Muzeum Brytyjskie
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
The British Museum, także Muzeum Brytyjskie[1] – muzeum narodowe z siedzibą w Londynie, największe muzeum Wielkiej Brytanii i jedno z największych na świecie – ma ok. 8 milionów eksponatów, szczególnie bogate są zbiory archeologiczne i etnograficzne.
Główne wejście do Muzeum Brytyjskiego | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres |
Great Russell Street, London, WC1B 3DG |
Data założenia |
7 czerwca 1753 |
Zakres zbiorów |
historia, archeologia, etnografia |
Wielkość zbiorów |
ok. 8 milionów eksponatów |
Dyrektor |
Hartwig Fischer |
Położenie na mapie gminy Camden | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii | |
Położenie na mapie Anglii | |
Położenie na mapie Wielkiego Londynu | |
51°31′10″N 0°07′36″W | |
Strona internetowa |
Muzeum znajduje się w centralnym Londynie w dzielnicy Bloomsbury[2] .
Muzeum powstało z inicjatywy irlandzkiego lekarza, przyrodnika i kolekcjonera sir Hansa Sloane’a (1660–1753)[3] . Sloane zaczął kolekcjonować okazy roślin i zwierząt w 1687 roku, kiedy znalazł się na Jamajce jako lekarz nowego gubernatora kolonii[3] . Podczas pobytu na wyspie zgromadził ponad 600 obiektów[3] . Jego małżeństwo z Elizabeth Langley Rose, dziedziczką plantacji cukru na Jamajce, przyniosło mu znaczne środki finansowe, które wykorzystał do powiększania zbioru[3] . Przejmował całe kolekcje, m.in. Jamesa Petivera (1665–1718), i kupował interesujące obiekty od podróżników i osadników kolonialnych z terenu całego Imperium Brytyjskiego[3] . W jego zbiorach znajdowało się m.in. 32 tys. monet i medali, 50 tys. książek, druków i rękopisów, 334 zielniki oraz ponad 1000 rzeczy związanych z antykiem[3] . W momencie śmierci Sloane’a w 1753 roku jego kolekcja liczyła 71 tys. obiektów[3][uwaga 1]. W swoim testamencie Sloane przekazał całą kolekcję królowi Jerzemu II dla narodu w zamian za wypłatę 20 tys. funtów jego spadkobiercom oraz pod warunkiem, że Parlament utworzy dla kolekcji nowe i ogólnodostępne muzeum publiczne[3] . Monarcha nie wykazał większego zainteresowania zbiorami i odmówił transkacji[4]. Zbiory zostały zaoferowane Parlamentowi, który zdecydował się na kupno[4], a środki na ten cel zostały zebrane przy pomocy loterii[3] .
Ustawa o utworzeniu Muzeum Brytyjskiego (ang. The British Museum Act 1753) została przyjęta przez Parlament 7 czerwca 1753 roku[5]. Muzeum było pierwszą publicznie dostępną placówką tego typu na świecie[5].
Pierwszą jego siedzibą był XVII-wieczny Montague House w Bloomsbury, wzniesiony na zlecenie księcia Ralpha Montagu (1638–1709) według projektu Roberta Hooke’a (1635–1703)[4].
Otwarcie dla zwiedzających nastąpiło 15 stycznia 1759 roku. Z wyjątkiem okresu obu wojen światowych placówka pozostawała nieprzerwanie otwarta, a liczba zwiedzających systematycznie wzrastała: na początku od 5 tys. rocznie do 5 mln współcześnie.
Choć początkowo zwiedzanie muzeum podlegało regulacji, np. dzieci były rzadko wpuszczane do środka[6] i liczba biletów wstępu była ograniczona[7] , to wstęp od samego początku był bezpłatny i do dziś muzeum udostępnia swoje zbiory za darmo[6].
Początkowo muzeum miało trzy działy: dział historii naturalnej, dział manuskryptów, monet i medali, oraz dział książek, rysunków i map[6]. Większość zbiorów stanowiły obiekty historii naturalnej, książki i manuskrypty – w 1786 roku muzeum zakupiło większość biblioteki hrabiego Roberta Harleya (1661–1724)[6]. Trzy kolekcje: Sloane’a, Harleya i Roberta Cottona (1570/1–1631) (Biblioteka Cottona) zapoczątkowały zbiory muzeum[2] .
W 1807 roku powstał dział starożytności, co zapoczątkowało nowy kierunek rozwoju kolekcji i rozbudowę zbiorów archeologicznych[6]. Do działu trafiły m.in. kamień z Rosetty (w muzeum od 1802) i marmury Elgina (1816)[6].
Wkrótce gmach muzeum stał się zbyt mały, by pomieścić wszystkie zbiory placówki[6]. W latach 50. XIX w. wzniesiono nowy budynek w stylu świątyni greckiej zaprojektowany przez brytyjskiego architekta Roberta Smirke’a (1780–1867) specjalnie dla potrzeb muzeum[6]. Pierwszym oddanym do użytku skrzydłem była Biblioteka Króla (ang. The King’s Library), wzniesiona na potrzeby kolekcji króla Jerzego III obejmującej ponad 65 tys. książek[8] . Skrzydło ma 91 m długości, 12 m wysokości i 9 m szerokości, a do jego konstrukcji zastosowano belki żeliwne[8] . W 1853 roku ukończono cały gmach, a w 1857 roku czytelnię – British Museum Reading Room[6]. Wielkość zbiorów i rozmach nowego gmachu odzwierciedlały wielkość Imperium Brytyjskiego, a samo muzeum rozwinęło własną tożsamość i potęgę na scenie globalnej[9].
W latach 1865–1953 muzeum prowadziło zamkniętą kolekcję – Museum Secretum – obejmującą eksponaty uznane za nieprzyzwoite i z tego powodu niewystawiane publicznie[10]. Po jego rozwiązaniu zbiory przekazano poszczególnym sekcjom muzeum, a część z nich trafiła do ekspozycji[11] .
W 1881 roku nastąpiło przeniesienie zbiorów dotyczących historii naturalnej do nowego budynku w South Kensington, gdzie powstało Muzeum Historii Naturalnej[2] .
W 1973 roku nastąpiło przejęcie czytelni i biblioteki przy Muzeum Brytyjskim przez nowo powstałą Bibliotekę Brytyjską, a książki opuściły budynek w Bloomsbury w 1997 roku[2] .
W 2000 roku otwarto przykryty szklanym dachem wielki dziedziniec (ang. The Queen Elizabeth II Great Court)[12] . W 2003 roku w 250. rocznicę powstania muzeum oddano do użytkowania odremontowane skrzydło Biblioteki Króla (ang. King’s Library), w którym otwarta została nowa, stała wystawa o epoce Oświecenia[8][2] .
W latach 2002–2016 dyrektorem muzeum był Neil MacGregor, po którym stanowisko objął Hartwig Fischer[13][14]. W 2019 roku muzeum odwiedziło ponad 6 milionów zwiedzających[15].
Gmach muzeum do czteroskrzydłowy budynek w stylu świątyni greckiej z 43 kolumnami, frontonem i szerokimi schodami wejściowymi[8] . Wzniesiony z rozmachem według projektu brytyjskiego architekta Roberta Smirke’a (1780–1867) i przy wykorzystaniu najnowszych ówczesnych technologii (m.in. betonowe podłogi, żeliwne ramy wypełnione cegłą londyńską (ang. London stock brick), wapień portlandzki jako okładzina budynku)[8] . W 1853 roku projekt został nagrodzony złotym medalem Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich (ang. Royal Institute of British Architects)[8] .
Główne wejście do gmachu muzeum znajduje się po stronie południowej i mierzy 112,7 m[8] . Nad wejściem znajduje się fronton ozdobiony rzeźbami angielskiego artysty Richarda Westmacotta (1775–1856) przedstawiającymi „Postęp cywilizacji”[8] . Patrząc od strony lewej do prawej, fronton ukazuje: stworzenie człowieka – wyłaniającego się ze skały, jego spotkanie z aniołem religii i naukę podstawowych umiejętności życiowych (uprawę ziemi i oswajanie zwierząt), pogłębianie wiedzy, naukę architektury i rzeźby, malarstwa, nauk ścisłych, geometrii, dramatu, muzyki i poezji, by wyłonić się jako człowiek wykształcony[8] .
Cztery skrzydła tworzą dziedziniec wewnętrzny, który w oryginalnym zamyśle architekta miał być ogrodem[12] . W połowie XIX w. wzniesiono tu pomieszczenia biblioteczne i czytelnię, która funkcjonowała do 1997 roku[12] . Po jej przeniesieniu do nowego budynku biblioteki obok St Pancras dziedziniec został przebudowany według projektu biura architektonicznego Foster and Partners, które zwyciężyło w konkursie, pokonując ponad 130 innych propozycji[12] . Projekt bazował na projekcie kopuły gmachu parlamentu w Berlinie autorstwa Normana Fostera[12] .
Dziedziniec – The Queen Elizabeth II Great Court – został uroczyście otwarty przez królową Elżbietę II 6 grudnia 2000 roku[12] .
Wielki dziedziniec, zajmujący 6,700 m²[16], jest największym zadaszonym dziedzińcem w Europie[12] . Powiększył powierzchnię muzeum o 40%[12] – powstały trzy nowe galerie: The Sainsbury Galleries mieszcząca ekspozycje muzeum Afryki, Wellcome Trust Gallery oraz The Joseph Hotung Great Court Gallery, gdzie organizowane są wystawy czasowe[12] . Na dziedzińcu mieszczą się również restauracje i kawiarnie[17].
Dach jest stalowo-szklaną konstrukcją składającą się z 3312 unikatowych szklanych tafli[12] . Na środku dziedzińca zachowano gmach czytelni[12] . Dziedziniec ozdabiają obiekty z kolekcji muzeum[12] , m.in. Lew z Knidos z II w. p.n.e.[18], głowa z monumentalnego kwarcytowego posągu Amenhotepa III w czerwonej koronie z czasów XVIII dynastii[19], XIX-wieczny totem z drzewa cedrowego Indian Wybrzeża Północno-Zachodniego[20], celtycki menhir z literami pisma ogamicznego[21].
Muzeum jest jednym z największych obiektów tego typu na świecie[5]. Obecnie (2020) ma ok. 8 milionów eksponatów z okresu 200 tysięcy lat historii ludzkości[22] . Niektóre z nich zostały zabrane z krajów kolonialnych pod panowaniem brytyjskim, zanim zostały sprzedane, podarowane lub zapisane w testamencie muzeum[22] . Inne zostały nabyte w wyniku prac wykopaliskowych[uwaga 2], aukcji, zakupów i donacji[22] .
Większość zbiorów pochodzi z donacji – w XIX i XX w. wiele osób prywatnych przekazywało całe swoje kolekcje na rzecz muzeum, m.in. w 1898 roku baron Ferdinand Rothschild (1839–1898) zapisał muzeum swoją kolekcję 300 dzieł, przede wszystkim z epoki średniowiecza i renesansu, a w 1939 roku muzeum otrzymało artefakty znalezione w Sutton Hoo[23] .
Po upadku Imperium Brytyjskiego i dekolonizacji dawna polityka nabywania eksponatów muzeum została poddana ostrej krytyce[24]. Kwestionowane są sposoby zdobywania niektórych zbiorów, np. poprzez działania wojenne (brązy z Beninu)[23] . Grecja domaga się zwrotu marmurów Elgina[24].
Obecnie (2020) prawie 4,5 miliona eksponatów udostępnionych jest on-line[25] .
Eksponatami opiekuje się osiem departamentów, które prowadzą prace konserwatorskie, a także prace badawcze[26] :
Zbiory udostępnione są publiczności w 60 galeriach[26][27] :
Encyclopædia Britannica do najsłynniejszych eksponatów w zbiorach muzeum zalicza[2] :
Lp. | Zdjęcie | Nazwa eksponatu | Opis | Kolekcja on-line |
---|---|---|---|---|
1. | Marmury elgińskie | Starożytne marmury partenońskie, wywiezione z Aten przez lorda Elgina (Thomasa Bruce’a). | ||
2. | Rzeźby z Mauzoleum w Halikarnasie i ze świątyni Artemidy w Efezie | |||
3. | Kamień z Rosetty | Zabytek piśmiennictwa staroegipskiego, którego odkrycie miało przełomowe znaczenie dla odczytania egipskich hieroglifów. | ||
4. | Czarny obelisk Salmanasara III oraz inne asyryjskie relikwie z pałacu i świątyń w Kalhu i Niniwie | Czarny obelisk – odnaleziony w 1846 roku przez Austena H. Layarda w czasie wykopalisk w Kalchu, na którym upamiętniono militarne dokonania asyryjskiego króla Salmanasara III (858–825 p.n.e.). | ||
5. | Wyroby ze złota, srebra i muszli z miasta Ur | |||
6. | Waza portlandzka | Datowana na końcówkę I wieku p.n.e. lub początek I wieku n.e. waza wykonana z warstwowego szkła kameowego w kolorach niebieskim i białym, ozdobiona reliefami ze scenami figuralnymi. | ||
7. | Skarb z Sutton Hoo | |||
8. | Chińska ceramika z okresu Ming i innych dynastii |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.