ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ

ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ (ਬੰਗਾਲੀ: শেখ হাসিনা; English: /ˈʃeɪx həˈsiːnə/, SHAYKH hə-SEE-nə; ਜਨਮ: 28 ਸਤੰਬਰ 1947) ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਨ। ਉਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ 9ਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਦੀ ਨੇਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸਵਾਧੀਨਤਾ ਲੜਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਕ ਬੰਗਬੰਧੂ ਸ਼ੇਖ ਮੁਜੀਬੁੱਰਹਮਾਨ ਦੀ ਪੁਤਰੀ ਹੈ।

ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ শেখ হাসিনা
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ
ਮੌਜੂਦਾ
ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 6 ਜਨਵਰੀ 2009
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ	ਇਅਜੁਦੀਨ ਅਹਿਮਦ ਜ਼ਿੱੱਲੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਅਬਦੁਲ ਹਮੀਦ
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਫਖਰੂਦੀਨ ਅਹਿਮਦ (ਐਕਟਿੰਗ)
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 23 ਜੂਨ 1996 – 15 ਜੁਲਾਈ 2001
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ	ਅਬਦੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਬਿਸਵਾਸ ਸ਼ਹਾਬੁਦੀਨ ਅਹਿਮਦ
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਮੁਹੰਮਦ ਹਬੀਬੁਰ ਰਹਿਮਾਨ (ਐਕਟਿੰਗ)
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	ਲਤੀਫਉਰ ਰਹਿਮਾਨ (ਐਕਟਿੰਗ)
ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਆਗੂ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 10 ਅਕਤੂਬਰ 2001 – 29 ਅਕਤੂਬਰ 2006
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਖ਼ਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	ਖ਼ਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 20 ਮਾਰਚ 1991 – 30 ਮਾਰਚ 1996
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਏ ਐਸ ਐੱਮ ਅਬਦੁਰ ਰਬ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	ਖ਼ਾਲਿਦਾ ਜ਼ੀਆ
ਆਗੂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ
ਮੌਜੂਦਾ
ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 17 ਮਈ 1981
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਅਸਦਉਜ਼ਮਾਨ ਖਾਨ
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮ	(1947-09-28) 28 ਸਤੰਬਰ 1947 (ਉਮਰ 77) ਟੁੰਗੀਪਾਰਾ, ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਡੋਮੀਨੀਅਨ (ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼)
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ	ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ
ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ	ਮਹਾਂ ਗਠਜੋੜ (2008–ਹੁਣ)
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਵਾਜ਼ੇਦ ਮੀਆ (1968–2009)
ਬੱਚੇ	ਸਜੀਬ ਵਾਜ਼ੇਦ ਸਾਇਮਾ ਵਾਜ਼ੇਦ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਈਡਨ ਗਰਲਜ਼' ਕਾਲਜ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬੋਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ[1]

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪਿਛਾਖੜੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਕਤਲਾਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਅਤੇ ਨਿਆਂਇਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।^[2][3] 2021 ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ਤਾ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। 2021 ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟਰਜ਼ ਵਿਦਾਊਟ ਬਾਰਡਰਜ਼ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੂੰ 2014 ਤੋਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ।^[4] 2014 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਮੁੜ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਬੀਐਨਪੀ ਦੁਆਰਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਚੋਣ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਨਾਲ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੁਆਰਾ ਧਾਂਦਲੀ ਹੋਣ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣਾ ਚੌਥਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਜਿੱਤਿਆ।

ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੂੰ ਕਈ ਦਰਜਾਬੰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[5][6][7][8]

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ

ਹਸੀਨਾ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਸਤੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਤੁੰਗੀਪਾਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ੇਖ਼ ਮੁਜੀਬੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਸਨ, ਜੋ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਨ।^[9] ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਸ਼ੇਖ ਫਜ਼ੀਲਾਤੁਨਨੇਸਾ ਮੁਜੀਬ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਡਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 1968 ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐੱਮ.ਏ. ਵਾਜੇਦ ਮੀਆ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।^[10] 1970 ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਕੋਲ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ।^[11]

ਜਦੋਂ 15 ਅਗਸਤ 1975 ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਫੌਜ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਤਖਤਾਪਲਟ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਹਸੀਨਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ, ਐੱਮ.ਏ. ਵਾਜ਼ੇਦ ਮੀਆ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਨਾਲ ਸੀ। ਉਹ 1975 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਚਲੀ ਗਈ, ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰਣ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਸਜੀਬ ਵਾਜੇਦ ਜੋਏ, ਭਾਰਤੀ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਹਸੀਨਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੁਵਰਾ ਮੁਖਰਜੀ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਈ।^[10][12]

16 ਫਰਵਰੀ 1981 ਨੂੰ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਅਤੇ 17 ਮਈ 1981 ਨੂੰ ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਤੱਕ ਹਸੀਨਾ ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਰਤਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[13]