Postkolonializm
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Post-kolonializm (także studia post-kolonialne, teoria post-kolonialna, postkolonializm) to dyscyplina naukowa opierająca się na intelektualnym dyskursie, który służy do analizowania i wyjaśniania zarówno kulturowych pozostałości kolonializmu i imperializmu, jak i badania konsekwencji kontrolowania kraju i zasiedlania go w celu ekonomicznej eksploatacji ludności tubylczej i jej ziemi. Wywodzące się ze szkoły postmodernistycznej studia post-kolonialne analizują politykę wiedzy (jej wytwarzanie, kontrolę i dystrybucję) poprzez badanie funkcjonalnych relacji między społeczną i polityczną władzą, która podtrzymuje kolonializm i neo-kolonializm. Zadają w ten sposób pytanie, jak imperialny reżim wytwarza obraz (społeczny, polityczny, kulturowy) kolonizatora i kolonizowanego.
Jako element nowożytnej historii, post-kolonializm kwestionuje i reinterpretuje sposoby kulturowej percepcji – tego, czym jest obserwacja i bycie obserwowanym. Jako część antropologii, post-kolonializm bada relacje międzyludzkie wśród narodów kolonizujących i kolonizowanych, eksploatowanych przez władzę kolonialną. Jako teoria krytyczna, post-kolonializm obrazuje i wyjaśnia ideologię i praktykę neo-kolonializmu, wspomagając się przykładami ze świata humanistyki – historii i nauk politycznych, filozofii i marksizmu, socjologii, antropologii, feminizmu, lingwistyki i literatury post-kolonialnej – gatunku prezentującego narrację zniewolonych kobiet i mężczyzn.
Kolonializm przedstawiany był jako „poszerzanie świata cywilizowanego”, co ideologicznie usprawiedliwiało samowolnie przypisaną sobie przez europejski, zachodni świat wyższość (rasową i kulturową) nad światem nie-zachodnim. Wizję taką przedstawiał Ernest Renan w La Réforme intellectuel et morale (1871), twierdząc, jakoby imperialne zarządzanie skutkowało intelektualną i moralną poprawą „kolorowych ludzi niższych kultur”. Ta ustanowiona z ramienia boskiego harmonia między ludzkimi rasami byłaby możliwa wtedy, gdy zarówno kolonizator, jak i kolonizowany mieć będzie przypisaną kulturową tożsamość, miejsce w społeczeństwie oraz ekonomiczną rolę w imperium kolonialnym.
W drugiej połowie XIX wieku taki skoncentrowany na przynależności rasowej sposób myślenia był w powszechnym użyciu, uzasadniając geopolityczny wyścig między imperiami w Europie i Amerykach. Szczególnie w przypadku kolonizacji Dalekiego Wschodu i tzw. Wyścigu o Afrykę (1870-1914) reprezentowanie homogenicznej europejskiej tożsamości usprawiedliwiało kolonizację – podporządkowanie sobie ludności tubylczej, wykorzystywanie ich pracy oraz niszczenie naturalnych dóbr ich krajów. Tak więc, Wielka Brytania, Francja i Niemcy wytworzyły teorię wyższości narodu, która usprawiedliwiała kolonializm jako niesienie światła cywilizacji ludziom pogrążonym w mrokach dziejów. La mission civilisatrice, misja cywilizowania przypisana sobie przez Imperium francuskie, głosiła jakoby niektóre rasy miały wyższe cele w swym działaniu, tak więc jako bardziej rozwinięte mają prawo kolonizować innych, w ramach służenia idei „cywilizacji”.