1 grudnia
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 1 grudnia?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
1 grudnia jest 335. (w latach przestępnych 336.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 30 dni.
- Imieniny obchodzą: Aleksander, Ananiasz, Antoni, Blanka, Długomił, Edmund, Eligia, Eligiusz, Ewazjusz, Florencja, Godzisław, Gosław, Gosława, Jan, Natalia, Prokul, Projektus, Rudolf, Rudolfa, Rudolfina, Sobiesław i Sobiesława
- Czad – Festiwal Wolności i Demokracji
- Kazachstan – Dzień Pierwszego Prezydenta
- Międzynarodowe:
- Światowy Dzień AIDS (ustanowione w 1988 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ)[1]
- Rozpoczyna się „Europejski Tydzień Autyzmu” (do 7 grudnia)[2]
- Polska – rozpoczynają się „Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc” (do 10 grudnia; Światowy Dzień Gruźlicy obchodzony jest 24 marca)[2]
- Portugalia – Święto Odnowienia Niepodległości, Dzień Młodzieży
- Republika Środkowoafrykańska – Święto Republiki
- Rumunia – Rocznica Zjednoczenia Siedmiogrodu i Rumunii
- Wspomnienia i święta w Kościele katolickim[3][4] obchodzą:
- św. Aleksander Briant (męczennik)
- św. Blanka Kastylijska (królowa)
- św. Edmund Campion i św. Robert Southwell (męczennicy)
- św. Eligiusz z Noyon (biskup)
- bł. Jan z Vercelli (zakonnik)
- bł. Karol de Foucauld (prezbiter)
- bł. Maria Klementyna Anuarita Nengapeta (męczennica)
- bł. Maria Róża Pellesi (zakonnica, apostołka edukacji)
- św. Natalia z Nikomedii (męczennica)
- św. Projektus, diakon i męczennik
- św. Rudolf Sherwin (męczennik)
- św. Tudwal (†564)
- 1338 – W kościele pod wezwaniem św. Jana w Warszawie sędziowie papiescy ogłosili pozew w sprawie zatargu między królem Polski Kazimierzem III a zakonem krzyżackim o ziemię chełmińską i dobrzyńską. W dokumencie umieszczono pierwszy oficjalny opis Warszawy.
- 1469 – Podczas Sejmu w Piotrkowie wielki mistrz krzyżacki Heinrich Reus von Plauen złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi IV.
- 1602 – Wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski wydał akt fundacyjny sanktuarium pasyjno-maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej.
- 1637 – W archikatedrze we Lwowie książę Jeremi Wiśniowiecki poślubił Gryzeldę Zamoyską.
- 1774 – W Dukli odbyły się ślub i jedno z większych w Polsce wesel. Pobrali się Stanisław Szczęsny Potocki i Józefina Amalia Mniszchówna.
- 1810 – Stanisław Kostka Zarzecki został prezydentem Krakowa.
- 1815 – Król Aleksander I Romanow mianował gen. Józefa Zajączka namiestnikiem Królestwa Polskiego oraz wydał ukaz wprowadzający nowy system monetarny, w którym 1 złoty polski był równy 30 groszom.
- 1830 – Został założony Klub Patriotyczny.
- 1846 – Kolej Warszawsko-Wiedeńska została doprowadzona do Częstochowy.
- 1857 – Została uruchomiona latarnia Morska Świnoujście.
- 1881 – Rozpoczęto wydobycie w późniejszej KWK „Centrum” w Bytomiu.
- 1893 – W Warszawie powstało pierwsze nieoficialne kółko esperanckie, do którego m.in. należeli Leo Belmont, Wilhelm Rubin i Józef Waśniewski.
- 1899 – W Krakowie ukazało się pierwsze wydanie miesięcznika kobiecego Przodownica.
- 1916 – Legiony Polskie wkroczyły do Warszawy.
- 1918 – Szachownica lotnicza stała się oznaką polskiego lotnictwa wojskowego.
