głowa państwa Ukrainy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Prezydent Ukrainy (ukr. Президент України, Prezydent Ukrajiny) – głowa państwaUkrainy. Na mocy Rozdziału V Konstytucji Ukrainy jest najwyższym przedstawicielem władz, gwarantem suwerenności państwa, integralności terytorialnej Ukrainy, przestrzegania Konstytucji Ukrainy oraz praw i wolności człowieka i obywatela, najwyższym organem państwa w zakresie władzy wykonawczej, Najwyższym Głównodowodzącym Sił Zbrojnych Ukrainy.
Kandydatem na prezydenta może zostać osoba, która[2]:
jest obywatelem Ukrainy,
posiada czynne prawo wyborcze,
włada językiem ukraińskim,
w dniu wyborów ma ukończone 35 lat,
mieszka od co najmniej 10 lat na terytorium Ukrainy.
Kandydatem nie może natomiast zostać:
prezydent, którego kadencja została skrócona przedterminowo[3],
prezydent, który został wybrany na drugą kadencję[2][4].
Wybory
Prezydent wybierany jest w równym, tajnym, powszechnym i bezpośrednim głosowaniu. Wybory mogą być zwyczajne, nadzwyczajne i powtórzone.
Wybory ogłaszane są przez Radę Najwyższą Ukrainy najpóźniej sto dni przed dniem głosowania, a proces zgłaszania kandydatur i kampanii wyborczej rozpoczynają się 10 dni później[5]. Wybory odbywają się w ostatnią niedzielę marca piątego roku kadencji[2]. W przypadku wyborów nadzwyczajnych, odbywają się one w ostatnią niedzielę przed upływem 90 dni od dnia ogłoszenia skrócenia kadencji[6]. Wybory mogą zostać również powtórzone[7] i odbywają się one w ostatnią niedzielę przed upływem 90 dni od dnia od dnia ich rozpisania[6].
Przysięga
Zgodnie z art. 104 Konstytucji prezydent elekt obejmuje urząd w chwili złożenia przysięgi narodowi, co musi nastąpić w ciągu 30 dni od urzędowego ogłoszenia wyników wyborów zwyczajnych i w ciągu 5 dni po urzędowym ogłoszeniu wyników wyborów przedterminowych (nadzwyczajne i powtórzone) Nowo wybrany prezydent składa przysięgę na uroczystym posiedzeniu Rady Najwyższej Ukrainy, na ręce Przewodniczącego Sądu Konstytucyjnego Ukrainy o następującej treści:
Ja (imię i nazwisko), wybrany wolą narodu na Prezydenta Ukrainy obejmując ten wysoki urząd uroczyście przysięgam wierność Ukrainie. Zobowiązuję się wszystkimi swoimi czynami bronić suwerenności i niezawisłości Ukrainy, działać dla dobra Ojczyzny i dla pomyślności ludu ukraińskiego, bronić praw i wolności obywatela, przestrzegać Konstytucji i praw Ukrainy, wykonywać swoje obowiązki w interesie wszystkich rodaków, umacniać autorytet Ukrainy w świecie
Podczas składania przysięgi prezydent elekt trzyma rękę na Konstytucji Ukrainy i Ewangeliarzu peresopnickim, który uznawany jest za skarb narodowy Ukrainy[8].
zarządza referendum ogólnoukraińskie zatwierdzającego ustawę o zmianie Konstytucji uchwaloną przez Radę Najwyższą Ukrainy, jeżeli dotyczy ona zmiany przepisów rozdziału I, III lub XIII Konstytucji[10][11],
zarządza referendum ogólnoukraińskie z inicjatywy obywateli[10].
