Nawałniki[16], nawałnikowate[17] (Hydrobatidae) – monotypowa rodzina ptaków z rzędu rurkonosych (Procellariiformes).
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Nawałniki
Hydrobatidae[1] |
Mathews, 1912 |
|
Przedstawiciel rodziny – nawałnik popielaty (H. furcata) |
Systematyka
|
Domena
|
eukarionty |
Królestwo
|
zwierzęta |
Typ |
strunowce |
Podtyp |
kręgowce |
Gromada |
ptaki |
Podgromada |
Neornithes |
Infragromada |
ptaki neognatyczne |
Rząd |
rurkonose |
Rodzina |
nawałniki |
Typ nomenklatoryczny |
Procellaria pelagica Linnaeus, 1758 |
Synonimy |
Rodzaju:
- Thalassidroma Vigors, 1825[2]
- Zalochelidon Billberg, 1828[3]
- Halobates Gistel, 1848[4]
- Oceanodroma Reichenbach, 1850[5]
- Cymochorea Coues, 1864[6]
- Halocyptena Coues, 1864[7]
- Pacificodroma Bianchi, 1913[8]
- Bannermania Mathews & Iredale, 1915[9]
- Tethysia Mathews, 1933[10]
- Loomelania Mathews, 1934[11]
- Bianchoma Mathews & Hallstrom, 1943[12]
- Stonowa Mathews & Hallstrom, 1943[13]
- Thalobata Mathews & Hallstrom, 1943[13]
|
|
Rodzaje |
|
|
|
Zamknij
Rodzina obejmuje gatunki występujące na otwartych wodach oceanów, głównie północnej półkuli[18][19].
Długość ciała 13–27 cm; masa ciała 14–112 g; rozpiętość skrzydeł 32–57 cm[20][21][22].
Są ptakami ściśle pelagicznymi, na ląd przybywają jedynie w celu złożenia jaj i odchowu piskląt.
Nawałniki gniazdują kolonijnie na trudno dostępnych wyspach. Tak jak pozostałe rurkonose składają jedno jajo, zazwyczaj w norze lub w szczelinach skalnych. Pisklę wykluwa się po około 40–50 dniach wysiadywania i pozostaje w gnieździe pod opieką rodziców przez 50 do 70 dni.
Nawałniki są ptakami monogamicznymi, tworzą stałe pary trwające wiele lat. Badania genetyczne, pokazały, że w odróżnieniu od innych monogamicznych ptaków, niewierność małżeńska jest bardzo rzadka[23].
Etymologia
- Hydrobates: gr. ὑδρο- hudro- „wodny”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „spacerować, chodzić”, od βαινω bainō „iść”[24].
- Thalassidroma: gr. θαλασσα thalassa, θαλασσης thalassēs „morze”; -δρομος -dromos „biegacz”, od τρεχω trekhō „biegać”[24]. Gatunek typowy: Procellaria pelagica Linnaeus, 1758.
- Zalochelidon: gr. ζαλη zalē „burza, sztorm”; χελιδων khelidōn, χελιδονος khelidonos „jaskółka”[24]. Gatunek typowy: Procellaria pelagica Linnaeus, 1758.
- Halobates: gr. ἁλς hals, ἁλος halos „morze”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „spacerować, chodzić”, od βαινω bainō „iść”[24]. Nowa nazwa dla Hydrobates F. Boie, 1822.
- Oceanodroma: gr. ωκεανος ōkeanos „ocean”; -δρομος -dromos „biegacz”, od τρεχω trekhō „biegać”[24]. Gatunek typowy: Procellaria futcata J.F. Gmelin, 1789.
- Cymochorea: gr. κυμα kuma, κυματος kumatos „fala”; χορεια khoreia „taniec”, od χορος khoros „tańczyć”[24]. Gatunek typowy: Procellaria leucorhoa Vieillot, 1818.
- Halocyptena: gr. ἁλς hals, ἁλος halos „morze”; ωκυς ōkus „szybki”; πτηνος ptēnos „skrzydlaty”, od πετομαι petomai „latać”[24]. Gatunek typowy: Halocyptena microsoma 1864.
- Pacificodroma: Pacyfik; gr. -δρομος -dromos „biegacz”, od τρεχω trekhō „biegać”[24]. Gatunek typowy: Thalassidroma monorhis Swinhoe, 1867.
- Bannermania: dr David Armitage Bannerman (1886–1979), szkocki ornitolog[24]. Gatunek typowy: Thalassidroma hornbyi G.R. Gray, 1854.
- Tethysia: epitet gatunkowy Thalassidroma tethys Bonaparte, 1852; w mitologii greckiej Tetyda (gr. Τηθυς Tēthus, łac. Tethys) była najwyższą boginią morza, córką Uranosa i Gai, żoną Okeanosa, matką Okeanid[24]. Gatunek typowy: Thalassidroma tethys Bonaparte, 1852.
- Loomelania: zbitka wyrazowa nazwiska Loomis (Leverett Mills Loomis (1857–1928), amerykański ornitolog) i epitetu gatunkowego Procellaria melania Bonaparte, 1854[24]. Gatunek typowy: Procellaria melania Bonaparte, 1854.
- Bianchoma: zbitka wyrazowa nazwiska Bianchi (Walentin Lwowicz Bianchi (lub Bianki) (1857–1920), rosyjski ornitolog) oraz nazwy rodzaju Oceanodroma Reichenbach, 1853[24]. Gatunek typowy: Oceanodroma melania matsudariae Kuroda, 1922.
- Stonowa: anagram inicjału i nazwiska Alana Owstona (1853–1915), angielskiego kupca, żeglarza, przyrodnika, kolekcjonera zamieszkałego w Japonii w latach 1871–1915[24]. Gatunek typowy: Cymochorea owstoni Mathews & Iredale, 1915 (= Oceanodroma tristrami Salvin, 1896).
- Thalobata: gr. θαλασσα thalassa, θαλασσης thalassēs „morze”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „spacerować, chodzić”, od βαινω bainō „iść”[24]. Gatunek typowy: Thalassidroma castro Harcourt, 1851.
Podział systematyczny
Tradycyjnie nawałniki dzielono na dwie podrodziny: oceanniki i nawałniki. Badania sekwencji genetycznej cytochromu b sugerują, że rodzina nawałników jest parafiletyczna, pozostałe rurkonose wyewoluowały z tej właśnie rodziny[25]. Ponadto ostatnie badania sugerują, że oceanniki i nawałniki nie są ze sobą blisko spokrewnione, dlatego takson ten podnoszony jest do rangi rodziny oceanników (Oceanitidae)[26][27]. Do rodziny nawałników należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami[16]:
- Hydrobates pelagicus (Linnaeus, 1758) – nawałnik burzowy
- Hydrobates jabejabe (Bocage, 1875) – nawałnik zielonoprzylądkowy
- Hydrobates castro (Harcourt, 1851) – nawałnik białorzytny
- Hydrobates monteiroi (Bolton, Smith, Gomez-Diaz, Friesen, Medeiros, Bried, Roscales & Furness, 2008) – nawałnik azorski
- Hydrobates matsudairae (N. Kuroda, Sr., 1922) – nawałnik wędrowny
- Hydrobates melania (Bonaparte, 1854) – nawałnik czarny
- Hydrobates homochroa (Coues, 1864) – nawałnik bury
- Hydrobates microsoma (Coues, 1864) – nawałnik malutki
- Hydrobates tethys (Bonaparte, 1852) – nawałnik galapagoski
- Hydrobates leucorhous (Vieillot, 1818) – nawałnik duży
- Hydrobates cheimomnestes (Ainley, 1980) – nawałnik zimowy – takson wyodrębniony ostatnio z H. leucorhous[28][29]
- Hydrobates socorroensis (C.H. Townsend, 1890) – nawałnik meksykański – takson wyodrębniony ostatnio z H. leucorhous[28][29]
- Hydrobates monorhis (Swinhoe, 1867) – nawałnik brunatny
- Hydrobates macrodactylus (W.E. Bryant, 1887) – nawałnik reliktowy – takson prawdopodobnie wymarły, ostatni żywy osobnik widziany był w 1912 roku[30]
- Hydrobates tristrami (Salvin, 1896) – nawałnik żałobny
- Hydrobates markhami (Salvin, 1883) – nawałnik ciemny
- Hydrobates furcatus (J.F. Gmelin, 1789) – nawałnik popielaty
- Hydrobates hornbyi (G.R. Gray, 1854) – nawałnik obrożny
Hydrobatidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
V.L. Bianchi: La faune de la Russie. Les oiseaux. T. 1. Cz. 2. St.-Pétersbourg: 1913, s. 559. (fr.).
Hydrobates, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-22] (ang.).
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-17]. (ang.).
C. Carboneras: Family Hydrobatidae (Storm-petrels). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 269–271. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
J. Fjeldså: Species Accounts of New Species. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J.Sargatal & D.A. Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. Specjalna: New Species and Global Index. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 192. ISBN 978-84-96553-88-0. (ang.).
J. del Hoyo, N. Collar & G. Kirwan: HBW and BirdLife International Illustrated Checklist of the Birds of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 372. ISBN 978-84-96553-94-1. (ang.).
Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
S.J. Hackett, R.T. Kimball, S. Reddy, R.C.K. Bowie, E.L. Braun, M.J. Braun, J.L. Chojnowski, W.A. Cox, K.-L. Han, J. Harshman, Ch.J. Huddleston, B.D. Marks, K.J. Miglia, W.S. Moore, F.H. Sheldon, D.W. Steadman, Ch.C. Witt, T. Yuri. A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History. „Science”. 320, s. 1763–1767, 2008. (ang.).
E.C. Dickinson (red.) & J.V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.). Brak numerów stron w książce
S.N.G. Howell: Petrels, albatrosses & storm-petrels of North America. A photographic guide. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 2012, s. 1–512. ISBN 978-0-691-14211-1. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne: