Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Dobratyczach
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego – prawosławna cerkiew parafialna w Dobratyczach. Należy do dekanatu Terespol diecezji lubelsko-chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Położona na północnym krańcu Dobratycz, przy szosie do Terespola[1].
W Dobratyczach od 1626 istniała drewniana cerkiew unicka, fundacja Mikołaja Sapiehy. Parafia unicka działała we wsi do likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, gdy władze rosyjskie przymusowo przyłączyły ją do eparchii chełmsko-warszawskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Na początku XX wieku w miejscowości oddano do użytku nową cerkiew prawosławną, która działała do lat 1915–1916, zaś w toku działań wojennych została całkowicie zniszczona.
Obecnie działająca w Dobratyczach cerkiew pierwotnie znajdowała się najprawdopodobniej w Cycowie, zaś w latach 1956–1993 w Białej Podlaskiej, gdzie pełniła funkcje świątyni parafialnej. Do Dobratycz została przeniesiona po wzniesieniu w Białej Podlaskiej murowanej cerkwi Świętych Cyryla i Metodego.
Jest to budowla drewniana na betonowej podmurówce, orientowana, z dwiema niewielkimi cebulastymi kopułami. W jej wnętrzu zachował się ikonostas z przełomu XIX i XX w.
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Pierwsze cerkwie w Dobratyczach
W powstałej najpóźniej na początku XV w. wsi Dobratycze istniała od 1626 cerkiew unicka[2]. Była to budowla drewniana ufundowana przez Mikołaja Sapiehę[2]. Obiekt ten funkcjonował nadal w 1726[1]. Parafia w Dobratyczach przymusowo przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w 1875, w ramach likwidacji unickiej diecezji chełmskiej.
W 1898 do świątyni dobratyckiej uczęszczało 1898 wiernych[3].
Na początku XX w. w Dobratyczach oddana do użytku została nowa cerkiew prawosławna. Jej projektantem był Władimir Pokrowski, naczelny architekt eparchii warszawskiej i nadwiślańskiej[3]. Obiekt wyświęcił 9 września 1906 biskup chełmski Eulogiusz w asyście przełożonego monasteru św. Onufrego w Jabłecznej archimandryty Józefa oraz pięciu kapłanów z eparchii chełmskiej oraz sąsiedniej grodzieńskiej. Budowę i wyposażenie świątyni opłacił skarb państwa rosyjskiego, przekazując na ten cel 28 tys. rubli dotacji; miejscowi parafianie zebrali dodatkowo 2500 rubli. Cerkiew była budowlą ceglaną na fundamencie granitowym, z dzwonnicą położoną nad przedsionkiem; wieża ta górowała nad całą okolicą. Na elewacjach budynku znajdowały się wizerunki świętych na złotym tle. Budynek posiadał jedną kopułę. W momencie oddania do użytku nowej cerkwi nie rozebrano starszej, drewnianej, którą w 1906 opisywano jako chylącą się ku upadkowi[4]. Murowana cerkiew w Dobratyczach pozostawała czynna do przełomu lat 1915/1916. Położona na obszarze działań wojennych I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, cerkiew została w ich rezultacie całkowicie zniszczona[2]. Jej istnienie upamiętnia krzyż z pamiątkową tablicą[2][3].
Cerkiew przeniesiona do Dobratycz
Według większości źródeł obecnie funkcjonująca w Dobratyczach świątynia została wybudowana na początku XX w. w Cycowie[1][2][5], choć wskazuje się także, że pierwotnie znajdowała się w Pniównie[3]. Pierwotnie jej patronem był św. Michał Archanioł[1]. Parafia cycowska zawiesiła działalność duszpasterską w latach I wojny światowej, gdy jej parafianie udali się na bieżeństwo[6]. W dwudziestoleciu międzywojennym cycowska cerkiew została uwzględniona w wykazie świątyń planowanych do legalnego otwarcia, sporządzonym w 1919 przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jednak w wykazach faktycznie czynnych prawosławnych obiektów sakralnych na Lubelszczyźnie z lat 1923–1927 nie ma o niej informacji[7].
Według M. Chyla w latach 1947–1948, mimo życzenia miejscowych mieszkańców, którzy pragnęli zaadaptować ją na kaplicę cmentarną, zdecydowano o rozbiórce świątyni[3]. Z inicjatywy ks. Aleksandra Bironta, proboszcza parafii prawosławnej w Białej Podlaskiej[8], budynek został ostatecznie przeniesiony w 1956 na cmentarz prawosławny w Białej Podlaskiej, by spełniać funkcje nowej cerkwi parafialnej[2] (od zburzenia dawnej cerkwi cmentarnej w czasie akcji rewindykacyjnej – w 1938 – w Białej Podlaskiej nie było wolnostojącej świątyni tego wyznania[5]). W nowym miejscu świątyni nadano wezwanie Narodzenia Matki Bożej[8].
W związku z budową nowej, murowanej cerkwi parafialnej w Białej Podlaskiej, świątynia została w 1993[1] lub 1994[5][3] na mocy decyzji biskupa lubelskiego i chełmskiego Abla przeniesiona do Dobratycz i wyświęcona ku czci Podwyższenia Krzyża Pańskiego[2][3], tj. otrzymała to samo wezwanie, co dobratycka cerkiew istniejąca w latach 1906–1915[4].
W 2. dekadzie XXI w. cerkiew została gruntownie wyremontowana[9], a następnie (18 września 2021 r.) wyświęcona przez arcybiskupa przemyskiego i gorlickiego Paisjusza[10].
Remove ads
Architektura
Cerkiew została wzniesiona z drewna na betonowej podmurówce, jest orientowana, szalowana, o konstrukcji zrębowej[2]. Wejście do budynku prowadzi przez przedsionek kryty dachem dwuspadowym wykończonym trójkątnym szczytem oraz wieloboczną wieżyczką, zwieńczoną cebulastą kopułą z prawosławnym krzyżem[2]. Nad główną kwadratową nawą, wyższą od przedsionka znajduje się wsparty na słupach płaski strop. Dach nad nawą jest czterospadowy, znajduje się na nim ośmioboczna wieżyczka, również z cebulastą kopułą. Prezbiterium jest mniejsze od nawy, zamknięte prostokątnie, z boczną zakrystią wzniesioną na planie prostokąta i krytą dachem pulpitowym[1][2].
We wnętrzu świątyni mieści się pięcioosiowy ikonostas powstały na przełomie XIX i XX stulecia, łączący elementy neorenesansowe z typowymi cechami bizantyjsko-ruskiej sztuki sakralnej[1][2].
Obok cerkwi znajduje się wolnostojąca, drewniana dzwonnica, zaś naprzeciw świątyni – cmentarz prawosławny z trzema zabytkowymi nagrobkami unickimi z lat 50. XIX wieku[1] oraz nagrobkami prawosławnymi z II połowy XIX w[2].
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads