Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Betlejem
miasto w Palestynie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Betlejem (hebr. בֵּית לֶחֶם, Bêṯ Leḥem, dosłownie „dom chleba”; nowohebrajskie Bet Lechem; arab. بيت لحم, ⓘ, „dom mięsa”) – miasto w muhafazie Betlejem w Państwie Palestyna. Ważny ośrodek palestyńskiej władzy administracyjnej i centrum palestyńskiej kultury. Miejsce narodzin Jezusa Chrystusa[1].
Remove ads
Położenie
Podsumowanie
Perspektywa
Miasto jest położone w zachodniej części Judei na wysokości około 775 m n.p.m. Leży w odległości 10 km na południe od Jerozolimy, 59 km na południowy wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego i 75 km na zachód od Ammanu – stolicy Jordanii.
W jego otoczeniu znajdują się miasta Jerozolima (osiedla Gillo, Bajt Safafa, Giwat ha-Matos i Har Homa), Bajt Dżala i Bajt Sahur, miasteczko Al-Chadr, kibuc Ramat Rachel oraz wsie Al-Asakra, Hindaza i Artas. Muhafaza Betlejem obejmuje sąsiednie miasta Bajt Dżala i Bajt Sahur, a także obozy uchodźców palestyńskich Ad-Duhajsza, Ajida i Azza.
Podział administracyjny
Dzielnice mieszkaniowe (Harat) w Betlejem są żywą historią miasta. Tworzą niezwykłą mozaikę otaczającą główny plac Żłóbka. Ich nazwy pochodzą zwykle od miejsc, z których przybyli osadnicy (np. Harat Nadżar to miejsce, gdzie osiedlili się przybywający z krainy Nadżar wcześni chrześcijanie, przedstawiciele chrześcijaństwa monofizyckiego), bywa też, że nazwy są związane z jakąś legendą (np. Harat Tardżuma, czyli Dzielnica Tłumaczy, której założyciel, Włoch, ożenił się chrześcijanką arabskiego pochodzenia i pracował jako tłumacz dla księży oraz pielgrzymów) lub np. z funkcją (Harat al-‘Ajn, czyli źródło – miejsce, skąd miasto czerpało wodę). Głównym traktem jest biegnąca od placu Żłóbka ulica Żłóbka z licznymi sklepami, pracowniami jubilerskimi, barami i kafejkami. W otoczeniu miasta znajdują się winnice, gaje oliwne i migdałowce.
Remove ads
Demografia
Według danych Palestyńskiego Centralnego Biura Statystycznego w 2016 w Betlejem zamieszkiwało 31 799 mieszkańców[2].
Populacja miasta pod względem wieku (2007)[3]:

Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Betlejem jest ośrodkiem palestyńskich chrześcijan jak i miejscem pielgrzymek. Według ewangelii Mateusza i Łukasza, Betlejem to miejsce narodzenia Jezusa Chrystusa[1].
Pierwotnie Betlejem nazywano Efrata, nazwę tę zawiera Księga Rodzaju[4]. Pochodzili stamtąd Elimelek i jego żona Noemi oraz ich synowie[5], a także Booz z Księgi Rut[6]. Nazywane było również Betlejem Efrata[7], a także Betlejem Judzkie[8] – dla odróżnienia drugiej miejscowości o tej samej nazwie, Betlejem w Galilei.
Według Ewangelii Mateusza po narodzinach Jezusa (5/4 p.n.e.) na rozkaz króla Heroda zamordowani zostali wszyscy chłopcy w Betlejem mający do dwóch lat[9]. W II wieku wspomniał o tym Justyn Męczennik. Jeżeli tzw. rzeź niewiniątek w ogóle się wydarzyła, realna liczba zabitych wynosiła około dwudziestu dzieci[10].
W latach 132–135 Grotę Narodzenia obudowano rzymską świątynią Adonisa. Bazylika Narodzenia Pańskiego została zbudowana w 326 roku za panowania Konstantyna Wielkiego, dzięki fundacji św. Heleny, zniszczona w 529 przez Samarytan, w 550 roku została przebudowana za panowania Justyniana I Wielkiego.
