Objawienie Pańskie
Święto chrześcijańskie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Święto chrześcijańskie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Objawienie Pańskie, Epifania (gr. επιφάνεια epifaneia; objawienie, ukazanie się) – chrześcijańska uroczystość mająca uczcić objawienie się Boga człowiekowi (teofania), obecność Boga w historii człowieka, a także uzdolnienie człowieka do rozumowego poznania Boga. Symbolami święta jest historia opisana w Ewangelii Mateusza[1], według której Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi, chrzest Chrystusa w Jordanie oraz cud przemienienia wody w wino w Kanie Galilejskiej. W Kościele rzymskokatolickim Objawienie Pańskie jest świętem nakazanym.
 Pokłon Trzech Mędrców przed nowo narodzonym Jezusem (Adoración de los Reyes Magos, pędzla Bartoloméa Murillo; Muzeum w Toledo). | |
| Dzień |
6 stycznia – Kościół katolicki |
|---|---|
| Typ święta | |
| Religie |
katolicyzm, prawosławie i część wyznań protestanckich |
| Upamiętnia |
objawienie się Boga całemu światu oraz Trzech Mędrców (Magów), którzy udali się do Betlejem, aby oddać pokłon narodzonemu Jezusowi Chrystusowi |
| Inne nazwy |
święto Trzech Króli (potocznie w kat.) |
| Podobne święta | |
Święto odwołuje się do fragmentu z Ewangelii Mateusza 2,1-12, który opowiada o przybyciu mędrców (gr. magoi /μάγοι/) „gdy Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda” (BT 2,1). Tradycyjna egzegeza chrześcijańska widzi tu obraz świata pogan zwracających się do Izraela po światło zbawienia. Magowie-mędrcy ze wschodu uosabiają wyznawców sąsiednich religii, którzy szukają i przyjmują Dobrą Nowinę „w mesjańskim świetle gwiazdy Dawida (Por. Lb 24, 17; Ap 22, 16), Tego, który będzie królem narodów (Por. Lb 24, 17-19)”. Sam Jezus później, w czasie swej publicznej działalności nauczał, że poganie „tylko wtedy mogą odkryć i wielbić Go jako Syna Bożego i Zbawiciela świata, gdy zwrócą się do Żydów (Por. J 4, 22) i przyjmą od nich obietnicę mesjańską, która jest zawarta w Starym Testamencie” (KKK 528, por. 711-716). Mędrcy są zapowiedzią odpowiedzi narodów na głoszenie Mesjasza-króla Żydów przez żydowskich Apostołów. Poprzez to głoszenie tworzy się nowa więź z Izraelem, dzięki której narody włączane są do „rodziny patriarchów”[2].
Objawienie Pańskie w Kościele katolickim obchodzone 6 stycznia, natomiast w Kościele prawosławnym 6 stycznia?/19 stycznia.
W tradycji polskiej, ale nie tylko[3], Objawienie Pańskie nazywane jest potocznie świętem Trzech Króli.
W powojennej Polsce było dniem wolnym od pracy do 16 listopada 1960. Zostało zniesione ustawą Sejmu PRL[4]. We wrześniu 2010 rozpoczęto prace legislacyjne nad ponownym przywróceniem dnia wolnego. Odpowiednią ustawę uchwalił Sejm RP przy okazji zmiany Kodeksu pracy[5]. Ustawa została podpisana[6] przez prezydenta Bronisława Komorowskiego 19 listopada 2010 i ogłoszona w Dzienniku Ustaw 26 listopada 2010[7]. 6 stycznia 2011 był pierwszym od 1960 dniem Objawienia Pańskiego wolnym od pracy.
Na podstawie rozporządzenia Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej, opublikowanego w Dzienniku Ustaw, osoby należące do kościołów i związków wyznaniowych innych niż katolickie w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy mają prawo do zwolnień od pracy lub nauki[8].
Święto jest również dniem wolnym od pracy między innymi w trzech landach niemieckich (Badenii-Wirtembergii, Bawarii i Saksonii-Anhalt), w Austrii, na Cyprze, w Chorwacji, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Słowacji, Szwecji, Wenezueli i Włoszech.
Objawienie Pańskie należy do pierwszych świąt, które ustanowił Kościół[9]. We wczesnym chrześcijaństwie dzień ten obchodzony był na Wschodzie jako święto Bożego Narodzenia[9] (w Apostolskim Kościele Ormiańskim jest tak do dzisiaj), a także wspomnienie pokłonu Mędrców, Chrztu Pańskiego i przemiany wody w wino w Kanie Galilejskiej. Było to święto Epifanii, objawienia się Boga całemu światu (Objawienie Pańskie)[10].
W Kościele łacińskim święto to zaczęto obchodzić od końca IV wieku jako święto niezależne od Bożego Narodzenia[9]. Później wydzielono też święto Chrztu Pańskiego na niedzielę po 6 stycznia, a wspomnienie cudu w Kanie na drugą niedzielę zwykłą w roku C[10]. W związku z tym główną treścią święta w liturgii łacińskiej stał się pokłon Mędrców ze Wschodu, chociaż pozostałe aspekty, a więc Chrzest Chrystusa i wesele w Kanie są także wielokrotnie wspominane w tekstach liturgicznych.
Według chrześcijan Objawienie Pańskie ma swoją symbolikę: jest pokłonem zarówno części świata pogan, jak i ludzi z różnych warstw społecznych oraz narodowych w ogóle – stąd dużo późniejsze przedstawienie Mędrców (Magów), jako trzech osób, z których jedna jest ciemnoskóra, druga młoda, a trzecia stara, przed Bogiem Wcielonym. Wśród takiej rodziny ludzkiej narodził się Chrystus ze swą zbawczą misją, a ona w swych przedstawicielach przybyła z różnych stron, aby złożyć mu hołd. Dlatego w tradycji chrześcijańskiej jeden z mędrców jest ciemnoskóry (od XIV wieku). Uniwersalność zbawienia, ponad wszelkimi podziałami, zaakcentowana jest poprzez samą nazwę święta i jego wysoką rangę w Kościele powszechnym.
Objawienie Pańskie w Kościele katolickim obrządku łacińskiego ma rangę uroczystości liturgicznej. Treścią święta są trzy wydarzenia, w których Bóg w szczególny sposób objawił się światu w Chrystusie: pokłon Mędrców ze Wschodu, który oddali oni nowo narodzonemu Chrystusowi w Betlejem, chrzest Chrystusa w Jordanie oraz cud w Kanie Galilejskiej. Wśród wielu tekstów liturgicznych kwintesencja treści święta zawiera się w antyfonie do pieśni Maryi z nieszporów:
„W tym dniu tak świętym trzy cuda wysławiamy: dziś gwiazda przywiodła mędrców do żłóbka; dziś podczas godów woda stała się winem; dziś Chrystus dla naszego zbawienia przyjął od Jana chrzest w Jordanie.”
Zwyczaj święcenia tego dnia złota i kadzidła wykształcił się na przełomie wieków XV i XVI wieku. Poświęcanym kadzidłem, którym była żywica z jałowca, okadzano domy i obejście, co miało znaczenie symbolicznego zabezpieczenia go przed chorobami i nieszczęściami. W tym samym celu poświęconym złotem dotykano całej szyi[9].
Po uroczystym obiedzie podawano ciasto z migdałem. Ten, kto go odnalazł w swoim kawałku, zostawał „królem migdałowym”. Znany był też zwyczaj chodzenia dzieci z gwiazdą, które pukając do domów, otrzymywały rogale, zwane „szczodrakami”. Śpiewano przy tym kolędy o Trzech Królach. Przy kościołach stały stragany, sprzedawano kadzidło i kredę[9].
Od XVIII wieku upowszechnił się także zwyczaj święcenia kredy, którą zwyczajowo w święto Trzech Króli na drzwiach wejściowych w wielu domach katolickich pisano litery: C†M†B lub K+M+B oraz datę bieżącego roku. Litery te są skrótem od łacińskiego życzenia Christus Mansionem Benedicat (Niech Chrystus błogosławi temu domowi)[9], choć święty Augustyn tłumaczy je jako Christus Multorum Benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu) albo skrótem imion trzech mędrców przekazanych przez legendę średniowieczną: Kacpra, Melchiora i Baltazara. Znana jest także interpretacja skrótu C†M†B jako pierwszych liter łacińskich nazw trzech zbawczych zdarzeń świętowanych w Epifanię: Cogitum – Matrimonium – Baptisma (łac. Poznanie – Wesele – Chrzest).
Dzień ten był również zakończeniem okresu Godów, który rozpoczyna się w pierwszym dniu święta Bożego Narodzenia, a jednocześnie początkiem karnawału. W polskiej tradycji ludowej dzień ten był czasem kolędowania przebierańców, którzy jako Trzej Królowie z towarzyszącymi im innymi postaciami odwiedzali okoliczne domy z życzeniami pomyślności i odtwarzali sceny przybycia do Betlejem. Współcześnie zwyczaj ten funkcjonuje w Sopotni Małej, gdzie kolędowanie trwa aż trzy dni[11].
Objawienie Pańskie w tradycji prawosławnej znane jest bardziej pod nazwą Epifanii i jest jednym z 12 głównych świąt obchodzonych w roku liturgicznym[12].
Święto wprowadzono na początku IV wieku na Wschodzie w celu wyparcia popularnego święta narodzin boga Aiona. Prawdopodobnie pod wpływem gnostycyzmu święto epifanii zaczęto uznawać także za pamiątkę chrztu Jezusa w Jordanie[3].
Epifania łączy objawienie się Boga człowiekowi, Teofanię i pierwsze objawienie się Trójcy Świętej podczas Chrztu Pańskiego[12]. Wyznawcy prawosławia określają potocznie grupę tych świąt, obchodzonych jednego dnia, jako święto Jordanu.
Objawienie Pańskie w Kościele ewangelicko-augsburskim obchodzone jest 6 stycznia pod nazwą Epifanii[13].
W wielu miastach w Polsce uroczystość Objawienia Pańskiego świętowana jest przez Orszak Trzech Króli: uliczne jasełka, połączone ze wspólnym kolędowaniem rodziców i dzieci. W warszawskim Orszaku w 2010 r. uczestniczyło ok. 10 tys. osób[14]. Relacja z największego orszaku w Warszawie była transmitowana w 2011 r. na żywo przez TVP1. Orszaki odbywają się także m.in. w Poznaniu, Krakowie, Gdańsku, Bydgoszczy, Toruniu[potrzebny przypis], Szczecinie i Wrocławiu a także w wielu innych mniejszych miejscowościach[15]. Są organizowane oddolnie przez mieszkańców miejscowości, przy patronacie miejscowych biskupów i władz tych miejscowości.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