Uprawnienia wobec władzy ustawodawczej
zwraca się z corocznymi oraz nadzwyczajnymi orędziami o stanie państwa do Rady Najwyższej Ukrainy[9],
powołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy[29],
przedkłada Radzie Najwyższej Ukrainy wniosek o ogłoszenie stanu wojny[30],
podejmuje decyzję o użyciu Sił Zbrojnych Ukrainy oraz innych formacji wojskowych[30],
podejmuje zgodnie z ustawą decyzję o powszechnej albo częściowej mobilizacji i wprowadzeniu stanu wojennego na Ukrainie albo na określonych jej obszarach w razie groźby napaści lub zagrożenia niepodległości państwowej Ukrainy[31],
przedkłada Radzie Najwyższej Ukrainy wniosek o powołanie premiera[32],
uchyla akty wydane przez Gabinet Ministrów Ukrainy z powodu ich niezgodności z niniejszą Konstytucją, zwracając się jednocześnie do Sądu Konstytucyjnego Ukrainy z pytaniem o ich zgodność z Konstytucją[33].
Pozostałymi kompetencjami związanymi z władzą wykonawczą są:
wydawania dekretów i rozporządzeń obowiązujących w całym kraju[34],
powoływanie i odwoływanie połowy składu Rady Banku Narodowego Ukrainy[35],
powoływanie i odwoływanie połowy składu Narodowej Rady Ukrainy ds. Telewizji i Radiofonii[36],
unieważnianie aktów wydanych przez Radę Ministrów Autonomicznej Republiki Krymu[37],
nadawanie najwyższych tytułów szczególnych oraz rang służbowych[24],
Insygnia Prezydenta Ukrainy – oficjalne oznaki urzędu Prezydenta Ukrainy przyjęte dekretem prezydenta z dnia 29 listopada 1999 roku[45].
Proporzec
Proporzec Prezydenta Ukrainy – kwadratowy płat tkaniny barwy niebieskiej z wizerunkiem złotego trójzęba pośrodku płata, w obramowaniu wężyka ornamentu roślinnego. Proporzec obszyty jest złotymi frędzlami. Do wykonania proporca wykorzystany jest płat jedwabnej tkaniny, czyste złoto i złote nici.
Pieczęć Prezydenta Ukrainy – okrągłą pieczęć pośrodku zawiera wizerunek herbu Ukrainy, a w otoku napis „Президент України” (ukr.: Prezydent Ukrainy). Pod herbem w otoku znajduje się stylizowany wizerunek krzyża z Orderu Księcia Jarosława Mądrego. Część dolna i środkowa pieczęci wykonana jest w całości ze srebra, dodatkowo część środkowa jest pozłacana. Pieczęć wieńczy lazurytowa kula. Kolory symbolicznie układają się zgodnie z flagą narodową. Pieczęć waży pół kilograma.
Buława
Buława Prezydenta Ukrainy – to symbol ciągłości państwa ukraińskiego, nawiązujący do buławhetmanów kozackich. Składa się z dwóch części:
rękojeści, w której ukryte jest ostrze, wysuwane po naciśnięciu przycisku ozdobionego szmaragdem
jabłka wysadzanego kamieniami szlachetnymi (szmaragdami i granatami), ozdobionego wygrawerowanym napisem „Omnia revertitur” (łac.: Wszystko powraca) i zwieńczonego koroną.
Buława wykonana jest z pozłacanego srebra i waży 750 gramów. Przechowuje się ją w mahoniowej szkatułce ozdobionej pozłacanym reliefem przedstawiającym herb Ukrainy.
Oficjalną siedzibą i główną rezydencją Prezydenta Ukrainy jest Pałac Maryński w Kijowie. Ponadto Administracja Prezydenta Ukrainy dysponuje m.in.:
Budynek Administracji Prezydenta Ukrainy przy ulicy Bankowej 11 w Kijowie,
Dom „płaczącej wdowy” przy ulicy Luterańskiej 23 w Kijowie – używany do przyjmowania zagranicznych delegacji,
Dom z chimerami – rezydencja używana do oficjalnych i dyplomatycznych przyjęć,