25 grudnia
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 25 grudnia?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
25 grudnia jest 359. (w latach przestępnych 360.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 6 dni.
- Imieniny obchodzą: Anastazja, Eugenia, Maria, Mateusz, Piotr i Siemosław
- Pakistan – Dzień Kuaid-e-Azama
- Europa Północna – Jul
- Wspomnienia i święta w Kościele katolickim[1][2]:
- Boże Narodzenie
- św. Anastazja z Dalmacji (męczennica)
- św. Eugenia Rzymska (męczennica)
- bł. Maria od Apostołów Wüllenweber (założycielka salwatorianek; wspominana również 5 września)
- święci Męczennicy z Nikomedii (również 18 grudnia)
- św. Piotr Nolasco (mercedariusz) (lokalnie; głównie 6 maja)
- 1025 – Mieszko II Lambert został koronowany na króla Polski.
- 1076 – Bolesław II Szczodry został koronowany w Gnieźnie na króla Polski.
- 1519 – Wojna pruska: hetman wielki koronny Mikołaj Firlej wkroczył na czele 7,5 tys. armii do Prus Zakonnych.
- 1566 – Inflanty zostały inkorporowane do Wielkiego Księstwa Litewskiego jako Księstwo Zadźwińskie podzielone na cztery okręgi: ryski, trejdeński, wendeński i dyneburski.
- 1659 – IV wojna polsko-rosyjska: wojska rosyjskie pod wodzą Iwana Chowańskiego spaliły Zabłudów i wymordowały mieszkańców zgromadzonych na mszy w kościele.
- 1795 – W wyniku III rozbioru Polski utworzono gubernię słonimską w Imperium Rosyjskim.
- 1815 – Józef Zajączek został namiestnikiem Królestwa Polskiego.
- 1823 – We Lwowie założono Muzeum Książąt Lubomirskich (obecnie z siedzibą we Wrocławiu).
- 1881 – Podczas trwającej w kościele św. Krzyża mszy świątecznej wybuchła panika spowodowana fałszywym alarmem pożarowym, w wyniku której zostało zadeptanych 20 osób. Plotka o wywołaniu alarmu przez przyłapanego na kradzieży kieszonkowej Żyda doprowadziła do pogromu, w którym zginęły 2 osoby, 24 zostały ranne, a około 10 tys. Żydów poniosło znaczne straty finansowe.
- 1914 – I wojna światowa: zakończyła się bitwa pod Łowczówkiem.
- 1916 – Cesarz Rosji Mikołaj II Romanow wydał ukaz zawierający obietnicę utworzenia niepodległej Polski.
- 1939 – Podpalenie Nowej Synagogi w Częstochowie.
- 1943 – Ponad 40 Polaków zostało zamordowanych przez oddział UPA w Janówce.
- 1945 – Polskie Radio Szczecin rozpoczęło emisję programu.
- 1956 – Wznowiono wydawanie „Tygodnika Powszechnego”.
- 1965:
- Premiera 1. odcinka serialu kryminalnego Kapitan Sowa na tropie w reżyserii Stanisława Barei.
- Premiera filmu Sam pośród miasta w reżyserii Haliny Bielińskiej.
- 1970 – Na antenie Programu III Polskiego Radia wyemitowano premierowe wydanie magazynu satyrycznego Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy.
- 1974 – Premiera komedii filmowej Nie ma róży bez ognia w reżyserii Stanisława Barei.
- 1976 – Zbrodnia pod Połańcem.
- 1988 – Premiera 1. odcinka telenoweli W labiryncie w reżyserii Pawła Karpińskiego.
- 1990 – Polska ratyfikowała Układ o Współpracy Patentowej.
- 2010 – Na antenie TVP2 wyemitowano ostatni odcinek telenoweli Złotopolscy.
- 2014 – Weszła w życie Ustawa o prawach konsumenta.
- 2015 – Premiera filmu muzycznego Córki dancingu w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej.
- 352 – Pierwsze obchody święta Bożego Narodzenia w Cesarstwie rzymskim.
- 800 – Koronacja Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego.
- 820 – Cesarz bizantyński Leon V Armeńczyk został obalony i zamordowany. Jego miejsce zajął Michał II Amoryjczyk.
- 875 – Karol II Łysy, wspierany przez papieża Jana VIII, udał się do Włoch, odbierając koronę królewską w Pawii i regalia cesarskie w Rzymie.
- 983 – Koronacja Ottona III na króla niemieckiego.
- 1000 – Koronacja Stefana I na króla Węgier.
- 1013 – Koronacja Swena Widłobrodego na króla Anglii.
- 1046 – Suidger von Morsleben został intronizowany na papieża jako Klemens II. Tego samego dnia koronował na cesarza króla niemieckiego Henryka III Salickiego.
- 1066 – Koronacja Wilhelma Zdobywcy na króla Anglii.
- 1100 – Koronacja Baldwina I z Boulogne na króla Jerozolimy.
- 1130 – Koronacja Rogera II na króla Sycylii.
- 1261:
- Cesarz bizantyński Jan IV Laskarys w dniu swoich 11. urodzin został obalony i oślepiony na rozkaz Michała VIII Paleologa, który zajął jego miejsce.
- Koronacja Przemysła Ottokara II na króla Czech.
- 1356 – Cesarz Karol IV Luksemburski ogłosił w Metzu drugą część tzw. Złotej Bulli, która regulowała podstawowe zasady ustrojowe Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Pierwsza część została ogłoszona 10 stycznia w Norymberdze.
- 1406 – Jan II został królem Kastylii i Leónu.
- 1492 – U wybrzeży wyspy Hispaniola żaglowiec „Santa María” Krzysztofa Kolumba wpadł na rafę koralową.
- 1495 – Wojska hiszpańskie pokonały Guanczów w drugiej bitwie w wąwozie Acentejo. Było to ostateczne zwycięstwo konkwistadorów nad rdzenną ludnością Wysp Kanaryjskich.
- 1553 – Indianie z plemienia Araukanów rozgromili Hiszpanów w bitwie pod Tupacel w Chile. Wzięty do niewoli pierwszy królewski gubernator Chile Pedro de Valdivia został zamordowany.
- 1559 – Kardynał Giovanni Angelo de Medici został wybrany na papieża i przyjął imię Pius IV.
- 1599 – Założono brazylijskie miasto Natal.
- 1615 – Holendrzy Jacob Le Maire i Willem Corneliszoon Schouten (90 lat Hiszpanach) dopłynęli do bezludnej Wyspy Stanów koło Ziemi Ognistej.
- 1643 – Kapitan William Mynos z Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej odkrył Wyspę Bożego Narodzenia na Oceanie Indyjskim.
- 1658 – II wojna północna: po trzydniowym oblężeniu przez dywizję Stefana Czarnieckiego skapitulowała załoga duńskiej twierdzy Koldynga.
- 1683 – W Belgradzie uznany za winnego klęski w bitwie pod Wiedniem były wezyr Kara Mustafa został uduszony z rozkazu sułtana Mehmeda IV.
- 1745 – Zawarto austriacko-sasko-pruski traktat pokojowy w Dreźnie kończący II wojnę śląską. Potwierdzono warunki pokoju wrocławskiego z 1742 roku.
- 1776 – Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: wojska amerykańskie pod wodzą George’a Washingtona przeprawiły się przez rzekę Delaware, rozpoczynając decydujący etap wojny.
- 1800 – II koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk francuskich nad austriackimi w bitwie pod Pozzolo.
- 1809 – W swym domu w Danville w stanie Kentucky lekarz Ephraim McDowell przeprowadził pionierską operację usunięcia (bez znieczulenia) torbieli jajnika o wadze 10 kg. 45-letnia pacjentka Jane Crawford przeżyła zabieg.
- 1812 – Po pół roku od rozpoczęcia inwazji ostatni żołnierze napoleońskiej Wielkiej Armii zostali wyparci za granicę Rosji.
- 1837 – Wojny z Indianami: w bitwie nad jeziorem Okeechobee wojska amerykańskie pokonały Seminolów.
- 1840 – W Paryżu została zorganizowana tzw. uczta grudniowa, będąca improwizowanym pojedynkiem poetyckim między Adamem Mickiewiczem i Juliuszem Słowackim.
- 1848 – Powstanie węgierskie: wojska siedmiogrodzkie pod dowództwem gen. Józefa Bema zdobyły Kolozvár (obecnie Kluż-Napoka w Rumunii).
- 1858 – W kościele de la Madeleine w Paryżu odbyło się premierowe wykonanie Oratorium na Boże Narodzenie Camille’a Saint-Saënsa.
- 1868:
- Na japońskiej wyspie Hokkaido została utworzona pierwsza w Azji Republika Ezo.
- Prezydent USA Andrew Johnson ułaskawił wszystkich żołnierzy Konfederacji z czasów wojny secesyjnej.
- Wojna paragwajska: wojska argentyńsko-brazylijskie rozgromiły armię paragwajską pod wodzą prezydenta Francisca Solano Lópeza w bitwie pod Ypacarai.
- 1881 – W Bułgarii ustanowiono Order Świętego Aleksandra.
- 1901 – II wojna burska: zwycięstwo wojsk burskich nad brytyjskimi w bitwie pod Groenkop.
- 1904 – W Tbilisi wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
- 1915 – Założono portugalski klub piłkarski Varzim SC.
- 1917 – Bolszewicy ogłosili w Charkowie utworzenie marionetkowej Ukraińskiej Ludowej Republiki Rad, co doprowadziło do wybuchu wojny ukraińsko-bolszewickiej.
- 1926 – Hirohito został cesarzem Japonii.
- 1928 – Premiera westernu W starej Arizonie w reżyserii Raoula Walsha i Irvinga Cummingsa.
- 1932:
- Rozgłośnia BBC nadała pierwszą audycję nagraną wcześniej na taśmie magnetycznej.
- W trzęsieniu ziemi w prowincji Gansu w Chinach zginęło około 70 tys. osób.
- 1936 – Przewodniczący Kuomintangu Czang Kaj-szek został zwolniony po 13 dniach z aresztu domowego, po spełnieniu „ośmiu żądań” gen. Zhang Xuelianga, dotyczących m.in. zakończenia wojny domowej i stworzenia wspólnego frontu z komunistami przeciwko agresji japońskiej (incydent Xi’an).
- 1939 – Wojna zimowa: rozpoczęła się bitwa pod Kelją.
- 1941 – Wojna na Pacyfiku: wojska japońskie zdobyły Hongkong.
- 1942:
- Kampania śródziemnomorska: w Zatoce Tuniskiej brytyjski okręt podwodny P-48 został zatopiony bombami głębinowymi przez włoskie okręty wraz z całą 34-osobową załogą.
- Premiera amerykańskiego filmu przygodowego Arabskie noce w reżyserii Johna Rawlinsa.
- Trybunał wojskowy w Algierże skazał na karę śmierci 20-letniego Fernanda Bonniera de La Chapelle, który poprzedniego dnia zastrzelił admirała François Darlana.
- 1943 – W nocy z 25 na 26 grudnia grupa 64 żydowskich więźniów, zmuszanych do pracy przy paleniu zwłok ofiar egzekucji, zdołała uciec z fortu IX twierdzy w Kownie, a następnie dołączyć do oddziałów partyzanckich.
- 1944:
- Kampania śródziemnomorska: niedaleko Neapolu francuski niszczyciel „Le Malin” uderzył na dużej prędkości w bliźniaczy „Le Terrible”, w wyniku czego zginęło 61 na pierwszej i 8 członków załogi na drugiej jednostce.
- Wojna na Pacyfiku: wojska amerykańskie wylądowały na Luzonie (Filipiny).
- 1945 – Premiera westernu Dakota w reżyserii Josepha Kane’a.
- 1946 – Uruchomiono pierwszy radziecki i europejski reaktor jądrowy F-1.
- 1947:
- Premiera amerykańskiej komedii muzycznej Droga do Rio w reżyserii Normana Z. McLeoda.
- Weszła w życie konstytucja Republiki Chińskiej (Tajwanu).
- 1949 – W Chabarowsku rozpoczął się proces 12 oficerów i żołnierzy japońskiej Armii Kwantuńskiej, oskarżonych o popełnienie zbrodni wojennych.
- 1952 – Wystartował pierwszy program niemieckiej telewizji publicznej Das Erste.
- 1953:
- Armia amerykańska zakończyła okupację japońskiej wyspy Amami.
- W Hongkongu spłonęły slumsy zamieszkane przez chińskich emigrantów.
- 1961 – Papież Jan XXIII wydał konstytucję apostolską Humanae salutis, zapowiadającą zwołanie soboru watykańskiego II w roku 1962.
- 1962:
- Drysa na Białorusi została przemianowana na Wierchniedźwińsk.
- Premiera amerykańskiego filmu Zabić drozda w reżyserii Roberta Mulligana.
- 1965 – Powstała jemeńska Naserystowska Unionistyczna Organizacja Ludowa.
- 1969 – Zaprezentowano pierwszy zegarek kwarcowy Seiko Astron.
- 1971 – W wyniku pożaru hotelu Taeyokale w Seulu zginęły na miejscu lub zmarły w szpitalach 164 osoby, a 63 odniosły obrażenia.
- 1973 – Premiera amerykańskiej komedii kryminalnej Żądło w reżyserii George’a Roya Hilla.
- 1975:
- Premiera amerykańskiego filmu katastroficznego Hindenburg w reżyserii Roberta Wise.
- Steve Harris założył w Londynie zespół Iron Maiden.
- 1976:
- Premiera brytyjskiego filmu wojennego Orzeł wylądował w reżyserii Johna Sturgesa.
- W katastrofie egipskiego Boeinga 707 w Tajlandii zginęły 72 osoby.
- 1977 – Prezydent Egiptu Anwar as-Sadat spotkał się w Ismailii z premierem Izraela Menachemem Beginem.
- 1978 – Wietnamska armia wkroczyła do Kambodży w celu wsparcia powstania przeciwko Czerwonym Khmerom.
- 1979 – Rozpoczęła się radziecka interwencja w Afganistanie.
- 1986 – 63 osoby zginęły w katastrofie irackiego Boeinga 737 w mieście Arar w Arabii Saudyjskiej.
- 1987 – Premiera szwedzko-duńskiego filmu Pelle zwycięzca w reżyserii Bille Augusta.
- 1989 – Rewolucja w Rumunii: w Târgoviște rozstrzelano obalonego dyktatora Nicolae Ceaușescu i jego żonę Elenę.
- 1991 – Michaił Gorbaczow ustąpił ze stanowiska prezydenta ZSRR.
- 1993 – Weszła w życie nowa konstytucja Rosji.
- 2000 – 309 osób zginęło w pożarze sali tanecznej w chińskim mieście Luoyang.
- 2001:
- Wojna domowa w Burundi: ok. 500 rebeliantów Hutu zginęło w starciu z bojówkami Tutsi.
- Wybuchł pożar buszu w Nowej Południowej Walii.
- 2003:
- 141 osób zginęło, a 24 zostały ranne w katastrofie gwinejskiego Boeinga 727-223, który rozbił się na plaży, krótko po starcie z lotniska w Kotonu w Beninie.
- 15 osób (w tym 2 jadących furgonetkami zamachowców-samobójców) zginęło, a 46 zostało rannych w nieudanym zamachu bombowym na konwój prezydenta Pakistanu gen. Perveza Musharrafa w Rawalpindi.
- 4 Izraelczyków zginęło, a 26 zostało rannych w zamachu bombowym dokonanym przez palestyńskiego terrorystę-samobójcę na przystanku autobusowym w izraelskim mieście Petach Tikwa.
- Norweg Kurt Nilsen wygrał w Londynie konkurs piosenki World Idol.
- 2004 – Planetoida (99942) Apophis otrzymała 4. stopień w skali Torino, według której oceniane jest ryzyko uderzenia w Ziemię, co jest najwyższym wskaźnikiem w historii. Obserwacje w 2006 roku pozwoliły na dokładniejsze obliczenie orbity i obniżenie tego wskaźnika do zera w skali Torino (brak ryzyka).
- 2005 – W wyniku błędu pracowników doszło do uszkodzenia i wyłączenia reaktora nr 1 w jedynej na kontynencie afrykańskim elektrowni atomowej Koeberg w Południowej Afryce.
- 2007 – Wojna domowa na Sri Lance: stoczono bitwę morską pod Delft.
- 2009:
- Nieudany zamach bombowy na należącego do Northwest Airlines Airbusa A330 lecącego z Amsterdamu do Detroit.
- Spłonęła doszczętnie katedra św. Mela w irlandzkim Longford.
- 2010 – 45 osób zginęło, a 50 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym na punkt dystrybucji pomocy żywnościowej w mieście Khar na Terytoriach Plemiennych w zachodnim Pakistanie.
- 2012:
- 2 osoby (w tym jedna na ziemi) zginęły, a 11 zostało rannych podczas awaryjnego lądowania samolotu Fokker 100 linii lotniczych Air Bagan na drodze w pobliżu lotniska w Heho w Birmie.
- 27 osób zginęło w katastrofie samolotu wojskowego An-72 w Szymkencie w Kazachstanie.
- 2013 – Egipski sąd uznał Bractwo Muzułmańskie za organizację terrorystyczną.
- 2016 – 92 osoby (w tym 64 członków Chóru Aleksandrowa) zginęło w katastrofie rosyjskiego samolotu wojskowego Tu-154 na Morzu Czarnym koło Soczi.
- 1968 – Amerykański załogowy statek kosmiczny Apollo 8 po 10-krotnym okrążeniu Księżyca rozpoczął powrót na Ziemię.
- 1978 – Lądownik radzieckiej sondy kosmicznej Wenera 11 wylądował na powierzchni Wenus.
- 1993 – Na pokładzie rosyjskiej stacji orbitalnej Mir odbyła się pierwsza w historii wystawa sztuki w kosmosie[3]
- 2003 – Europejska Agencja Kosmiczna utraciła łączność z marsjańskim lądownikiem Beagle 2.
- 2021 – Z Gujańskiego Centrum Kosmicznego wystrzelono rakietę z Kosmicznym Teleskopem Jamesa Webba.