Loading AI tools
psycholog, seksuolog Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
John Money (ur. 8 lipca 1921 w Morrinsville, Nowa Zelandia, zm. 7 lipca 2006) – nowozelandzko-amerykański psycholog, seksuolog, specjalizujący się w badaniach nad tożsamością seksualną i biologią płci[1].
Data i miejsce urodzenia |
8 lipca 1921 |
---|---|
Data śmierci |
7 lipca 2006 |
Zawód, zajęcie |
W 1944 roku ukończył studia na Uniwersytecie Wiktorii w Wellingtonie w Nowej Zelandii[1]. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę jako wykładowca, następnie w 1947 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych[1]. Przez rok pracował jako psychiatra, następnie został przyjęty na studia doktoranckie na Uniwersytecie Harvarda[1]. Studia te ukończył w 1952 roku, jego praca doktorska dotyczyła hermafrodytyzmu[1]. Jeszcze przed ukończeniem doktoratu rozpoczął pracę w szpitalu im. Johna Hopkinsa, gdzie pracował w oddziale zajmującym się endokrynologią, dział ten był powiązany zarówno z pediatrią jak i psychiatrią[1]. W szpitalu tym zatrudniony był przez całą swoją karierę zawodową[1]. Money jest autorem około 2000 publikacji (książek, artykułów naukowych, recenzji)[1].
W latach 60. Money stworzył teorię, w myśl której tożsamość seksualna jest uwarunkowana przez szereg różnych czynników a nie przez jedną przyczynę np. czynnik biologiczny[1]. Wprowadził do użytku naukowego pojęcia płci kulturowej (ang. gender) i ról płciowych (ang. gender roles)[1]. Pojęcia te miały odnosić się do społecznych uwarunkowań płci, odmiennych od czynników biologicznych[1].
W okresie początkowej działalności Moneya uważano, że o płci człowieka decydują wyłącznie gonady[2]. Podejście to sprawdzało się w większości przypadków, ale nie działało w przypadku niektórych form interpłciowości[2]. Money zaproponował siedem kryteriów, które powinny być stosowane przy decydowaniu o płci dziecka, którego genitalia są niejednoznaczne[2].
Szczególnie nowatorskie było pojęcie roli płciowej. Oznaczało ono według Moneya: "wszystko to, co dana osoba mówi i robi, aby pokazać, że jest chłopcem albo mężczyzną, dziewczynką albo kobietą"[2].
Money sądził, że płeć kulturowa (ang. gender) kształtuje się w trzyfazowym procesie, w którym kluczową rolę odgrywają hormony[2]. Pierwszy okres to okres ciąży, gdy wydzielanie się hormonów (estrogen, testosteron) kształtuje w odpowiedni sposób mózg[2]. Po urodzeniu pod wpływem ukształtowania mózgu i działania hormonów dziecko wchodzi w kontakty z otoczeniem, wywołuje to reakcje otoczenia, które traktuje osobę jako chłopca lub dziewczynkę[2]. Tożsamość seksualną ostatecznie kształtuje się w okresie dojrzewania[2].
Uznawał, że tożsamość płciowa jest plastyczna do 18. miesiąca życia dziecka[2]. Nowatorstwo jego teorii polegało na tym, że kładł nacisk na wpływ wychowania na kształtowanie się tożsamości płciowej[2].
Pod wpływem Moneya w szpitalu im. Johna Hopkinsa wykonywano operacje korekcji genitaliów nie tylko na niemowlętach interpłciowych, ale także na dzieciach, których genitalia odbiegały od wzorców (np. usuwano penisa i jądra dzieciom o zbyt małym penisie i zalecano wychowywanie dziecka jako dziewczynki)[2]. Praktyka ta została potępiona przez ONZ, organizacje działające na rzecz praw człowieka (Human Rights Watch) i organizacje osób interpłciowych[3].
W kwestii pedofilii, Money twierdził, że zarówno badacze seksualni, jak i opinia publiczna nie rozróżniają „pedofilii romantycznej” od „sadystycznej”[4]. W latach 1980. bywał krytykowany za poglądy o warunkowej dopuszczalności pedofilli oraz kazirodztwa, a także za traktowanie heteroseksualności jako „ideologicznej koncepcji społecznej”[5].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.