ਮਨੋਜ ਵਾਜਪਾਈ

ਮਨੋਜ ਵਾਜਪਾਈ (ਜਨਮ 23 ਅਪਰੈਲ 1969), ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਐਕਟਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਤੇਲਗੂ ਅਤੇ ਤਮਿਲ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।^[1] ਉਹ ਦੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਫਫ਼ਿਲਮਫ਼ੇਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ। 2019 ਵਿਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੌਥਾ-ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮਨੋਜ ਵਾਜਪਾਈ
ਮਨੋਜ ਵਾਜਪਾਈ 2010 ਵਿੱਚ
ਜਨਮ	(1969-04-23) 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1969 (ਉਮਰ 56) ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ
ਹੋਰ ਨਾਮ	ਮਨੋਜ ਬਾਜਪਾਈ
ਪੇਸ਼ਾ	ਐਕਟਰ
ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ	1994–ਹਾਲ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਨੇਹਾ (ਸ਼ਬਾਨਾ ਰਜ਼ਾ) (2006–ਹਾਲ)

ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਨਰਕਟੀਆਗੰਜ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ, ਬੈਲਵਾ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਮਨੋਜ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਅਭਿਨੇਤਾ ਬਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਤਾਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਾਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਉਹ ਥੀਏਟਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਮਨੋਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਫਿਚਰ ਫਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦ੍ਰੋਹਕਾਲ (1994) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਅਤੇ ਸ਼ੇਖਰ ਕਪੂਰ ਦੀ ਬੈਂਡਿਟ ਕਵੀਨ (1994) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕੂ ਦੀ ਮਾਮੂਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਕੁਝ ਅਸਫਲ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਰਾਮ ਗੋਪਾਲ ਵਰਮਾ ਦੇ 1998 ਦੇ ਅਪਰਾਧ ਨਾਟਕ ਫਿਲਮ ਸੱਤਿਆ ਵਿੱਚ ਗੈਂਗਸਟਰ ਭਿਕੂ ਮੁਤਰੇ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਫਲਤਾ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਬਾਜਪਾਈ ਨੂੰ ਫਿਲਮ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਸਹਿਯੋਗੀ ਅਦਾਕਾਰ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਾ ਲਈ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਆਲੋਚਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕੌਨ (1999) ਅਤੇ ਸ਼ੂਲ (1999) ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਰਬੋਤਮ ਅਦਾਕਾਰ ਲਈ ਆਪਣਾ ਦੂਜਾ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਆਲੋਚਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਬਾਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਨੋਜ ਜ਼ੂਬੀਦਾ (2001) ਵਿੱਚ ਦੋ ਪਤਨੀਆਂ ਵਾਲੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਅਕਸ (2001) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਰੀਅਲ ਕਿਲਰ ਅਤੇ ਰੋਡ (2002) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਤਲ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।

ਬਾਜਪਾਈ ਨੇ ਪਿੰਜਰ (ਫ਼ਿਲਮ) ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਿਊਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ (2003) ਜਿੱਤਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜੀਵਾਰ ਇਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਥ੍ਰਿਲਰ ਫਿਲਮ ਰਾਜਨੀਤੀ (2010) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਲਚੀ ਰਾਜਨੇਤਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਖੂਬ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2012 ਵਿੱਚ, ਬਾਜਪਾਈ ਨੇ ਗੈਂਗਸ ਆਫ ਵਾਸੇਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਖਾਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਚਕਰਵਯੂਹ (2012) ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਅਤੇ ਸ਼ਪੈਸ਼ਲ 26 (2013) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਬੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ। 2016 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹੰਸਲ ਮਹਿਤਾ ਦੇ ਜੀਵਨੀ ਨਾਟਕ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰਾਮਚੰਦਰ ਸੀਰਾਸ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ, ਜਿਸਦੇ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਆਲੋਚਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਾ ਲਈ ਤੀਜਾ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਤੇ 2016 ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ ਪੈਸੀਫਿਕ ਸਕ੍ਰੀਨ ਅਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਬੋਤਮ ਅਦਾਕਾਰ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ

ਮਨੋਜ ਬਾਜਪਾਈ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1969 ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਚੰਪਾਰਨ, ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਨਰਕਤੀਆਗੰਜ ਕਸਬੇ ਨੇੜੇ ਬੇਲਵਾ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[2] ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੰਜ ਹੋਰ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੂਜਾ ਬੱਚਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਅਭਿਨੇਤਾ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।^[3][4] ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਪੂਨਮ ਦੂਬੇ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਹੈ।^[5] ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਸੀ।^[3] ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ, ਮਨੋਜ ਆਪਣੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਅਭਿਨੇਤਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।^[6] ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਈ। ਉਸਨੇ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ "ਝੌਂਪੜੀ ਵਾਲੇ ਸਕੂਲ" ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਬੇਟੀਆਹ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।^[4] ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ 12 ਵੀਂ ਕਲਾਸ ਬੇਟੀਆਹ ਦੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਾਨਕੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਸਤਾਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਤਿਆਵਤੀ ਕਾਲਜ, ਫਿਰ ਰਾਮਜਸ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਮਨੋਜ ਨੇ ਓਮ ਪੁਰੀ ਅਤੇ ਨਸੀਰੂਦੀਨ ਸ਼ਾਹ ਵਰਗੇ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਅਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਅਭਿਨੇਤਾ ਰਘੁਬੀਰ ਯਾਦਵ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕੋਚ ਬੈਰੀ ਜੌਨ ਦੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ। ਮਨੋਜ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਕੇ, ਜੌਹਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਹਾਇਕ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਵਿਖੇ ਅਪਲਾਈ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ।

ਮਨੋਜ ਦਾ ਵਿਆਹ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ ਕਰੀਬ (1998) ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸ਼ਬਾਨਾ ਰਜ਼ਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਜੋੜੇ ਨੇ 2006 ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਹੈ।^[7][8] ਮਨੋਜ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਕ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।^[9]