- 1920 – Na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie założono Białoruski Związek Studentów.
- 1921 – Przedsiębiorstwo Radjopol jako pierwsze w kraju rozpoczęło produkcję lamp elektronowych.
- 1922 – Na swym pierwszym posiedzeniu zebrał się Sejm I kadencji, który na swego marszałka wybrał Macieja Rataja.
- 1931 – W nocy z 1 na 2 grudnia w Pieruszycach w Wielkopolsce 25-letni Czesław Konieczny zamordował siekierą swoją matkę, trzech braci i dwie siostry oraz zranił śmiertelnie kolejnego brata, który zmarł w szpitalu.
- 1939 – Okupacyjne władze niemieckie w Warszawie wydały rozporządzenie o noszeniu przez wszystkich Żydów opasek z Gwiazdą Dawida.
- 1944 – Ukazało się pierwsze wydanie Polskiej Kroniki Filmowej.
- 1945 – Mieszkańcy Grójca zaatakowali miejskie więzienie w celu odbicia więźniów politycznych, co spotkało się z ostrą reakcją funkcjonariuszy MBP i wywołało rozgłos w kraju.
- 1946:
- Piłkarze Polonii Warszawa wygrali 3:2 decydujący mecz z AKS Chorzów i zdobyli pierwsze po II wojnie światowej mistrzostwo Polski, znane również jako „mistrzostwo na gruzach” (Polonia została również pierwszym mistrzem Polski pochodzącym z Warszawy).
- Powstała Szkoła Inżynierska w Szczecinie.
- 1949 – Powstała Politechnika Białostocka.
- 1962 – Kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie, w związku z budową trasy W-Z i poszerzaniem ulicy Leszno (w tym czasie al. gen. Karola Świerczewskiego), został w nocy z 30 listopada na 1 grudnia przesunięty o 21 metrów do tyłu.
- 1963 – W zakładach mechanicznych Ursus wyprodukowano 100-tysięczny ciągnik.
- 1964 – We Wrocławiu powstał pierwszy w kraju zakład informatyczny ZETO.
- 1968 – Paprykarz szczeciński otrzymał znak jakości „Q”.
- 1970 – Kazimierz Górski został selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej.
- 1971 – Ukazało się pierwsze wydanie kieleckiego dziennika regionalnego Echo Dnia.
- 1977 – Otwarto Tor Poznań.
- 1980:
- Premiera filmu Tango ptaka w reżyserii Andrzeja Jurgi.
- Władze ZSRR przekazały gen. Tadeuszowi Hupałowskiemu i gen. Franciszkowi Puchale plany inwazji na Polskę pod pretekstem manewrów Układu Warszawskiego.
- 1982 – Władze PRL rozwiązały Związek Artystów Scen Polskich (ZASP).
- 1986 – Premiera filmu Tanie pieniądze w reżyserii Tomasza Lengrena.
- 1988 – Podpisano niezrealizowaną umowę na produkcję modelu Fiat Uno przez Fabrykę Samochodów Osobowych w Warszawie.
- 1989 – Premiera filmu Ostatni prom w reżyserii Waldemara Krzystka.
- 1993 – Zainaugurowała działalność Katolicka Agencja Informacyjna (KAI).
- 1995 – Władysław Bartoszewski został odznaczony Orderem Orła Białego przez prezydenta Lecha Wałęsę.
- 2008 – W Poznaniu rozpoczęła się Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu.
- 800 – W celu zbadania zarzutów o cudzołóstwo i wiarołomstwo wobec papieża Leona III zwołano synod w Rzymie z udziałem króla Franków Karola Wielkiego.
- 1145 – Papież Eugeniusz III wezwał do rozpoczęcia II wyprawy krzyżowej.
- 1390 – Angelo Correr (późniejszy papież Grzegorz XII) został mianowany łacińskimi patriarchą Konstantynopola przez papieża Bonifacego IX.
- 1420 – Królowie Anglii i Francji Henryk V Lancaster i Karol VI Szalony wkroczyli uroczyście do opanowanego przez Burgundczyków Paryża, gdzie został potwierdzony traktat z Troyes, który miał zakończyć wojnę stuletnią.
- 1503 – Zmarł bez męskiego potomka książę Bawarii-Landshut Jerzy Bogaty, co doprowadziło do wybuchu wojny sukcesyjnej w księstwie.
- 1596 – Powstanie chłopskie w Górnej Austrii: powstańcy rozpoczęli nieudane oblężenie miasta Steyr.
- 1607 – Wykonano pierwszy wyrok śmierci w brytyjskich koloniach w Ameryce Północnej. Radny George Kendall z pierwszej stałej osady kolonistów angielskich Jamestown został rozstrzelany za szpiegostwo na rzecz Hiszpanii.
- 1640:
- Fryderyk Wilhelm I został księciem Prus i elektorem brandenburskim.
- W wyniku zwycięskiego antyhiszpańskiego powstania Portugalia uzyskała niepodległość. W miejsce Filipa III Habsburga na tron został wyniesiony Jan IV Szczęśliwy.
- 1656 – Potop szwedzki: w Wiedniu podpisano traktat pomiędzy Rzecząpospolitą a Habsburgami w sprawie pomocy militarnej w walce ze Szwedami.
- 1693 – Król Danii i Norwegii Chrystian V ustanowił najważniejsze duńskie odznaczenie – Order Słonia.
- 1764 – Oddano do użytku Pałac Królewski w Madrycie.
- 1783 – Jacques Alexandre Charles i Nicolas Robert odbyli drugi w historii wolny lot balonem i zarazem pierwszy przy użyciu balonu wypełnionego wodorem.
- 1804 – Napoleon Bonaparte poślubił Józefinę de Beauharnais.
- 1821 – Dominikana ogłosiła niepodległość (od Hiszpanii).
- 1822 – Piotr I został koronowany na cesarza Brazylii.
- 1825 – Mikołaj I Romanow został cesarzem Rosji.
- 1834 – Zniesiono niewolnictwo w brytyjskiej Kolonii Przylądkowej.
- 1835 – Hans Christian Andersen opublikował swój pierwszy zbiór baśni.
- 1855 – Oddział złożony głównie z tzw. Łotrów Pogranicza obległ miejscowość Lawrence w Kansas.
- 1856 – W Szwecji otwarto linię kolejową Malmö-Lund.
- 1872 – Założono Kościół Chrześcijańskokatolicki w Szwajcarii.
- 1875 – Francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę (157) Dejanira.
- 1885 – W Waco w Teksasie sprzedano pierwszą butelkę napoju bezalkoholowego Dr Pepper.
- 1887:
- Arthur Conan Doyle opublikował nowelę Studium w szkarłacie, w której po raz pierwszy pojawiła się postać Sherlocka Holmesa.
- Podpisano układ na mocy którego Chiny przekazały swoje prawa do „wieczystego posiadania i rządu w Makau” Portugalii. W zamian rząd Makau miał współpracować z Hongkongiem przy przemycaniu indyjskiego opium, a Chiny otrzymały możliwość zwiększenia swoich zysków poprzez nakładanie ceł. Portugalia zobowiązała się również nie wyzbywać się nigdy Makau bez uprzedniego porozumienia z Chinami.
- 1898 – Duńczyk Valdemar Poulsen otrzymał patent na pierwszy magnetofon.
- 1900:
- W Berlinie po raz pierwszy wystąpił przed publicznością Artur Rubinstein.
- Założono włoski klub piłkarski ACR Messina.
- 1903 – Premiera pierwszego w historii westernu Napad na ekspres w reżyserii Edwina Portera.
- 1904 – Rozpoczęto sprzedaż samochodu osobowego Rover 8 HP.
- 1905 – Uruchomiono komunikację tramwajową w stolicy Boliwii La Paz.
- 1913:
- Ford Motor Company wprowadził pierwszą ruchomą linię montażową.
- Otwarto metro w Buenos Aires.
- Została zlikwidowana Republika Krety. Grecja formalnie przejęła kontrolę nad wyspą.
- 1914 – Założono włoskie przedsiębiorstwo motoryzacyjne Maserati.
- 1918:
- Papież Benedykt XV ogłosił encyklikę Quod Iam Diu w sprawie przyszłej konferencji pokojowej.
- Proklamowano Królestwo Islandii w unii personalnej z Danią.
- Proklamowano powstanie zjednoczonej Rumunii, do której włączono Siedmiogród, Banat i Bukowinę
- Utworzono Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców.
- 1920 – Álvaro Obregón został prezydentem Meksyku.
- 1922:
- W kanadyjskiej prowincji Nowy Brunszwik wprowadzono ruch prawostronny.
- Założono urugwajski klub piłkarski CA Cerro.
- 1923 – Runęła zapora wodna Gleno na rzece Dezzo we włoskiej prowincji Bergamo, w wyniku czego zginęło 350 osób.
- 1924:
- Plutarco Elías Calles został prezydentem Meksyku.
- W Estonii została utworzona administratura apostolska.
- 1925 – Podpisano układ w Locarno.
- 1927 – Wszedł do sprzedaży Ford Model A w cenie 395 dolarów.
- 1928:
- Emilio Portes Gil został prezydentem Meksyku.
- Hugo Celmiņš został po raz drugi premierem Łotwy.
- 1932 – Przyjęto flagę Wyspy Man.
- 1933 – Premiera niemieckiego filmu propagandowego Zwycięstwo wiary w reżyserii Leni Riefenstahl.
- 1934:
- Lázaro Cárdenas del Río został prezydentem Meksyku.
- Zginął w zamachu pierwszy sekretarz komitetu leningradzkiego i członek Biura Politycznego KC WKP(b) Siergiej Kirow.
- 1936 – Odsłonięto Łuk Triumfalny w Bukareszcie.
- 1938:
- Rudolf Beran został premierem Czechosłowacji.
- W Tokio założono wydawnictwo Kōdansha.
- 1939:
- Utworzono Biuro Uzupełnień Waffen-SS.
- Wojna zimowa: Risto Ryti został premierem Finlandii, zastępując Aimo Cajandera; powstał kolaboracyjny Rząd Ludowy Republiki Finlandii z Otto Kuusinenem na czele.
- W Paryżu zainaugurował działalność Uniwersytet Polski za Granicą.
- 1940 – Manuel Ávila Camacho został prezydentem Meksyku.
- 1941:
- Atak Niemiec na ZSRR: po załamaniu niemieckiego uderzenia na Rostów feldmarszałek Gerd von Rundstedt został zdymisjonowany przez Adolfa Hitlera ze stanowiska dowódcy Grupy Armii „Południe”, a jego następcą został feldmarszałek Walter von Reichenau.
- Dowódca Einsatzkommando 3 (EK 3) Karl Jäger sporządził raport, będący zestawieniem danych dotyczących przeprowadzonych do tego dnia przez jego oddział (Rollkommando Hamann) egzekucji na Litwie, uznawany za najbardziej dokładny dokument opisujący działalność tego typu jednostek na terenach zajętych przez wojska niemieckie podczas operacji „Barbarossa”.
- W związku z krytyczną sytuacją na Pacyfiku prezydent Franklin Delano Roosevelt przerwał urlop w Warm Springs w stanie Georgia i powrócił do Waszyngtonu.
- 1942 – Premier RP na Uchodźstwie gen. Władysław Sikorski przybył z wizytą do USA.
- 1943 – Zakończyła się konferencja teherańska – spotkanie tzw. wielkiej trójki.
- 1944 – Wyzwalający Strasburg alianci odnaleźli w podziemiach Instytutu Anatomii Reichsuniversität Straßburg 86 poćwiartowanych, zatopionych w formalnie i okaleczonych w celu uniemożliwienia identyfikacji ciał ofiar badań anatomicznych doktora Augusta Hirta.
- 1946 – Miguel Alemán Valdés został prezydentem Meksyku.
- 1948:
- Na plaży w Adelaide w Australii znaleziono ciało otrutego mężczyzny. Próby ustalenia jego tożsamości zakończyły się niepowodzeniem (sprawa Tamam Shud).
- Założono Ludowy Bank Chin.
- 1952 – Adolfo Ruiz Cortines został prezydentem Meksyku.
- 1953 – Ukazało się pierwsze wydanie czasopisma „Playboy”.
- 1954 – W Lizbonie otwarto pierwszy Stadion Światła na którym mecze rozgrywała drużyna SL Benfica.
- 1955:
- Odbyła się prezentacja szwedzkiego samochodu osobowego Saab 93.
- W Montgomery w stanie Alabama czarnoskóra Rosa Parks została aresztowana za odmowę ustąpienia miejsca w autobusie białemu mężczyźnie.
- 1958:
- Adolfo López Mateos został prezydentem Meksyku.
- W pożarze katolickiej szkoły w Chicago zginęło 92 uczniów i 3 zakonnice.
- W Teatrze Migjeni w Szkodrze odbyła się premiera pierwszej albańskiej opery Mrika z muzyką Prenka Jakovy i librettem Llazara Siliqiego.
- 1959:
- Lecący z Filadelfii do Cleveland, należący do Allegheny Airlines samolot Martin 2-0-2 rozbił się podczas podchodzenia do międzylądowania w Williamsport w Pensylwanii, w wyniku czego zginęło 25 spośród 26 osób na pokładzie.
- W Waszyngtonie podpisano Układ Antarktyczny.
- 1960 – Został aresztowany, obalony we wrześniu tego roku, były pierwszy premier Demokratycznej Republiki Konga Patrice Lumumba.
- 1963 – W Indiach utworzono stan Nagaland.
- 1964:
- Gustavo Díaz Ordaz został prezydentem Meksyku.
- Malawi, Malta i Zambia zostały przyjęte do ONZ.
- 1966 – W RFN utworzono rząd Kurta Georga Kiesingera (tzw. Wielkiej Koalicji CDU/CSU i SPD).
- 1967:
- Oddano do użytku tunel San Bernardino w Szwajcarii.
- Powstała międzynarodowa organizacja Wspólnota Wschodnioafrykańska.
- Premiera francuskiej komedii filmowej Wielkie wakacje w reżyserii Jeana Girault.
- W Wielkiej Brytanii ukazał się album Axis: Bold as Love zespołu The Jimi Hendrix Experience.
- 1968:
- Rafael Caldera wygrał wybory prezydenckie w Wenezueli.
- Wojna na wyczerpanie: izraelscy komandosi z jednostki Sajjeret Matkal przeprowadzili w nocy desant z helikopterów w okolicy Ammanu, wysadzając w powietrze 4 mosty.
- 1970:
- Luis Echeverría został prezydentem Meksyku.
- Władimir Wysocki poślubił Marinę Vlady.
- Włoska Izba Deputowanych przyjęła ustawę legalizującą rozwody.
- 1971:
- 57 osób zginęło w katastrofie samolotu An-24 pod Saratowem w ZSRR.
- Wszedł do służby pierwszy francuski okręt podwodny z napędem jądrowym „Le Redoutable”.
- 1972 – Australijka Belinda Green zdobyła w Londynie tytuł Miss World 1972.
- 1974 – 92 osoby zginęły w katastrofie lecącego z Indianapolis do Waszyngtonu Boeinga 727 należącego do Trans World Airlines.
- 1975:
- Prezydent USA Gerald Ford przybył z wizytą do Pekinu.
- Tulsi Giri został po raz trzeci premierem Nepalu.
- 1976 – José López Portillo został prezydentem Meksyku.
- 1977:
- Papież Paweł VI przyjął na audiencji Edwarda Gierka.
- Wystartowała amerykańska, dziecięco-młodzieżowa stacja telewizyjna Nickelodeon (jako Pinwheel).
- 1981 – 180 osób zginęło w katastrofie samolotu MD-81 jugosłowiańskich linii Inex Adria Aviopromet na Korsyce.
- 1982:
- Miguel de la Madrid został prezydentem Meksyku.
- Socjalista Felipe González został premierem Hiszpanii.
- 1985 – Mieszkańcy Liechtensteinu wypowiedzieli się w referendum przeciwko równouprawnieniu kobiet.
- 1988 – Carlos Salinas de Gortari został prezydentem Meksyku.
- 1989 – Papież Jan Paweł II przyjął na audiencji Michaiła Gorbaczowa.
- 1990:
- Brytyjscy i francuscy robotnicy połączyli prace tworząc tunel pod kanałem La Manche.
- Został obalony prezydent Czadu Hissène Habré.
- 1991:
- Nursułtan Nazarbajew wygrał wybory prezydenckie w Kazachstanie.
- Ukraińcy opowiedzieli się w referendum za niepodległością. Jednoczesne wybory prezydenckie wygrał Łeonid Krawczuk.
- 1993 – Wystartowała niemiecka telewizja muzyczna VIVA.
- 1994 – Ernesto Zedillo Ponce de León został prezydentem Meksyku.
- 1996 – Petru Lucinschi zwyciężył w II turze wyborów prezydenckich w Mołdawii.
- 2000 – Vicente Fox został prezydentem Meksyku.
- 2001 – Odbył się ostatni lot samolotu amerykańskich linii lotniczych Trans World Airlines.
- 2002 – Założono ukraiński klub piłkarski Helios Charków.
- 2003 – Została przedstawiona tzw. Inicjatywa genewska – bliskowschodni plan pokojowy powstały na podstawie porozumienia kilkuset polityków i działaczy pokojowych z Izraela i Palestyny.
- 2004 – Białoruś: zatwierdzono herb miejski i flagę Zdzięcioła.
- 2005 – Krótko po starcie rozbił się helikopter z liderem hiszpańskiej opozycji i późniejszym premierem Mariano Rajoyem, który został lekko ranny.
- 2006:
- Felipe Calderón został prezydentem Meksyku.
- Został aresztowany czeski seryjny morderca Petr Zelenka.
- 2007 – Zhang Zilin jako pierwsza Chinka zdobyła tytuł Miss World.
- 2009 – W krajach Unii Europejskiej weszły w życie postanowienia Traktatu lizbońskiego.
- 2011:
- Ałmazbek Atambajew został prezydentem Kirgistanu.
- Uruchomiono metro w Ałmaty w Kazachstanie.
- 2012 – Enrique Peña Nieto został prezydentem Meksyku.
- 2014 – Donald Tusk objął funkcję przewodniczącego Rady Europejskiej.
- 2016:
- Maha Vajiralongkorn, jedyny syn zmarłego w październiku Bhumibola Adulyadeja, został nowym królem Tajlandii, przyjmując imię Rama X.
- W wyborach prezydenckich w Gambii zwyciężył Adama Barrow, pokonując m.in. rządzącego krajem od ponad 20 lat Yahyę Jammeha.
- 2018 – Andrés Manuel López Obrador został prezydentem Meksyku.
Zdarzenia astronomiczne i eksploracja kosmosu
- 1960 – Rozpoczęła się misja kosmiczna statku Korabl-Sputnik 3 z dwoma psami na pokładzie.
- 2008 – Miało miejsce zakrycie Wenus przez Księżyc. Kolejne nastąpi 1 kwietnia 2044 roku.
- 2013 – Wystrzelono chińską sondę księżycową Chang’e 3.