W 614 roku do Betlejem weszli Persowie, a w 637 kalif Umar ibn al-Chattab, który obok kościoła wybudował meczet. W 1099 roku Betlejem zajęli krzyżowcy, z bazyliki usunięto greckich duchownych, miasto otoczono murem, a w XII wieku bazylika została rozbudowana przez krzyżowców. Pod nią znajduje się Grota Narodzenia. W latach 1187–1229 miasto ponownie znalazło się w rękach muzułmanów, w 1250 zburzono mury miejskie. Grota Narodzenia przeszła pod wspólną kontrolę prawosławnych, katolików i Ormian, a współcześnie pod kontrolę prawosławnej cerkwi greckiej i kościoła katolickiego.
W 1948 Betlejem włączono do Jordanii, w 1967 miasto zajęły wojska Izraela, w 1973 założono niepubliczny katolicki Uniwersytet Betlejem.
Podczas pierwszej Intifady palestyńscy rebelianci 19 września 1989 ostrzelali z broni maszynowej autobus z niemieckimi turystami, raniąc 3 osoby, zaś dwa dni później obrzucili kamieniami inny autobus z niemieckimi turystami raniąc 2 osoby. 9 grudnia 1990 wrzucili bombę do miejscowego posterunku wojskowego, przez co zginął 1 izraelski żołnierz, a 20 osób zostało rannych.
W 1995 miasto przekazano Palestyńczykom. W 2002 roku Bazylika Narodzenia Pańskiego była zajmowana przez kilkudziesięcioosobową grupę bojowników palestyńskich, którzy schronili się tam w czasie akcji policyjnej wojsk izraelskich – po 5-tygodniowym oblężeniu zawarto porozumienie, na mocy którego część bojowników została odesłana do Gazy, a kilkunastu deportowano do krajów europejskich. Po uwolnieniu kościoła znaleziono w nim kilkadziesiąt założonych ładunków wybuchowych. Betlejem znajduje się od tej pory pod zaostrzoną kontrolą – blokada dróg i okresowe wprowadzanie godziny policyjnej.
W 2012 roku odkryto bullę z okresu Pierwszej Świątyni (1006–586 p.n.e.), na której wymieniona jest nazwa Betlejem[11].
Remove ads
Zabytki i atrakcje

- Bazylika Narodzenia Pańskiego,
- Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej,
- Grota Mleczna,
- okoliczne klasztory (Artas) i kościoły, Pole Pasterzy (Bajt Sahur),
- Studnia Dawida,
- Grób Racheli,
- Hotel Walled-Off z muzeum.
Gospodarka
Gospodarka Betlejem obejmuje rzemiosło, handel i drobny przemysł, m.in. pamiątkarstwo; przemysł rolno-spożywczy – uprawę winnic, fig i oliwek. Duże znaczenie gospodarcze ma turystyka, zwłaszcza pielgrzymkowa.
Współpraca
Miejscowości partnerskie:
Abu Zabi, Zjednoczone Emiraty Arabskie
Asyż, Włochy
Ateny, Grecja
Belo Horizonte, Brazylia
Burlington, Stany Zjednoczone
Chartres, Francja
Civitavecchia, Włochy
Concepción, Chile
Conversano, Włochy
Cuzco, Peru
Częstochowa, Polska
Florencja, Włochy
Glasgow, Wielka Brytania
Greccio, Włochy
Grenoble, Francja
Haga, Niderlandy[12]
Joplin, Stany Zjednoczone
Kalocsa, Węgry
Kolonia, Niemcy
Kordoba, Hiszpania
Lacjum, Włochy
Leganés, Hiszpania
Lizbona, Portugalia
Madaba, Jordania
Marrickville, Australia
Mediolan, Włochy
Monterrey, Meksyk
Montevarchi, Włochy
Natal, Brazylia
Orlando, Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone
Orvieto, Włochy
Paray-le-Monial, Francja
Pawia, Włochy
Petersburg, Rosja
Pratovecchio, Włochy
Pretoria, Południowa Afryka
Rabat, Maroko
Sacramento, Stany Zjednoczone
Saragossa, Hiszpania
Sarpsborg, Norwegia
San Miniato, Włochy
Sant’Anastasia, Włochy
Steyr, Austria
Strasburg, Francja
Třebechovice pod Orebem, Czechy
Tournai, Belgia
Umbria, Włochy
Werona, Włochy
Valinhos, Brazylia
Villa Alemana, Chile
Yalvaç, Turcja
Chełm, Polska
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads