਆ ਕੀ ਬਾਵੜੀ, 'ਤੇ 2009 ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸ਼ਿਆਮ ਬੇਨੇਗਲ^[10] ਦੁਆਰਾ "ਵੈਲ ਡਨ ਅੱਬਾ" ਦੀ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।^[11][12]

ਬਾਨੋ ਨੂੰ 1960 ਵਿੱਚ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1985 ਵਿੱਚ "ਸੋਵੀਅਤ ਲੈਂਡ ਨਹਿਰੂ ਅਵਾਰਡ" ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ 1989 ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਉਰਦੂ ਅਕਾਦਮੀ ਤੋਂ "ਕੌਮੀ ਹਾਲੀ ਪੁਰਸਕਾਰ" ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 2001 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾਨੀ ਬਾਨੋ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਬਨਜਾਰਾ ਹਿੱਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਯੂਥ ਫਾਰ ਐਕਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਪਰਸਨ, ਚਾਈਲਡ ਐਂਡ ਵੂਮੈਨ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਹੈ, ਜੋ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਚ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਪੁਸਤਕਾਂ

• ਆਇਵਾਨ-ਏ-ਗਜ਼ਲ (ਨਾਵਲ)
• ਬਾਰਿਸ਼-ਏ-ਸਾਂਗ (ਨਾਵਲ)
• ਨਿਰਵਾਨ (ਨਾਵਲ)
• ਜੁਗਨੂ ਔਰ ਸਿਤਾਰੇ (ਨਾਵਲ)
• ਨਗਮੇ ਕਾ ਸਫ਼ਰ (ਨਾਵਲ)
• ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੇ ਮੀਨਾਰ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਪਰਾਇਆ ਘਰ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਰਾਤ ਕੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਰਾਜ਼ ਕਾ ਕਿੱਸਾ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਯੇਹ ਕੌਨ ਹਸਾ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਤਿਰਯਾਕ਼ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਨਈ ਔਰਤ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਸੱਚ ਕੇ ਸਿਵਾ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਬਾਤ ਫੂਲੋਂ ਕੀ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਦਸ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਕਹਾਣੀਆਂ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)
• ਕੁਨ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਕਵਿਤਾ)