Dolina Waksmundzka
dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Dolina Waksmundzka – dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki. Wcina się pomiędzy Wołoszyn i Koszystą, sięga pod przełęcz Krzyżne, w okolicy której masywy te łączą się w długą wschodnią grań Świnicy. Otaczające ją grzbiety odgradzają ją od Doliny Roztoki (Wołoszyn) i doliny Pańszczycy (Koszysta)[1].
Dolina Waksmundzka, widok z Głodówki | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Rodzaj obiektu | |||
49°14′39,1200″N 20°03′56,8800″E | |||
|
Powierzchnia Doliny Waksmundzkiej wynosi ok. 6,0 km². Powstała na linii dyslokacji tektonicznej a ukształtowana została w wyniku działań lodowca. Zbudowana jest z granitoidów (w części powyżej 1400 m) oraz skał osadowych w niższych partiach. W ukształtowaniu podłużnym widoczne progi polodowcowe. W górnej części występują kotły polodowcowe oraz wisząca dolinka – Świstówka Waksmundzka (w zboczach Małej Koszystej, nazywana też Dolinką Zbójnicką), niżej moreny[2]. Powyżej górnej granicy lasu wykształciły się w dolinie trzy piętra. Są to kolejno od dołu:
- Równica lub Waksmundzka Równica (około 1600–1620 m) – rozległa rówień po orograficznie prawej stronie doliny; w latach 1875–1878 istniało w tym miejscu małe schronisko turystyczne, zniszczone następnie przez lawinę śnieżną; pozostałości po nim zostały wykorzystane do zbudowania kamiennego szałasu pasterskiego (w 1949 był on jeszcze w dobrym stanie)[3],
- Pośrednia Waksmundzka Równica (około 1750–1800 m) – drugie z kolei piętro, u stóp Waksmundzkiej Strażnicy we wschodniej grzędzie Wielkiej Koszystej; znajdują się tu dwa okresowe oczka wodne – Waksmundzkie Oka,
- Zadnia Waksmundzka Równica (około 1930–1960 m) – najwyższe, położone ponad zasięgiem kosodrzewiny piętro doliny, od środkowego oddzielone skalistym jarem Waksmundzkiego Potoku; znajdują się tu dwa maleńkie jeziorka – Waksmundzkie Stawki[4].
Zbocza w dolnej części doliny porastają świerki i limby, zachowane są naturalne partie borów[5]. Ciekawa flora. M.in. występują tutaj tak rzadkie w Polsce gatunki roślin, jak: irga czarna, turzyca Lachenala, zarzyczka górska[6]. Dolina jest ostoją dla niedźwiedzi (gawry w zboczach otaczających ją grzbietów), świstaków tatrzańskich, kozic i jeleni[5].
Przez Dolinę Waksmundzką płynie Waksmundzki Potok, wpływający do Białki w pobliżu Palenicy Białczańskiej. Na wysokości około 1400 m n.p.m. znajduje się na nim wodospad Młyn o wysokości 15 metrów[7].
Dolina jest niedostępna dla turystów (ścisły rezerwat przyrody), tylko w dolnej jej części, na wysokości 1250 m n.p.m. przebiegają znakowane szlaki turystyczne z Rusinowej Polany i Równi Waksmundzkiej do Roztoki, a u jej wylotu przebiega szosa w kierunku Morskiego Oka – droga Oswalda Balzera[1]. Kiedyś doliną poprowadzony był znakowany szlak na Krzyżne. Po zbudowaniu obecnie używanych ścieżek stracił na znaczeniu, a następnie przestał istnieć[2].
Nazwa doliny związana jest z podhalańską wsią Waksmund, której własnością była Hala Waksmundzka. W dawniejszych czasach dolina była nazywana także Doliną Zbójnicką, ponieważ stanowiła częste siedlisko i schronienie zbójników[8].