ਸੁਹਾਸਿਨੀ ਦਾਸ

ਸੁਹਾਸਿਨੀ ਦਾਸ, ਬੰਗਾਲੀ : সুহিনী দাস (1915 - 30 ਮਈ 2009) ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ- ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਕੁੰਨ, ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ।

ਸੁਹਾਸਿਨੀ ਦਾਸ
সুহাসিনী দাস
ਜਨਮ	1915 ਜਗਨਨਾਥਪੁਰ
ਮੌਤ	30 ਮਈ 2009 ਸਿਲੇਟ
ਨਾਗਰਿਕਤਾ	ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼
ਪੇਸ਼ਾ	ਸਮਾਜ-ਸੇਵੀ; ਕਾਰਕੁੰਨ
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲ	ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ

ਜੀਵਨੀ

ਦਾਸ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1915 ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸੁਨਾਮਗੰਜ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਜਗਨਨਾਥਪੁਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ^[1] ਉਸ ਦੇ ਮਾਪੇ ਪਰਿਮੋਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੋਭਾ ਰਾਏ ਸਨ; ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਦੋ ਛੋਟੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਸਨ।^[2] ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ - ਸਕੂਲ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਸਿਲੇਟ ਤੱਕ 22 ਮੀਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ।^[3] ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਕੁਮੂਦ ਚੰਦਰ ਦਾਸ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਕੁਟੀ-ਚੰਦ ਪ੍ਰੈਸ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਨੇ ਦਾਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਅਗਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੀ ਸਹੇਲੀ ਸਰਜੂ, ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ, ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਲਿਖਣਾ ਸਿਖਾਇਆ। 1938 ਵਿਚ ਉਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਕੋਲਕਾਤਾ ਚਲੇ ਗਏਅਤੇ ਜਤਿੰਦਰ ਮੋਹਨ ਸੇਨਗੱਪਟਾ ਦੇ ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣੇ। 1939 ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਨੀਲੇਮਾ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਬੁਖਾਰ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਕਰੀਅਰ

ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾਸ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ- ਸੋਗ ਦੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਧਾਗਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਚਰਖਾ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਮਨੀਪੁਰੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।^[3] ਇਸ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਆਈ ਦੌਲਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ^[2] ਚਰਖਾ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ 20 ਜਨਵਰੀ 1940 ਨੂੰ ਦਾਸ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਖੱਦਰ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰੇਗੀ। ^[4]

ਦਾਸ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਮਰਥਕ ਸੀ।^[5] 1942 ਵਿਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ, ਜਿਹੜੀ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਸੀ; ਦਾਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[6] ਉਹ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤੀ ਵੀ ਸੀ। ^[7] ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਈ।^[4]

1947 ਵਿਚ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਦਾਸ ਨੇ ਸਿਲੇਟ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।^[8] 1946-7 ਤੱਕ ਦਾਸ ਨੇ ਇੱਕ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ-ਨੌਆਖਲੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[9] ਉਥੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੇਚਕ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਵੇਲੇ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ^[6]

ਵੰਡ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਸ ਸਿਲੇਟ ਵਿਚ ਰਹੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਪਰੁਨੇਂਦੁ ਸੇਨ ਅਤੇ ਨਿਕੁੰਜਾ ਗੋਸਵਾਮੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਤਾਂ ਜੋ ਕਮਿਉਨਟੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਿਰ ਹੋਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।^[3] ਸੰਨ 1947 ਵਿਚ ਰੰਗਿਰਕੁਲ ਆਸ਼ਰਮ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਦਾਸ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਆਗੂ ਬਣ ਗਈ।^[2]

1971 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਦਾਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ। ^[2] ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦਾਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।^{[4] [8]} ਹਾਲਾਂਕਿ 1973 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੀ ਇਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ।

1986 ਵਿਚ ਦਾਸ ਨੇਪਾਲ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ ਸੀ। ^[4] ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸਮਝ ਉਸਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ ਅਤੇ 1990 ਵਿਚ ਮਸਜਿਦਾਂ ਅਤੇ ਮੰਦਰਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

ਸਨਮਾਨ

1997 ਵਿਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਦਾਸ ਨੂੰ 'ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ' ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[2]

ਦਾਸ ਦੀ 30 ਮਈ 2009 ਨੂੰ ਸਿਲੇਟ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ^{[10] [4]} ਉਹ 25 ਮਈ ਨੂੰ ਨਹਾਉਂਦਿਆਂ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ^[2] ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਦਿਆਂ ਹੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਚੌਕਸੀ ਵਿਚ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਵਿਰਾਸਤ

ਦਾਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸੈਕਲਰ ਸਿਲੇਟ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਸਿਲੇਟ: ਸੁਹਾਸਿਨੀ ਦਾਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ) ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ^[5] ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਵੰਡ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਹ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਔਰਤ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ। ^[11] ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਾਇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਦਬਦਬਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ^{[12] [13]} ਸਿਲੇਟ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇਕ ਹਾਲ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।^[14]