Loading AI tools
żydowska stela nagrobna Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Macewa (hebr. מַצֵּבָה „nagrobek”) – żydowska stela nagrobna, najczęściej w formie pionowo ustawionej[1], prostokątnej[2] płyty kamiennej[1][2] lub drewnianej[3] (od XIX w. także żeliwnej[3]) zwieńczonej linią prostą, trójkątem, półkolem, dwoma odcinkami koła bądź linią łukowatą[2]. Górną jej część może wypełniać płaskorzeźba, dolną zaś inskrypcja (epitafium).
Inskrypcje najczęściej wykonywano alfabetem hebrajskim, od XIX wieku pojawiały się także napisy alfabetem łacińskim[4] (w przypadku Żydów ortodoksyjnych napisy alfabetem łacińskim umieszczano na tylnej stronie macewy[4]), w tym w języku polskim[2].
Najczęściej inskrypcja rozpoczyna się od dwóch liter[1]: PN (w przypadku mężczyzn)[4], będących skrótem od hebrajskiego wyrażenia „tu spoczywa” lub PT (w przypadku kobiet), będących skrótem od hebrajskiego wyrażenia „tu [została] ukryta”[4]. Po nich może następować cytat z Biblii lub Talmudu[4]. Następnie umieszcza się laudację[2] – sentencję pochwalną zmarłego oraz można wymienić jego tytuły[4]. Po niej wymienia się imię zmarłego wraz z imieniem jego ojca[1] (w przypadku kobiet także imię męża[1]), często wyróżnione graficznie[4] (również mógł pojawić się zapis imienia w jidysz[4]) i datę zgonu (czasem także pogrzebu[4]; nie podawano daty urodzenia[1]). Sekwencja kończąca inskrypcję to najczęściej akronim „TNCBH”[1], który jest aluzją to cytatu z 1 Księgi Samuela (1Sm 25, 29)[4]: niech dusza pana mojego będzie dobrze zamknięta w woreczku życia[5] oraz słowa amen bądź sela[4].
Macewy ustawiano wprost na ziemi bądź na cokole, mogły być one podparte od tyłu[2].
Z biegiem czasu nadawano macewom coraz bardziej złożoną formę architektoniczną, z gzymsami, kolumnami, wnękami, zaś jej wysokość rosła, osiągając nieraz 4 metry. Stele bywały malowane na biało, czarno, czerwono, niebiesko[2].
Płaskorzeźby na macewach mają znaczenie nie tylko dekoracyjne, lecz także symboliczne – ich elementy symbolizują cechy zmarłego[1], a także mogą stanowić alegorię jego imienia[1] bądź odnosić się do jego rodu[1]. Niektóre z motywów dekoracyjnych występujących na macewach przeznaczone są dla przedstawicieli tradycyjnych grup społeczności żydowskiej.
Wybrane symbole umieszczane na macewach:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.