ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ

ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ (ਸਲੋਵੇਨੀ: Slavoj Žižek, IPA: [ˈsláːʋɔj ˈʒíːʒək]; ਜਨਮ: 21 ਮਾਰਚ, 1949^[1]) ਸਲੋਵੇਨੀਆ, ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ-ਫ਼ਲਸਫ਼ਈ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਆਲੋਚਕ ਹੈ। ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ ਦਾ ਜਨਮ ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਲਿਊਬਲਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ‌ ਕੀਤੀ। ਲਿਊਬਲਿਆਨਾ ਯੂਨਿਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ ਨੇ ਜਰਮਨ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ ਨੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਯਾਕ ਲਾਕਾਂ ਦੇ ਜਵਾਈ ਜਾਕ ਆਲੇਂ-ਮਿਲੇਰ ਦੀ ਰਾਹਬਰੀ ਹੇਠ ਫ਼ਲਸਫ਼ਈਆਂ ਜੋਰਜ ਵਿਲਹੈਮ ਫ਼ਰੈਡਰਿਖ਼ ਹੇਗਲ, ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਅਤੇ ਸੋਲ ਕਰੀਪਕੇ ਦੀ ਲਕਾਨੀਵਾਦ ਨਾਲ਼ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ^[1]।

ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ
ਸਲੋਵੇਨੀ: Slavoj Žižek
ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ 2008 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲਿਵਰਪੂਲ ਵਿੱਚ
ਜਨਮ	21 ਮਾਰਚ, 1949 ਲਿਊਬਲਿਆਨਾ, ਸਲੋਵੇਨਿਆ, ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ
ਕਾਲ	20th- / 21st-century philosophy
ਖੇਤਰ	Western philosophy
ਸਕੂਲ	Hegelianism Psychoanalysis Marxism
ਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ	ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਧਿਅਨ ਫਿਲਮ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਤੱਤ-ਵਿਗਿਆਨ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਿਧਾਂਤ ਮਨੋਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਧਰਮ ਸਾਸ਼ਤਰ
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ Theodor W. Adorno · G.K. Chesterton Božidar Debenjak · Friedrich Engels Sigmund Freud · G. W. F. Hegel Martin Heidegger · Jacques Lacan Ernesto Laclau · Vladimir Lenin Karl Marx · Maximilien Robespierre Jean-Jacques Rousseau F. W. J. Schelling · Carl Schmitt
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ Terry Eagleton · Michael Hardt Ian Parker · Renata Salecl Peter Rollins · Alenka Zupančič

ਸੋਲ ਕਰੀਪਕੇ ਲਿੱਖਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਸੋਲ ਕਰੀਪਕੇ ਸਲੋਵੇਨੀ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਰਸਾਲੇ 'ਮਲਾਦੀਨਾ' (Mladina) ਵਿੱਚ ਲਿੱਖਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਸੋਲ ਕਰੀਪਕੇ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਕਿਤਾਬ 'ਦ ਸਬਲਾਈਮ ਆਬਜੈਕਟ ਆਫ਼ ਆਈਡੀਆਲਾਜੀ' (The Sublime Object of Ideology) ਛਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ^[2]। ਕਿਤਾਬ 1989 ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਸੀ। ਸੋਲ ਕਰੀਪਕੇ 'ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ ਨਾਓ!' (Democracy Now!) ਨਾਂ ਦੇ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਲੈਨਿਨ ਬਾਰੇ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ

ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਪਰ ਯੁਵਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਨਿਨ ਦੀ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵਾਲੀ ਇਮੇਜ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਲੈਨਿਨ ਦਾ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਵ ਹੈ? ਸਲਾਵੋਏ ਝ਼ੀਝ਼ੇਕ ਨੇ ਇਸਦਾ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, "ਮੈਂ ਮੂਰਖ ਨਹੀ ਹਾਂ ਕਿ ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਵਾਂ। ਦੁਹਰਾਉਣ ਨਾਲ਼ ਲੈਨਿਨ ਦਾ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ ਲੈਨਿਨ-ਵਰਗੀ ਮਜਦੂਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਸਗੋਂ ਮੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ 1914 ਦੇ ਲੈਨਿਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਉਸ ਸਪ੍ਰਿਟ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਲੈਨਿਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲੈਨਿਨ ਕਾਫ਼ੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦਾ ਉਭਾਰ ਸੀ। ਰੂਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸਾਰੇ ਡੇਮੋਕਰੇਟ ਦਲ਼ ਯੁੱਧ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰਸਤਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਗ਼ਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਲੈਨਿਨ ਠਹਰਾਓ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਅਨਿਰਣੇ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਰੈਡੀਕਲ, ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਇਹੀ ਲੈਨਿਨ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਮਾਰਕਸ ਦਾ ਸਾਥੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਲੈਨਿਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਇਹ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕਸ ਵਰਗਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਉਹ ਤਾਂ ਮਾਰਕਸ ਦਾ ਵਿਲੋਮ ਹੈ। ਲੈਨਿਨ ਤਾਂ ਮਾਰਕਸ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੈ। ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪ੍ਰਕਲ਼ਪ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਨਿਰਮਿਤ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਵੀ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹਾਂ। ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਜੋ ਕੀਤਾ ਸੀ ਉਹੀ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੈਡੀਕਲ ਢੰਗ ਨਾਲ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ।"