ਗੋਵਰਧਨ

ਗੋਵਰਧਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਿਊਂਸੀਪਲ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ; ਇੱਕ ਨਗਰ ਪੰਚਾਇਤ; ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਦੀ ਸੀਟ; ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਥੁਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ। ਮਥੁਰਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ, ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਮਥੁਰਾ ਅਤੇ ਡੀਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੜਕ ਦੇ ਸੰਪਰਕ 'ਤੇ ਹੈ।^[1]

ਭੂਗੋਲ

ਗੋਵਰਧਨ 27.5°ਉੱਤਰ 77.47°ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।^[2] ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 179 ਮੀਟਰ (587 ਫੁੱਟ) ਹੈ। ਗੋਵਰਧਨ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਥੁਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।

ਜਨ-ਅੰਕੜੇ

2011 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਗੋਵਰਧਨ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 22,576 ਸੀ। ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 55% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 45% ਸੀ। ਗੋਵਰਧਨ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 62% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 59.5% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ: ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 70% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 52% ਹੈ। ਗੋਵਰਧਨ ਵਿੱਚ 17% ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੀ ਉਮਰ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।^[3]

ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ

ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਮੱਛ ਅਵਤਾਰ ਸਮੇਂ ਮੀਂਹ ਦੀ ਮਹਾਂਪਰਲੇ ਆਉਣ ਸਮੇਂ ਗੋਕੁਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆਂ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਉਂਗਲ ਉਪਰ ਚੁਕਿਆ ਸੀ।

ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ, ਗੋਵਰਧਨ

ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਤੀਰਥ-ਯਾਤਰਾ

ਹਰ ਸਾਲ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ਤੋਂ ਗੋਵਰਧਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਗੋਵਰਧਨ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਹਨ।^[4][5] ਗੋਵਰਧਨ ਵਿਖੇ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਗੋਵਰਧਨ ਪੂਜਾ, ਜੋ ਗਰਜ ਅਤੇ ਵਰਖਾ ਦੇ ਭਗਵਾਨ, ਇੰਦਰ ਦੁਆਰਾ ਆਏ ਹੜ੍ਹ ਤੋਂ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਗੋਵਰਧਨ ਪਹਾੜੀ (ਗਿਰੀਰਾਜ ਪਰਬਤ) ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਗੋਵਰਧਨ ਵਿਖੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ (ਜਿਸ ਨੂੰ "ਮੁਦੀਆ ਪੂਨੋ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਹੈ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਪਿਛਲੇ ਦਿਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਜਾਂ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਰਿਕਰਮਾ ਲਈ ਗੋਵਰਧਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।^[6]

ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਵਰਧਨ ਗਿਰੀਰਾਜ ਜੀ ਮੰਦਰ, ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ।

ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਵਰਧਨ ਗਿਰੀਰਾਜ ਜੀ ਮੰਦਰ, ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ, ਮਥੁਰਾ

ਮਾਨਸੀ ਗੰਗਾ ਪਵਿੱਤਰ ਝੀਲ

ਮਾਨਸੀ ਗੰਗਾ

ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸੀ ਗੰਗਾ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਨੇੜਲੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਸ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ, ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਖਾਰਬਿੰਦ ਮੰਦਰ ਹੈ।^[7]

ਟਰਾਂਸਪੋਰਟੇਸ਼ਨ

ਗੋਵਰਧਨ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (93 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਥਿਤ ਹੈ।^[8] ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮਥੁਰਾ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀਆਂ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ,^[9] ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (14 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਮਥੁਰਾ ਤੋਂ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਟੂਰਿਸਟ ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਗਲ ਲਾਈਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਟ੍ਰੇਨ ਵੀ ਹੈ।^[10]

ਗੈਲਰੀ

• 
  ਗੋਵਰਧਨ ਵਿਖੇ ਸੂਰਜ ਮੱਲ ਦਾ ਸੈਨੋਟਾਫ, ਵਿਲੀਅਮ ਹੈਨਰੀ ਬੇਕਰ ਦੀ ਇੱਕ ਫੋਟੋ, 1860 ਈ. ਵਿਚ
• 
  ਸੈਮੂਅਲ ਬੋਰਨ, "ਪੈਲੇਸ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਭਾਗ, ਗੋਵਰਧੁਨ, 1312," 1863-1869, ਗੱਤੇ ਦੀ ਸ਼ੀਟ 'ਤੇ ਲਗਾਈ ਗਈ ਤਸਵੀਰ, ਚਿੱਤਰ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਭਾਗ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ ਆਰਟ ਲਾਇਬਰੇਰੀ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ.