Obwód smoleński
jednostka administracyjna w Rosji Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obwód smoleński (ros. Смоленская область) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej.
| obwód | |||||
 Gmach administracji obwodowej w Smoleńsku | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
RU-SMO | ||||
| Gubernator |
Aleksiej Ostrowskij | ||||
| Powierzchnia |
49 779 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
18,51 os./km²[2] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
67 | ||||
Położenie na mapie Rosji.svg) | |||||
| Strona internetowa | |||||
Położenie i powierzchnia
Obwód leży w zachodniej części Rosji, przy granicy z Białorusią. Obwód graniczy z następującymi obwodami: na północnym zachodzie z obwodem pskowskim, na północy z obwodem twerskim, na północnym wschodzie z obwodem moskiewskim, na wschodzie z obwodem kałuskim, a na południu – z obwodem briańskim. Na zachodzie, po stronie białoruskiej do obwodu smoleńskiego przylegają: obwód mohylewski i obwód witebski.
Obwód smoleński zajmuje obszar 49 786 km².
Strefa czasowa
Obwód smoleński należał do moskiewskiej strefy czasowej (MSK): do 25 października 2014 UTC+04:00 przez cały rok, od 26 października 2014 należy przez cały rok do strefy UTC+03:00. Jeszcze wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+03:00, a czas letni – UTC+04:00.
Rzeźba terenu
Większa część obszaru obwodu smoleńskiego znajduje się na niezbyt wysokim terenie wyżynnym, na Grzędzie Smoleńsko-Moskiewskiej, stanowiącej zachodni kraniec Niziny Wschodnioeuropejskiej. Najwyższy punkt regionu znajduje się na wysokości 319 m n.p.m., zaś przeciętna wysokość bezwzględna w regionie to 220 m. Powierzchnia obwodu ma charakter pofałdowany i pagórkowaty; odznaczają się w niej głęboko wcięte doliny rzeczne. Miejscami na terenie obwodu występują niewielkie obszary nizinne, mające charakter lokalny (Nizina Wazuska, Wierchniednieprowska, Bieriezińska).
Hydrografia
Około 60% powierzchni obwodu należy do zlewiska Dniepru, 25% – do zlewiska Wołgi, a 15% – do zlewiska Dwiny Główną rzeką regionu jest Dniepr, ponadto innymi dużymi rzekami są jego dopływy: Soż, Desna, Wop, Wiaźma i in. Ponadto dość dużymi rzekami są dopływy Wołgi: Wazuza i Ugra.
Na obszarze obwodu nie ma wielkich jezior. Zbiorniki wodne znajdują się głównie w północno-zachodniej części regionu i są pochodzenia lodowcowego (znajduje się tam ok. 50 takich jezior).
Klimat
Na obszarze obwodu panuje klimat umiarkowany ciepły typu kontynentalnego. Charakteryzuje się on dość chłodną zimą i ciepłym latem. Średnia temperatura stycznia to −8,5 ÷ −9 °C, a lipca +17 ÷ +18 °C.
W rejonie występuje ok. 600 mm opadów (zależnie od rejonu: od 530 do 650 mm), głównie w postaci deszczu, których maksimum przypada na okres letni (czerwiec – lipiec).
Okres wegetacyjny trwa średnio ok. 180 dni.
Świat roślinny
Pierwotną roślinność obwodu stanowią lasy mieszane, złożone m.in. z dębów, buków, sosen, świerków, brzóz. Obecnie zajmują one ok. 40% powierzchni regionu.
Na terenie obwodu znajduje się Park Narodowy Pojezierza Smoleńskiego, obejmujący obszar 146,2 tys. hektarów.
Świat zwierzęcy
Zwierzyna żyjąca w regionie to przedstawiciele typowej dla lasów mieszanych fauny: zające szaraki, lisy, jelenie, wilki, dziki i kuny. Spotyka się także niedźwiedzie, łasice, gronostaje i rysie. Żyją tutaj także gatunki przybyłe z terenów położonych bardziej na północ, m.in. łosie i zające bielaki.
Z ptaków spotkać można m.in. dzięcioły, sowy, drozdy, głuszce i gile.
W sumie na terenie obwodu występuje 55 gatunków ssaków, ok. 260 gatunków ptaków i ryb (m.in. okonie, sandacze, leszcze, szczupaki i miętus pospolity).
Miasto Smoleńsk powstało na ziemiach Krywiczów, zaś pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 863. W 882 miasto włączono do Rusi Kijowskiej. Po jej rozpadzie, w XII wieku powstało Wielkie Księstwo Smoleńskie, które w momencie swego największego rozwoju terytorialnego władało na obszarze odpowiadającym mniej-więcej terytorium dzisiejszego obwodu.
Od połowy XIII w. rozpoczął się upadek tego państwa, a od 1404 wchodziło ono w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. W 1514 Smoleńsk, a następnie inne ziemie dawnego księstwa weszły w skład Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. W 1610 Polacy pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego stoczyli tu zwycięskie bitwy, m.in. pod Carowym Zajmiszczem i pod Kłuszynem.
Ponownie miasto i część dzisiejszego obwodu zostały włączone do I Rzeczypospolitej w 1618, na mocy rozejmu w Dywilinie. Stan taki trwał do 1654 (formalnie od 1667 – rozejm andruszowski, podpisany w tutejszej wsi Andruszowo), kiedy to miasto i okolice zaanektowała Rosja[4]
W 1708 z terenów zbliżonych do dzisiejszego obwodu utworzono gubernię smoleńską.
W okresie najazdu Napoleona Bonaparte na Rosję na ziemiach obwodu miała miejsce duża bitwa, znana jako bitwa pod Smoleńskiem. W jej wyniku zginęło 20 tys. żołnierzy, nie całkiem pokonani Rosjanie wycofali się, a Francuzi zajęli miasto.
Na przełomie XIX i XX w. (do rewolucji październikowej) znajdowały się tu polskie posiadłości Lednickich (Borek) i Koźlińskich (Gniezdowo i Katyń).
Po rewolucji październikowej w 1929 powstał w ramach Rosyjskiej FSRR obwód zachodni, obejmujący tereny znacznie większe niż dzisiejszy obwód. Po jego podziale, 27 września 1937 utworzono obwód smoleński.
W czasie II wojny światowej w 1940 w tutejszej wsi Katyń Sowieci przeprowadzili tu zbrodnię katyńską. Od lipca 1941 do sierpnia/września 1943 teren obwodu okupowany był przez Niemców. Obszar poniósł wtedy duże straty ludnościowe i gospodarcze.
W 2010 miejsce katastrofy polskiego Tu-154.
W obwodzie mieszka 921 127 ludzi, 663 281 żyje w miastach, 257 846 na terenach wiejskich (2021)[1].
W 2006 obwód był zamieszkany przez 1005,9 tys. osób. Gęstość zaludnienia wynosi średnio 20,2 os./km², zaś poziom urbanizacji sięga 71%. Około 1/3 populacji zamieszkuje w stolicy obwodu – Smoleńsku.
Liczba mieszkańców obwodu, podobnie jak liczba mieszkańców całej Rosji, systematycznie spada. W 2005 żyło tutaj 1 019 000 osób (szacunkowo), podczas gdy jeszcze w 2002 – 1 049 574 (dane spisowe), a w 1989 1 158 299 (dane spisowe).
Narodowości
Narodowy skład populacji:
(wymieniono tylko narody liczące powyżej tysiąca przedstawicieli; dane według wyników spisu powszechnego z 2002)
Na terenie obwodu smoleńskiego znajduje się 15 miast i 12 osiedli typu miejskiego
| Nazwa | Nazwa rosyjska | Liczba mieszkańców (2006) |
|---|---|---|
| Chosławicze1) | Хиславичи | 4 495 |
| Chołm-Żyrkowskij1) | Холм-Жирковский | 3 675 |
| Diemidow | Демидов | 8 266 |
| Diesnogorsk | Десногорск | 31 919 |
| Dorohobuż | Дорогобуж | 11 706 |
| Duchowszczina | Духовщина | 4 389 |
| Gagarin | Гагарин | 27 406 |
| Gołynki1) | Голынки | 3 852 |
| Izdieszkowo1) | Издешково | 1 905 |
| Jarcewo | Ярцево | 50 748 |
| Jelnia | Ельня | 10 154 |
| Kardymowo1) | Кардымово | 4 981 |
| Krasny1) | Красный | 4 610 |
| Monastyrszczina1) | Монастырщина | 4 232 |
| Oziornyj1) | Озёрный | 6 211 |
| Poczynok | Починок | 9 337 |
| Prżewalskoje1) | Пржевальское | 2 021 |
| Rosław | Рославль | 55 894 |
| Rudnia | Рудня | 9 697 |
| Safonowo | Сафоново | 46 045 |
| Szumiaczi1) | Шумячи | 4 570 |
| Smoleńsk | Смоленск | 317 915 |
| Syczowka | Сычёвка | 8 112 |
| Ugra1) | Угра | 4 716 |
| Wieliż | Велиж | 7 807 |
| Wierchniednieprowskij1) | Верхнеднепровский | 13 832 |
| Wiaźma | Вязьма | 55 950 |
Obwód smoleński podzielony jest na 24 rejony. Dwa miasta: stolica regionu – Smoleńsk oraz Diesnogorsk nie wchodzą w skład żadnego rejonu i stanowią miasta wydzielone na prawach rejonu.
- Rejony
- chisławiczski (ros. Хиславичский район)
- chołm-żyrkowski (ros. Холм-Жирковский)
- diemidowski (ros. Демидовский район)
- dorohobuski (ros. Дорогобужский район)
- duchowszczyński (ros. Духовщинский район)
- gagariński (ros. Гагаринский район)
- glinkowski (ros. Глинковский район)
- jarcewski (ros. Ярцевский район)
- jelnieński (ros. Ельнинский район)
- jerszycki (ros. Ершичский район)
- kardymowski (ros. Кардымовский район)
- krasninski (ros. Краснинский район)
- monastyrszcziński (ros. Монастырщинский район)
- nowodugiński (ros. Новодугинский район)
- poczinkowski (ros. Починковский район)
- rosławski (ros. Рославльский район)
- rudniański (ros. Руднянский район)
- safonowski (ros. Сафоновский район)
- smoleński (ros. Смоленский район)
- syczowski (ros. Сычёвский район)
- szumiacki (ros. Шумячский район)
- tiomkiński (ros. Тёмкинский район)
- ugrański (ros. Угранский район)
- wiaziemski (ros. Вяземский район)
- wieliski (ros. Велижский район)
Przemysł
Na terenie obwodu istnieje rozwinięty przemysł. Najważniejszymi jego gałęziami są budowa maszyn i obróbka metali, które obejmują m.in. wytwórstwo urządzeń i maszyn elektrycznych i elektronicznych, produkcję pojazdów itd. Rozwinięty jest także przemysł chemiczny i petrochemiczny (produkcja nawozów sztucznych i mas plastycznych) oraz spożywczy: mleczarski, olejowy i przetwórstwa owocowo-warzywnego. Istotne znaczenie ma też przemysł lekki – lniany i bawełniarski, a także produkcja dzianin oraz szwalnictwo i obuwnictwo. Duże znaczenie ma przemysł związany z szeroko rozumianą elektroenergetyką, obejmującą też wydobycie węgla i torfu, a także eksploatacja lasów i powiązane z nią gałęzie gospodarki: przemysł celulozowo-papierniczy i meblowy.
Rolnictwo
Ważną gałęzią gospodarki w obwodzie jest rolnictwo. W uprawie przeważają zboża, ziemniaki, warzywa oraz rośliny pastewne. Istotne znaczenie ma także uprawa lnu. Korzystny klimat pozwala na rozwój produkcji owoców. Chów i hodowla zwierząt obejmuje zwłaszcza bydło (o profilu mleczno-mięsnym) i świnie, a także drobiu. Ponadto w rejonie istnieje chów koni. Spore znaczenie ma pszczelarstwo.
Bogactwa naturalne
Na terenie obwodu występują złoża węgla brunatnego (szacunkowe zasoby – 1,5 mld ton) i torfu (ok. 450 mln ton). Istnieją także złoża margla, fosforytów, a także surowców używanych w budownictwie: piasków, wapieni, dolomitów i glin. Występują tutaj także źródła wód mineralnych (siarkowo-wapniowo-magnezowych). W miejscowych jeziorach znajdują się zasoby sapropelu szacowane na 150 mln m³.
Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie smoleńskim mają oznaczenie 67 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
Kreml w Smoleńsku
XVII-wieczna baszta we Wiaźmie
Tieriemok w Tałaszkinie
Kamień upamiętniający rozejm andruszowski między Polską a Rosją w Andruszowie
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
