ਭਾਤਖੰਡੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ

ਭਾਤਖੰਡੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ (ਬੀ. ਐੱਸ. ਵੀ.) (ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਤਖੰਡ਼ੇ ਸੰਗੀਤ ਸੰਸਥਾਨ ਡੀਮਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (2000-2022), ਭਾਤਖੰਡੇ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ (1966-2000) ਅਤੇ ਮੈਰਿਸ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਮਿਊਜ਼ਿਕ [1926-1966], ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਰਾਇਣ ਭਾਤਖੰਡੇ ਦੁਆਰਾ 1926 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ, ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰ੍ਦੇਸ਼ਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਯੂਜੀਸੀ) ਦੁਆਰਾ 2000 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੀਮਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਤਖੰਡੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ ਐਕਟ, 2022 ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰ੍ਦੇਸ਼ਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[1] ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ ਵੋਕਲ ਸੰਗੀਤ, ਸਾਜ਼, ਤਾਲ, ਨਾਚ, ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਅਪਲਾਈਡ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

Bhatkhande Sanskriti Vishwavidyalaya

ਤਸਵੀਰ:Bhatkhande Sanskriti Vishwavidyalaya logo.png
ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ	Bhatkhande Music Institute Deemed University, Bhatkhande College of Hindustani Music, Marris College of Music
ਕਿਸਮ	State university
ਸਥਾਪਨਾ	ਅਪ੍ਰੈਲ 16, 1926; 99 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ (1926-04-16)
ਚਾਂਸਲਰ	Governor of Uttar Pradesh
ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ	Mandavi Singh
ਟਿਕਾਣਾ	Lucknow , Uttar Pradesh , India 26°51′13″N 80°55′59″E
ਕੈਂਪਸ	Urban
ਵੈੱਬਸਾਈਟ	bhatkhandeuniversity.ac.in

ਭਾਤਖੰਡੇ ਸੰਗੀਤ ਸੰਸਥਾਨ ਕੈਂਪਸ

ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਰਾਇਣ ਭਾਤਖੰਡੇ, ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਾਰਿਸ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, 1926 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਰਾਇਣ ਭਾਤਖੰਡੇ ਅਤੇ ਰਾਏ ਉਮਾਨਾਥ ਬਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਡਾ. ਰਾਜਾ ਰਾਏ ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਬਾਲੀ (ਓਬੀਈ, ਰਾਮਪੁਰ-ਦਰਿਆਬਾਦ ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਐਮਐਲਸੀ ਤਾਲੁਕਦਾਰ ਸ਼ਾਸਕ (ਯੂ. ਪੀ.) ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਿੱਖਿਆ, ਮੈਡੀਕਲ ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਵੈ-ਸਰਕਾਰ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਪ੍ਰੋਵਿੰਸਜ਼ ਦੀ ਯੂ. ਪੀ ਅਸੈਂਬਲੀ) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਦਘਾਟਨ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਵਿਲੀਅਮ ਸਿੰਕਲੇਅਰ ਮਾਰਿਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ' ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 26 ਮਾਰਚ 1966 ਨੂੰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਭਾਤਖੰਡੇ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਬਾਅਦ ਵਿੱੱਚ ਅਤੇ ਹੁਣ ਭਾਤਖੰਡ਼ੇ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਡੀਮਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ, ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ।

ਸੰਸਥਾ ਨੇ 1970 ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਘੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਰੋਹ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ, ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ, ਐੱਨ ਰਾਜਮ, ਵੀ. ਜੇ. ਜੋਗ, ਸਿਤਾਰਾ ਦੇਵੀ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲਖਨਊ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਇਸੇ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਵੇਂ ਕੋਰਸ, ਜਿਵੇਂ "ਠੁਮਰੀ" (ਗਾਇਕਾ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਬੇਗਮ ਅਖ਼ਤਰ ਆਨਰੇਰੀ ਫੈਕਲਟੀ ਸੀ) ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

2005 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੇ ਲਖਨਊ ਮਹੋਤਸਵ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਉਤਸਵ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।

ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਵੋਕਲ, ਡਾਂਸ, ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਪਲਾਈਡ ਸੰਗੀਤ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਸੰਸਥਾ ਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੱਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ,ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਦਮ ਸੀ ਜੋ ਕੁਝ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ (ਜਿਹੜੇ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਡੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ) ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ' ਬੈਲੀ ਡਾਂਸਿੰਗ 'ਦੁਆਰਾ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਕੋਰਸਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ।

2022 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪ੍ਰ੍ਦੇਸ਼ਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਭਾਤਖੰਡੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਵਿਭਾਗ

• ਵੋਕਲ (ਗਾਇਨ-ਕਲਾਸੀਕਲ, ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਵੋਕਲ।
• ਸਾਜ਼ (ਵਾਦਨ)
  • ਸਵਰਾਵਦਿਆ-ਸਿਤਾਰ, ਸਰੋਦ, ਵਾਇਲਨ, ਗਿਟਾਰ, ਸਾਰੰਗੀ, ਬੰਸਰੀ ਅਤੇ ਹਾਰਮੋਨਿਯਮ ਜਾਂ ਕੀਬੋਰਡ।
  • ਤਾਲਵਦਿਆ-ਤਬਲਾ ਅਤੇ ਪਖਾਵਜ
• ਡਾਂਸ (ਨ੍ਰਿਤਿਆ)
  • ਕਥਕ, ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ, ਮਣੀਪੁਰੀ ਨਾਚ ਅਤੇ ਲੋਕ ਨਾਚ।
• ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਖੋਜ
• ਅਪਲਾਈਡ ਸੰਗੀਤ

ਸੰਸਥਾ ਵੋਕਲ ਸੰਗੀਤ, ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟਲ, ਰਿਦਮਜ਼, ਡਾਂਸ, ਮਿਊਜ਼ਿਕੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਅਪਲਾਈਡ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਕੋਰਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ-2 ਸਾਲ, ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ (ਬੀ. ਪੀ. ਏ.-3 ਸਾਲ, ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਪਰਫਾਰਮਿਂਗ ਆਰਟਸ (ਐਮ. ਪੀ. ਐੱਮ.-2 ਸਾਲ ਅਤੇ ਪੀਐਚ. ਡੀ. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਧਰੁਪਦ-ਧਮਾਰ, ਠੁਮਰੀ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਲਾਈਟ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸੰਗੀਤ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।  ^{[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ][<span title="This claim needs references to reliable sources. (August 2012)">citation needed</span>]}

ਉੱਘੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ

• ਲੀਲਾ ਦੇਸਾਈ
• ਸਰਸਵਤੀ ਦੇਵੀ, ਫ਼ਿਲਮ ਸਕੋਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ
• ਪੰਡਿਤ ਕੇ. ਜੀ. ਗਿੰਦੇ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਵੋਕਲ
• ਵਿਜੇ ਪਾਟਿਲ (ਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮਣ) ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ^[2]
• ਅਨੂਪ ਜਲੋਟਾ, ਗਾਇਕ
• ਅਨਿੰਦਿਤਾ ਪਾਲ, ਗਾਇਕਾ, ਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ
• ਵੀ. ਜੀ. ਜੋਗ
• ਕਨਿਕਾ ਕਪੂਰ, ਗਾਇਕਾ
• ਸ਼ੰਨੋ ਖੁਰਾਣਾ
• ਤਲਤ ਮਹਿਮੂਦ, ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ
• ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕ, ਵਾਦਕ ਡਬਲਿਊ. ਡੀ. ਅਮਰਦੇਵ ਨੇ ਮਾਲਦੀਵ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਲਈ ਧੁਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ।
• ਨੰਦਾ ਮਾਲਿਨੀ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕਾ
• ਸੁਜਾਤਾ ਅਤਨਾਇਕੇ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕਾ
• ਐਡਵਰਡ ਜੈਕੋਡੀ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕ
• ਦੀਪਿਕਾ ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਨੀ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕਾ
• ਅਮਿਤ ਮਿਸ਼ਰਾ
• ਦਿਆਰਤਨਾ ਰਣਤੁੰਗਾ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕਾ
• ਸੁਮਤੀ ਮੁਤਾਤਕਰ
• ਸਨਤ ਨੰਦਾਸਿਰੀ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਸੰਗੀਤਕਾਰ
• ਕਲਪਨਾ ਪਟੋਵਰੀ, ਪਾਰਸ਼ਵ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾ ^[3]
• ਰੋਸ਼ਨ, ਫ਼ਿਲਮ ਸਕੋਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ
• ਸੁਨੀਲ ਸਾਂਤਾ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਸੰਗੀਤਕਾਰ
• ਪਹਾਡ਼ੀ ਸਾਨਿਆਲ, ਬੰਗਾਲੀ ਫ਼ਿਲਮ-ਅਦਾਕਾਰ
• ਸੀ. ਆਰ. ਵਿਆਸ
• ਨੌਸ਼ਾਦ
• ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੀਰਾਨੰਦ
• ਅਨੁਰਾਗ ਭਦੌਰੀਆ
• ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਬੋਸ
• ਨੀਤੀ ਮੋਹਨ
• ਮਾਲਿਨੀ ਅਵਸਥੀ
• ਅਨੁਪਮਾ ਰਾਗ
• ਚਿਨਮੋਏ ਲਾਹਿਡ਼ੀ
• ਰਘੁਨਾਥ ਸੇਠ
• ਵੇਰੋਨਿਕਾ ਦਾਸਨਾਇਕਾ, ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫਰ
• ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਵਿਮਲਵੀਰਾ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਗਾਇਕਾ

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫੈਕਲਟੀ

• ਐਸ. ਐਨ. ਰਤਨਜੰਕਰ, ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ
• ਮੋਹਨਰਾਓ ਕਲਿਆਣਪੁਰਕਰ
• ਅਹਿਮਦ ਜਾਨ ਥਿਰਕਵਾ
• ਬੇਗਮ ਅਖ਼ਤਰ
• ਪੁਰੂ ਦਧੀਚ
• ਸ਼ਰੂਤੀ ਸਦੋਲੀਕਰ
• ਡਾ. ਪੂਰਣਿਮਾ ਪਾਂਡੇ

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• ਫੈਕਲਟੀ ਆਫ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ, ਲਖਨਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
• ਭਾਰਤੇਂਦੂ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਡਰਾਮੇਟਿਕ ਆਰਟਸ
• ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੇ ਫੈਕਲਟੀ, ਡਾ. ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਤਕਨੀਕੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
• ਇੰਦਰਾ ਕਲਾ ਸੰਗੀਤ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਿਆਲਿਆ
• ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਡਾ. ਗੰਗੂਭਾਈ ਹੰਗਲ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
• ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
• ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
• ਮਣੀਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਕਲਚਰ