Loading AI tools
polski historyk sztuki Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maciej Masłowski (ur. 24 stycznia 1901 w Warszawie[5], zm. 17 sierpnia 1976 w Wysokiem Mazowieckiem) – polski historyk sztuki.
Maciej Masłowski w towarzystwie żony, Haliny, z wizytą u rodziny Girdwoyniów[2], w Trokach na Wileńszczyźnie, w latach 30. XX w. | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
historyk sztuki, urzędnik |
Alma Mater | |
Rodzice |
Stanisław Masłowski, Aniela z Ponikowskich |
Małżeństwo |
Halina z Klisińskich |
Dzieci |
2 |
.
Był synem artysty malarza Stanisława Masłowskiego (1853–1926) i nauczycielki muzyki Anieli z Ponikowskich (1864–1940)[6]. Po ukończeniu gimnazjum im. Mickiewicza (Konopczyńskiego) w Warszawie studiował na Uniwersytecie Warszawskim, początkowo historię, a następnie historię sztuki u prof. Zygmunta Batowskiego.
W latach 1931–1939 pracował w Wydziale Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (WRiOP)[7] i równocześnie jako dyrektor Ruchomej Wystawy Sztuki i organizator Wakacyjnych Instytutów Sztuki (w Żabiem na Huculszczyźnie – 1938 i w Zakopanem – 1939). Od 1937 był delegatem Ministra WRiOP do Międzyministerialnej Komisji ds. Przemysłu Ludowego i Sztuki Ludowej.
W latach 1939–1945 był doradcą artystyczno-naukowym Towarzystwa Ochrony Sztuki Ludowej w Warszawie „Tamka”, Warszawa, ul. Tamka 1[8]. Zamieszkiwał do 1941 w Warszawie (ul.Chmielna 60 – ten dom wraz z odcinkiem Chmielnej między ul. Marszałkowską a aktualną w 2021 – Aleją Jana Pawła II został zniszczony na przełomie lat 1944 i 1945 w ramach planowego systematycznego zburzenia Warszawy po zakończeniu powstania warszawskiego), a później, wraz z rodziną, w okolicy Warszawy, w osadzie „Wierzbówek” w Otrębusach (wówczas gmina Helenów, powiat Sochaczew-Błonie)[9] dojeżdżając kolejką EKD[10] do pracy zarobkowej w Warszawie. Od sierpnia 1945, do śmierci w sierpniu 1976, zamieszkiwał wraz z rodziną w Podkowie Leśnej (przy ulicy Jeleniej, początkowo pod nr 6, a w miarę zmian numeracji – kolejno pod nr 36 i 3)[11].
W latach 1945–1946 współpracował z Państwowym Instytutem Historii Sztuki w Warszawie. W okresie 1947–1949 był profesorem Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Warszawie, a w latach 1948–1949 – dyrektorem Instytutu Upowszechniania Sztuk Plastycznych w Warszawie, przekształconego później w Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, a następnie w Galerię Zachęta. W 1948 został komisarzem działu polskiego na Biennale w Wenecji[12], w 1949 – dyrektorem Muzeum Polskiego w Rapperswilu[13], w Szwajcarii. W tym samym roku był też komisarzem Retrospektywnej Wystawy Malarstwa Polskiego w Pradze, w Czechosłowacji. W latach 1950–1951 był samodzielnym pracownikiem nauki w Państwowym Instytucie Sztuki w Warszawie (przekształconym później w Instytut Sztuki PAN).
W okresie stalinowskim – od 1951 – zrezygnował z pracy etatowej, do której już nie powrócił. Usiłując przetrwać podejmował się różnorodnych zajęć zarobkowych (m.in. rękodzieło – tkactwo samodziałowe i farbiarstwo, dzierżawa gospodarstwa rolnego) i uprawiał pracę naukowo-badawczą i literacką w domu w Podkowie Leśnej (gdzie mieszkał stale od 1945 do śmierci w 1976). Udało mu się jednak uniknąć represji takich, jakich doświadczyli niektórzy jego koledzy – historycy sztuki: prof. Jerzy Sienkiewicz i Michał Walicki, którzy opuścili komunistyczne więzienie dopiero w przeddzień upadku reżimu Bolesława Bieruta, „odwilży październikowej” i dojścia do władzy Władysława Gomułki w 1956 r.[14]
Po 1956 opublikowano między innymi jego prace o Józefie Chełmońskim, Maksymilianie Gierymskim[15][16], Juliuszu Kossaku, Piotrze Michałowskim, Stanisławie Masłowskim, Zygmuncie Waliszewskim, Julianie Fałacie. Jego książki zdobyły sobie wysokie oceny, niekiedy pełne superlatywów[17]. Szczególnie wysoko zostały ocenione obie książki poświęcone Józefowi Chełmońskiemu[18]. Materiały do nich gromadził przez kilkadziesiąt lat – już w okresie międzywojennym korzystając ze znajomości polskiego środowiska artystycznego drugiej połowy XIX wieku. Wiedza ta była unikalna, ponieważ łączyła profesjonalne przygotowanie i warsztat historyka sztuki z przekazem międzypokoleniowym pochodzącym od jego ojca Stanisława, artysty-malarza, a zarazem kolegi Józefa Chełmońskiego z "Warszawskiej Klasy Rysunkowej". Dzięki temu mógł w swych pracach sugestywnie ukazać nie tylko problematykę twórczości, ale i atmosferę, w której powstawały dzieła polskich artystów tamtej epoki[19][20][21].
W wieku młodzieńczym i w latach międzywojennych Maciej Masłowski kultywował ponadto swe zainteresowania muzyczne, jako kolekcjoner folkloru[22], meloman (bywalec koncertów wraz ze swym bratem ciotecznym Wacławem Ponikowskim), a także w gronie rodziny i przyjaciół grając na fortepianie, zwłaszcza utwory Chopina[23][24]. W starszym wieku, w wolnych chwilach podejmował także amatorskie próby malarstwa i poezji[25][26][27][28].
Od 1933 r. był żonaty z Haliną z Klisińskich. Miał dwoje dzieci. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Stare Powązki) w grobie rodzinnym (kwatera 11-1-7/8)[29].
Obszar zainteresowań Macieja Masłowskiego ilustruje ponadto lista jego wybranych publikacji w czasopismach z lat 1927–1976 i prac opublikowanych pośmiertnie (w 2018):
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.