Język narodowy

Język narodowy – język będący środkiem komunikacji wśród przedstawicieli określonego narodu, uważany za podstawowy wyznacznik jego tożsamości^[1]^[2].

W Europie powszechny jest pogląd o bliskim związku języka z tożsamością narodową^[3]. Język narodowy podkreśla odrębność jednego narodu od drugiego, pełniąc funkcję symboliczną. Język narodowy może być zarazem językiem urzędowym, służącym celom utylitarnym (przy czym nie każdy język narodowy pełni funkcję języka urzędowego)^[4].

Stratyfikacja lingwistyczna

Język narodowy nie stanowi całości homogenicznej – wykazuje zróżnicowanie terytorialne i środowiskowe. Wśród jego odmian (wariantów) szczególną pozycję zajmuje odmiana uważana za kulturalną (np. język standardowy), która pełni m.in. funkcję unifikacyjną i reprezentatywną^[5]^[6]. Powstanie języka standardowego zakorzenia zjawisko konwergencji, czyli niwelacji różnic między odmianami języka narodowego^[7].

W stratyfikacji języka narodowego wyróżnia się dwa spolaryzowane elementy: język standardowy i dialekty miejscowe^[8]. Warianty te stoją do siebie w opozycji, przede wszystkim z perspektywy zasięgu geograficznego (dialekt standardowy pełni funkcję języka ogólnonarodowego) i przeznaczenia funkcjonalnego (język standardowy ma charakter poliwalentny, dialekt lokalny zaś wykazuje ograniczoną funkcjonalność). Wyróżnia się również warianty językowe pozbawione pełnej formy strukturalnej, będące zbiorami specyficznych jednostek leksykalnych (np. slangi)^[7].

Zobacz też

Szybkie fakty

Zamknij

Przypisy

[1]
AnnaA. Kołodziej AnnaA., Strajki szkolne w Prusach Zachodnich – recenzja, „Biuletyn Historii Wychowania” (25), 1233–2224, 2009, s. 159–166.
[2]
hasło „Jazyk národný”, [w:] JozefJ. Piaček JozefJ., MilošM. Kravčík MilošM., Otvorená filozofická encyklopédia, wersja 3.0, 1999 (słow.).
[3]
Dennison I.D.I. Rusinow Dennison I.D.I., Yugoslavia: Oblique Insights and Observations, Pitssburgh: University of Pittsburgh Press, 2008, s. 348 (przyp. 5), ISBN 978-0-8229-4361-7, ISBN 978-0-8229-6010-2, ISBN 978-0-8229-7349-2, OCLC 228363880 (ang.).
[4]
JanetJ. Holmes JanetJ., NickN. Wilson NickN., An Introduction to Sociolinguistics, wyd. 5, Abingdon–New York: Routledge, 2017, s. 106–107, DOI: 10.4324/9781315728438, ISBN 978-1-317-54291-9, ISBN 978-1-315-72843-8 (ang.).
[5]
MarieM. Krčmová MarieM., JanJ. Chloupek JanJ., NÁRODNÍ JAZYK, [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).
[6]
PaulaP. Sajavaara PaulaP., Kielenohjailu, [w:] KariK. Sajavaara, ArjaA. Piirainen-Marsh (red.), Kieli, diskurssi ja yhteisö, Jyväskylä: Soveltavan kielentutkimuksen keskus, Jyväskylän yliopisto, 2000, s. 67–106, ISBN 951-39-0664-7, ISBN 978-951-39-5991-3 (fiń.), vide s. 83.
[7]
JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 404, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
[8]
Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna, [w:] HalinaH. Karaś HalinaH., Podstawy dialektologii, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-06-19].

[1] [1]
AnnaA. Kołodziej AnnaA., Strajki szkolne w Prusach Zachodnich – recenzja, „Biuletyn Historii Wychowania” (25), 1233–2224, 2009, s. 159–166.

[2] [2]
hasło „Jazyk národný”, [w:] JozefJ. Piaček JozefJ., MilošM. Kravčík MilošM., Otvorená filozofická encyklopédia, wersja 3.0, 1999 (słow.).

[Rusinow-3] [3]
Dennison I.D.I. Rusinow Dennison I.D.I., Yugoslavia: Oblique Insights and Observations, Pitssburgh: University of Pittsburgh Press, 2008, s. 348 (przyp. 5), ISBN 978-0-8229-4361-7, ISBN 978-0-8229-6010-2, ISBN 978-0-8229-7349-2, OCLC 228363880 (ang.).

[Sociolinguistics-4] [4]
JanetJ. Holmes JanetJ., NickN. Wilson NickN., An Introduction to Sociolinguistics, wyd. 5, Abingdon–New York: Routledge, 2017, s. 106–107, DOI: 10.4324/9781315728438, ISBN 978-1-317-54291-9, ISBN 978-1-315-72843-8 (ang.).

[5] [5]
MarieM. Krčmová MarieM., JanJ. Chloupek JanJ., NÁRODNÍ JAZYK, [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).

[6] [6]
PaulaP. Sajavaara PaulaP., Kielenohjailu, [w:] KariK. Sajavaara, ArjaA. Piirainen-Marsh (red.), Kieli, diskurssi ja yhteisö, Jyväskylä: Soveltavan kielentutkimuksen keskus, Jyväskylän yliopisto, 2000, s. 67–106, ISBN 951-39-0664-7, ISBN 978-951-39-5991-3 (fiń.), vide s. 83.

[jm-7] [7]
JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 404, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).

[Podstawy_dialektologii-8] [8]
Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna, [w:] HalinaH. Karaś HalinaH., Podstawy dialektologii, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-06-19].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]