Kościół św. Józefa w Bączalu Dolnym
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół św. Mikołaja w Bączalu Dolnym – drewniany, późnogotycki kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem św. Mikołaja Biskupa[1], wybudowany najpóźniej w 1667 roku[2] w Bączalu Dolnym koło Jasła, w latach 70. XX wieku przeniesiony do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, umieszczony w sektorze pogórzańskim.
A-239 z dnia 25 września 1959 | |||||||||||||||||
kościół, obiekt zabytkowy | |||||||||||||||||
Kościół z Bączala Dolnego | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Muzeum (skansen) | |||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
6 grudnia | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Sanoka | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu sanockiego | |||||||||||||||||
49°34′26″N 22°12′48″E |
Kościół stanowi typowy przykład małopolskiego kościoła drewnianego i jest jednocześnie jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej południowo-wschodniej Polski[3].
Kościół jako główna świątynia parafii pw. św. Mikołaja w Bączalu Dolnym, wraz z XIV-wieczną kryptą, został wybudowany najpóźniej w 1667 roku o charakterze obronnym z fundacji ówczesnego właściciela ziem klucza bączalskiego – Jana Łętowskiego[4]. Poświęcony w 1639 przez biskupa Tomasza Oborskiego i uroczyście konsekrowany w 1669 roku[5] zapewne przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego bądź Mikołaja Oborskiego. Niektóre źródła wskazują, że w XV wieku oraz od końca XVIII do połowy XIX wieku kościół oraz siedziba parafii położone były na terenie należącym do Bączala Górnego[6]. W 1848 do korpusu kościoła dobudowano murowaną kaplicę o powierzchni 30m2. Świątynia poddana została restauracji w 1865 oraz w 1974 roku.
Kościół i jego wartość architektoniczno-zabytkowa zostały dostrzeżone przez historyków sztuki i konserwatorów już pod koniec XIX wieku m.in. przez Stanisława Tomkowicza z Krakowa (1896) czy prof. Tadeusza Szydłowskiego (1928), czyli w czasach kiedy liczne wówczas drewniane świątynie nie budziły wielkiego zainteresowania[7].
Od 1959 roku jest wpisany do rejestru zabytków, jako jeden z trzech pierwszych obiektów zabytkowych w powiecie jasielskim (po gotyckim kościele pw. Trójcy Świętej w Bieździedzy z XV wieku, od 1954 w rejestrze zabytków i kolegiacie Wniebowzięcia NMP w Jaśle z 1446, od 1956 w rejestrze zabytków), będąc jednocześnie jedną z pierwszych na Podkarpaciu świątyń drewnianych (kościoły i cerkwie) oficjalnie uznanych za mające wartość zabytkową.
Do 1974 stał w sąsiedztwie wybudowanego w latach 1957-1959 w stylu narodowym z elementami modernizmu kościoła Imienia Maryi w Bączalu Dolnym. Obecnie, od 1975 roku jako zabytek wysokiej klasy znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[8] stanowiąc jeden ze sztandarowych eksponatów skansenu.
Były kościół z Bączala Dolnego jest dużą, orientowaną, drewnianą świątynią wzniesioną w tradycji gotyckiej z bali jodłowych ciosanych toporem, na kamiennej podmurówce, o charakterze obronnym (długość od wejścia do tylnej ściany prezbiterium wynosi 20 metrów, a szerokość nawy 10 metrów). Posiada trójdzielną sylwetkę, zamknięte trójbocznie prezbiterium i nawę w konstrukcji zrębowej, zakrystię o wymiarach 5 metrów na 3 metry i skarbczyk oraz przyległą wieżę w konstrukcji słupowo-ramowej, ściany wzmocnione lisicami i dach jednokalenicowy, nad wieżą – namiotowy. Otoczony podcieniami. Oświetlenie wnętrza budowli zapewnia ciąg pięciu okien tylko w południowej ścianie korpusu. Uroku dodają jej podbite gontem dachy i ściany, z wieżyczką na sygnaturkę, również w całości pokrytą gontem. Aktualnie świątynia ta znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[9].
Spośród gotycko-barokowego wystroju wnętrza świątyni na uwagę zasługują:
Obiekt otoczony jest zrekonstruowanym kamiennym murkiem z dwiema bramami wejściowymi: główną – ulokowaną po stronie zachodniej i boczną po stronie północno-wschodniej. W ogrodzeniu kościoła ustawiony jest drewniany krzyż misyjny i niewielkie lapidarium z historycznymi krzyżami i kamieniami nagrobnymi, w tym Sabiny Bilińskiej z domu Pieniążek (1818-1890).
Kościół z Bączala Dolnego stanowi jeden z miniaturowych obiektów Centrum Kultury Ekumenicznej im. św. Jana Pawła II w Myczkowcach, które gromadzi repliki najstarszych sakralnych obiektów drewnianych z terenu Pogórza, Beskidu Niskiego i Bieszczadów wykonane w odpowiedniej skali (1:25).
Świątynia znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego – Trasa nr II (sanocko-dynowska), jako jeden z głównych eksponatów w zbiorach MBL w Sanoku.
W obrębie kościoła na terenie skansenu został ustanowiony kamień pamiątkowy honorujący Aleksandra Rybickiego, twórcę i pierwszego dyrektora Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, z okazji 100-lecia jego urodzin w 2004.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.