Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
gotycki kościół z XV wieku w Poznaniu Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Najświętszej Marii Panny (in summo[uwaga 1]) w Poznaniu – zabytkowy gotycki kościół na poznańskim Ostrowie Tumskim wraz z resztkami wczesnopiastowskiego palatium.
 A-153 (z 14 lutego 1930)[1] | |||||||||||||||||
 Kościół NMP w Poznaniu | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Poznania  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||
 52°24′40,07″N 16°56′49,86″E | |||||||||||||||||
Według badań archeologicznych, kilka metrów na południe od prezbiterium obecnego kościoła znajdują się fundamenty rotundy pełniącej funkcję kaplicy; pewnym jest natomiast istnienie pod kościołem resztek palatium przypisywanego Mieszkowi I[2].
Choć w dokumentach kościół pod dzisiejszym wezwaniem pojawia się po raz pierwszy w 1247, w dzisiejszym kształcie powstał w latach 1430-1447 (niektóre źródła przesuwają te daty o rok później), a 2 lipca 1448 został konsekrowany przez biskupa Andrzeja z Bnina. Od tegoż dnia do 1 marca 1805 pełnił on funkcję kolegiaty – jego kapituła składała się z prałatury i pięciu kanonikatów, a następni biskupi dodawali kolejne urzędy[2].
Świątynia w toku dziejów była wielokrotnie remontowana, a na początku XIX wieku była w tak złym stanie, że planowano jej rozbiórkę; zapobiegła jednak temu gruntowna restauracja obiektu z lat 1859-1862[2][3].
W trakcie II wojny światowej kościół pełnił funkcję magazynu muzealiów[2]. W latach 1954–1956 dokonano rekonstrukcji wnętrza pod kierownictwem Wacława Taranczewskiego. Zaprojektował on witraże i wzorowaną na gotyckiej nastawę ołtarzową w formie ołtarza szafiastego (poliptyku). Następnie w 1976 przeprowadzono remont elewacji z częściową wymianą i uzupełnieniem lica, kształtek w lizenach i w sterczynach szczytu[4].
W 1988 świątynia została zamknięta, prowadzono w niej prace budowlane przy wzmacnianiu filarów mające na celu poprawę statyki budowli. Wokół kościoła prowadzono także badania archeologiczne kierowane przez Hannę Kóčkę-Krenz[2]. W latach 2017–2021 przy współpracy archidiecezji poznańskiej, miasta Poznania i Muzeum Archeologicznego dokonano gruntownej renowacji i konserwacji kościoła. Wykonano też ekspozycję palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy. Świątynia została przywrócona do pełnienia funkcji sakralnych 14 kwietnia 2021 w narodowe Święto Chrztu Polski. Tego dnia abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański, poświęcił ołtarz w kościele[5].
Dzisiejszy kościół powstawał w kilku fazach. Korpus nawowy (zapewne krótszy niż pierwotnie planowano) wzniesiono ze środków poznańskiej kapituły w I poł. XV w. Pracami kierował Hanusz Prus z Poznania, który kontynuował szkołę Heinricha Brunsberga, natomiast Jan Lorek z Kościana dobudował szczyt zachodni, a Mikołaj z Poznania wraz z synem – sklepienia[6].
Całość budowli wykonano z czerwonej cegły przetykanej cegłą glazurowaną. Szczyt wypełniają biało otynkowane blendy, a wieńczy go sygnaturka oraz sterczyny z kwiatonami. Skarpy są włączone w ściany, a na zewnątrz sygnalizują je lizeny. Pomiędzy nimi znajdują się olbrzymie ostrołukowe okna, zaślepione od strony północnej[6].
Halowa konstrukcja podzielona jest na trzy nawy przekryte sklepieniem gwiaździstym z XV w. oraz zamknięte pięciobocznie prezbiterium i ambit ze sklepieniami żaglastymi z 1727[3]. Wnętrze pokrywają polichromie namalowane w latach 1954–1955 przez Wacława Taranczewskiego. Wykonał on też poliptyk wzorowany na gotyckim, a rok później zaprojektował witraże[7].
Przed kościołem znajduje się kolumna z figurą Matki Boskiej Niepokalanej z 1886 roku[3].
- „na grodzie”
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
