Poręba Średnia

Poręba Średnia – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Brańszczyk^[3][5].

Poręba Średnia

wieś
Kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	wyszkowski
Gmina	Brańszczyk
Liczba ludności (2019)	392[1]
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	07-308[2]
Tablice rejestracyjne	WWY
SIMC	0506805[3]
Położenie na mapie gminy Brańszczyk Poręba Średnia
Położenie na mapie Polski Poręba Średnia
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Poręba Średnia
Położenie na mapie powiatu wyszkowskiego Poręba Średnia
52°40′48″N 21°41′17″E[4]

Do 1954 roku siedziba gminy Poręba. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

W miejscowości znajduje się kościół murowany Matki Bożej Szkaplerznej zbudowany w 1780 (na miejscu poprzedniego drewnianego z 1639), rozbudowany w 1880 r. Jest on siedzibą parafii św. Barbary. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Ostrów Mazowiecka – Chrystusa Dobrego Pasterza.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku sołectwo liczyło 419 mieszkańców zameldowanych na pobyt stały^[6].

Historia

Początkowo Poręba albo Poręby, wieś czynszowa w dobrach biskupów płockich. Przywileje biskupie z lat: 1755, 1796 i 1797. Na ich mocy włościanie otrzymali na własność uprawiane grunty, mogli ścinać drzewa na barcie i w celach budowlanych, polować, z wyłączeniem grubego zwierza. Krudowali lasy na pola i łąki. Byli zwolnieni z podatków, szarwarku i dziesięciny oraz odbywania podróży. Wnosili 60 zł. opłat od włóki chełmińskiej, za każdą rusznicę dawali 3. jarząbków i rączkę miodu z boru^[7].

Później wieś rządowa. W 1823 r. w części rządowej w 38. domach mieszkało 248 mieszkańców (52 mężczyzn, 51 kobiet, 52. synów, 68 córek, 18. parobków, 7 dziewek). Wśród męskich, dorosłych mieszkańców było to: 34. czynszowników, 4. komorników, 6. chałupników i 1. kowal. Gospodarze posiadali łącznie: 67 koni, 67 wołów, 87 krów, 69 jałowic, 107 świń. W 1827 r. w Porębie 57 domów i 413 mieszkańców^[7]. W 1857 wieś wchodziła w skład dóbr rządowych Brok^[8].

W 1858 r. wieś urządzono kolonialnie. Powstały: Poręba-Kocęby i Poręba Średnia^[9]. Na 1156. morgach i 200 prętach powstało 51 osad rolnych, każda o powierzchni 19 do 20 morgów. Dwudziestu ogrodników otrzymało po 5 morgów, w probostwie morgów 208. Założono również szpital, szkołę, osady: kowalską i komorniczą. Ustanowiono czynsz w wysokości 463 rubli i 4 kopiejek^[7].

Pod koniec XIX w. wieś gminna nad rzeczką Tuchełką w powiecie ostrowskim, gmina i parafia Poręba. Siedziba gminy mieściła się w Nagoszewie. W Porębie 114 domów, 879 mieszkańców, kościół, szkoła początkowa i dwa wiatraki^[7].

W roku 1921 wyszczególniono:

• wieś Poręba-Kocęby. Było tu 111 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 645 mieszkańców (303 mężczyzn i 342 kobiety). narodowość polską podało 629 osób, a żydowską 16;
• wieś Poręba Średnia, gdzie naliczono 103 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 556 mieszkańców (262 mężczyzn i 294 kobiety). Narodowość polską podały 534 osoby, a żydowską 22.

Zarówno przed, jak i po II wojnie światowej istniała gmina Poręba, należąca do powiatu ostrowskiego. W 1954 r. gminę zniesiono wraz z reformą administracyjną. Po reaktywacji gmin nie przywrócono gminy Poręba, a jej obszar podzielono między gminy Ostrów Mazowiecka, Brok, oraz Brańszczyk, sama wieś znalazła się w powiecie wyszkowskim w gminie Brańszczyk.

Współcześnie

Pod względem zaludnienia miejscowości: Poręba Średnia i Poręba-Kocęby należą do średnich sołectw w gminie. W 2002 r. zamieszkiwało je 831 osób, w 2005 obie miejscowości liczyły 816 mieszkańców. W 2008 i 2009 r. Porębę Średnią zamieszkiwało 424 mieszkańców.

Obiekty zabytkowe znajdujące się w rejestrze i ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

• Zespół kościoła parafialnego pw. św. Barbary:

• kościół murowany z 1884 r.
• dzwonnica murowana z końca XIX w.
• plebania murowana z 1888

• dom drewniany z 3. ćw. XIX w.
• trzy domy drewniane z początku XX w.
• dom drewniany z 1915 r.
• dom drewniany, lata 20. XX w.
• dom drewniany, lata 30. XX w.^[9]

Obiekty użyteczności publicznej

• Przedszkole samorządowe
• Publiczna Szkoła Podstawowa
• Przychodnia lekarska
• apteka prywatna
• Filia biblioteki publicznej
• remiza OSP^[9]

Przypisy

1. Strona gminy, stan ludności na dzień 31.12.2019. branszczyk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-07)]..
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 955 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. GUS. Wyszukiwarka TERYT.
4. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 108636
5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. Lokalne Wieści Gminne nr 3/2017 s.23.
7. Poręba (8), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 816.
8. Brok, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 377.
9. Załącznik do Uchwały Nr XXXI/171/09 Rady Gminy Brańszczyk z dnia 27 lutego 2009 r.

Linki zewnętrzne

• Poręba (8), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 816.