Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Ustawa zasadnicza Rzeczypospolitej Polskiej obowiązująca od 1997 roku / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – najwyższy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku, ogłoszony w Dzienniku Ustaw: Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483. Konstytucja RP weszła w życie 17 października 1997. Złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów obejmujących 243 artykuły.
Nazwa potoczna |
Konstytucja RP | ||
---|---|---|---|
Skrót nazwy |
KRP | ||
Państwo | |||
Data wydania |
2 kwietnia 1997 | ||
Miejsce publikacji | |||
Data wejścia w życie |
17 października 1997 | ||
Rodzaj aktu | |||
Przedmiot regulacji | |||
Status |
obowiązujący | ||
Ostatnio zmieniony przez | |||
Wejście w życie ostatniej zmiany |
21 października 2009 | ||
| |||
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych |
Polska
Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Polski Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
|
- Osobny artykuł: Historia konstytucji w Polsce.
Rozpoczęcie prac nad przygotowaniem konstytucji nastąpiło w 1989 roku. Było to spowodowane zasadniczymi zmianami ustrojowymi, jakie rozpoczęły się w Polsce pod koniec lat osiemdziesiątych. Konstytucja PRL z 1952 poprzez ciągłe jej zmiany (których szczególnie wiele dokonano po zwycięstwie obozu „Solidarności” w 1989 roku) stała się aktem wewnętrznie niespójnym, a ze względu na swój rodowód społecznie nieakceptowanym. Nie odpowiadała ona potrzebom przeżywającego głębokie przemiany państwa.
Zdecydowane działania w kwestii zmiany konstytucji podjął Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1991–1993). 23 kwietnia 1992 roku uchwalono ustawę o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powoływała ona do życia instytucję Komisji Konstytucyjnej, która miała zająć się przygotowaniem ostatecznej wersji nowej ustawy zasadniczej. Określiła również, iż uchwalenia konstytucji dokona Zgromadzenie Narodowe, a następnie zostanie ona poddana pod głosowanie w ogólnonarodowym referendum. Prawo wnoszenia projektów nowej Konstytucji RP przysługiwało grupom 56 członków Zgromadzenia Narodowego, Komisji Konstytucyjnej oraz Prezydentowi RP. Po nowelizacji ustawy dokonanej w 1994 roku takie prawo otrzymała również grupa 500 tysięcy obywateli RP.
W toku prac do Komisji Konstytucyjnej wniesiono osiem projektów nowej konstytucji (prezydenta Lecha Wałęsy, Unii Demokratycznej, Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Komisji Konstytucyjnej, wspólny projekt Polskiego Stronnictwa Ludowego i Unii Pracy, Konfederacji Polski Niepodległej[1], Porozumienia Centrum oraz projekt obywatelski, prace nad którym koordynowane były przez NSZZ „Solidarność”).
Mała Konstytucja
- Osobny artykuł: Mała Konstytucja z 1992.
1 sierpnia 1992 nastąpiło uchwalenie przez polski parlament „małej konstytucji”, a 17 października tego roku podpisał ją prezydent RP Lech Wałęsa. „Mała konstytucja” to ustawa regulująca wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą, wykonawczą oraz kompetencje samorządów terytorialnych (był to trzeci tego typu akt prawny w historii państwa polskiego). Porządkowała ona podstawowe zasady ustrojowe państwa. W pozostałych kwestiach nadal obowiązywały przepisy Konstytucji z 1952 roku, co spowodowało, iż w okresie 1992–1997 przepisy konstytucyjne zawarte były w aż trzech różnych dokumentach. Obowiązywała od 8 grudnia 1992.
Uchwalenie Konstytucji
Prace nad brzmieniem nowej polskiej konstytucji zakończyły się na początku 1997 roku.
2 kwietnia 1997 roku, po długotrwałej dyskusji, została ona przyjęta przez Zgromadzenie Narodowe (451 głosów za, 40 przeciw, 6 wstrzymujących się), które uwzględniło większość poprawek prezydenta[2].
25 maja 1997 odbyło się referendum, w którym społeczeństwo większością 53,45% głosów opowiedziało się za przyjęciem Konstytucji. Frekwencja w referendum wyniosła 42,86%[3].
16 lipca 1997 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaśniewski podpisał tekst Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i zarządził jej opublikowanie w Dzienniku Ustaw.
16 lipca 1997 roku ukazał się Dziennik Ustaw Nr 78 z tekstem Konstytucji.
17 października 1997 roku Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej weszła w życie po 3 miesiącach od daty jej ogłoszenia (art. 243 nowej konstytucji). Jednocześnie straciły moc obowiązujące nadal niektóre przepisy Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 roku, „mała konstytucja” (Ustawa Konstytucyjna z 17 października 1992 roku o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym) i Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1992 roku o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 242 nowej konstytucji).
Sprostowanie błędów
W pierwotnym tekście Konstytucji (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483), znalazły się dwa błędy, które zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych zostały sprostowane w dniu 26 marca 2001 r. obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów (Dz.U. z 2001 r. nr 28, poz. 319):
- w art. 31 w ust. 3 zamiast wyrazu „by” miał być wyraz „być”
- w art. 93 w ust. 1 zamiast wyrazu „organizacyjne” miał być wyraz „organizacyjnie”.
Nowelizacje Konstytucji
Nowelizacja z 2006
8 września 2006 Sejm uchwalił ustawę o zmianie art. 55 Konstytucji, wprowadzającą możliwość ekstradycji obywatela polskiego na wniosek innego państwa lub sądowego organu międzynarodowego w związku z popełnieniem za granicą czynu, który stanowi przestępstwo zarówno za granicą, jak i w Polsce, jeżeli ekstradycję taką dopuszcza ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa wykonująca akt prawa stanowionego przez instytucję międzynarodową, której Polska jest członkiem. Nowelizacja umożliwiła dokonywanie ekstradycji między innymi na podstawie europejskiego nakazu aresztowania.
W głosowaniu wzięło udział 421 posłów, za głosowało 344, przeciw 48, wstrzymało się 29, nie głosowało 39 posłów[4][5]. Tekst ustawy został przekazany następnie do Senatu, który 14 września 2006 – na podstawie art. 235 ust. 2 in fine konstytucji – uchwalił ustawę w brzmieniu uchwalonym przez Sejm[6]. 6 listopada 2006 prezydent RP Lech Kaczyński podpisał nowelę[7], którą 7 listopada 2006 opublikowano w Dz.U. z 2006 r. nr 200, poz. 1471[8]; zgodnie z art. 2 ustawy o zmianie Konstytucji, nowelizacja weszła w życie z dniem ogłoszenia.
Nowelizacja z 2009
7 maja 2009 Sejm VI kadencji uchwalił ustawę o zmianie art. 99 Konstytucji (dodano ust. 3), dotyczącą rozszerzenia przesłanek biernego prawa wyborczego. Dodany przepis art. 99 ust. 3 Konstytucji stanowi, że „wybraną do Sejmu lub do Senatu nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego” (głosowało 413, za 404, przeciw 0, wstrzymało się 9, nie głosowało 47[9])[10]. Ustawa została 1 lipca 2009 uchwalona przez Senat[11], a następnie podpisana 9 lipca 2009 przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego[12] i opublikowana 20 lipca 2009. Zmiana weszła w życie 21 października 2009[13], mając jednak zastosowanie dopiero począwszy od kolejnych kadencji Sejmu i Senatu (tj. od VII kadencji Sejmu i VIII kadencji Senatu).