Nawałnik duży

Nawałnik duży^[4], nawałnik Leacha (Hydrobates leucorhous) – gatunek niewielkiego ptaka oceanicznego z rodziny nawałników (Hydrobatidae), zamieszkujący północny Atlantyk i północny Pacyfik. Północne populacje zimą migrują do strefy tropikalnej, na Pacyfiku osiągając równik, a na Atlantyku południową Brazylię i RPA^[3]. W Polsce pojawia się sporadycznie – do 2018 odnotowano 21 stwierdzeń na terenie kraju i wód przybrzeżnych (obserwowano łącznie 22 osobniki)^[5].

Nawałnik duży

Hydrobates leucorhous[1]
(Vieillot, 1818)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	nawałniki
Rodzaj	Hydrobates
Gatunek	nawałnik duży
Synonimy
Oceanodroma leucorhoa (Vieillot, 1818)[1] Procellaria leucorhoa Vieillot, 1818[2]
Podgatunki
H. l. leucorhous (Vieillot, 1818) H. l. chapmani von Berlepsch, 1906
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
narażony na wyginięcie
Zasięg występowania

Systematyka

Wielu systematyków umieszcza ten gatunek w rodzaju Oceanodroma^[2][6][7]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki H. leucorhous^[6]:

• H. l. leucorhous (Vieillot, 1818) – wybrzeża północnego Atlantyku i Pacyfiku
• H. l. chapmani von Berlepsch, 1906 – wyspy Coronados i San Benito (zachodni Meksyk)

Do niedawna za podgatunki H. leucorhous uznawano też nawałnika meksykańskiego (H. socorroensis) i zimowego (H. cheimomnestes)^[2][6]. Wydzielenie tych taksonów do odrębnych gatunków (głównie na podstawie różnic w wokalizacji i morfologii) zostało zaakceptowane przez NACC (North American Classification Committee) w 2016 roku^[6][8][7].

Morfologia

Wygląd

Brak dymorfizmu płciowego. Ubarwienie ciemnobrązowe, pokrywy skrzydłowe szare, u nasady ogona sercowata biała plama. Ogon dość głęboko wcięty. Dziób i nogi ciemne.

Wymiary i masa ciała

długość ciała ok. 19–21,6 cm
rozpiętość skrzydeł 45,7–48 cm
masa ciała ok. 42,5–51 g

Ekologia i zachowanie

Jajo z kolekcji muzealnej

Biotop

Otwarte morza i oceany.

Lęgi

Gnieździ się kolonijnie, na obszarze kolonii hałaśliwy, odzywa się pomrukami i wrzaskami. Gniazdo mieści się w norze, szczelinie skalnej lub opuszczonym budynku. W lęgu 1 białe jajo, inkubacja trwa 41–42 dni; wysiadują oba ptaki z pary. Młode stają się lotne po 63–70 dniach.

Zachowanie

Pożywienie stanowią skorupiaki planktonowe, małe ryby, mięczaki, głowonogi oraz niewielkie ilości oleju lub innych tłuszczów. Na obszarach lęgowych, odwiedzanych jedynie w nocy, towarzyski, poza tym przebywa samotnie.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje nawałnika dużego jako gatunek narażony (VU, Vulnerable) od 2018, kiedy to dokonano taksonomicznego podziału gatunku. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[9].

Zobacz też

• ptaki Polski