Loading AI tools
polski filozof Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Roman Witold Ingarden (ur. 5 lutego 1893 w Krakowie[1], zm. 14 czerwca 1970 tamże) – polski filozof, profesor Uniwersytetu Lwowskiego (1925–1944), po wojnie profesor toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (1945–1946) i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1946–1950 i 1956–1963).
Syn inżyniera hydrologa Romana Kajetana Ingardena i Witosławy z domu Radwańskiej[2] (1854–1931)[3]. W 1911 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[4][5]. Studiował filozofię i matematykę we Lwowie i Getyndze. Doktoryzował się u Edmunda Husserla w 1918. W odrodzonej Polsce był profesorem gimnazjów w Lublinie, Warszawie i Toruniu. Habilitację uzyskał w roku 1924, co pozwoliło mu zostać docentem, a od 1933 profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W czasie drugiej wojny światowej przebywał głównie we Lwowie, uczestniczył w tajnym nauczaniu i pracował nad swoim głównym dziełem, pt. Spór o istnienie świata.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej wykładał na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, później na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
Również po przejściu na emeryturę nadal wiele publikował, brał udział w międzynarodowych kongresach, wygłaszał odczyty w Polsce i za granicą. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk (od 1958)[6] oraz wielu zagranicznych towarzystw naukowych. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[7]. Opublikował łącznie 224 prace, pisał głównie po polsku i niemiecku. Wiele jego dzieł doczekało się tłumaczeń na języki obce. Dokonał kilku przekładów na język polski (m.in. Krytyki czystego rozumu Immanuela Kanta). Pozostawił bogatą spuściznę rękopiśmienną.
1 lipca 1919 ożenił się z lekarką Marią Adelą Józefą Pol (1889–1978). Mieli trzech synów: Romana Stanisława (1920-2011), Jerzego Kazimierza (1921–1949) i Janusza Stefana (1923-2005). Korespondował z Edytą Stein, późniejszą świętą.
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera HB-wsch-gr. Ingardenów)[3].
Głównym przedmiotem badań Ingardena były zagadnienia z epistemologii, ontologii i estetyki. Był także autorem kilku prac z zakresu aksjologii, antropologii filozoficznej i filozofii języka. Mistrzem i nauczycielem Ingardena był twórca fenomenologii – Edmund Husserl. Badania filozoficzne przeprowadzone przez Ingardena często krytycznie nawiązują do analiz Husserla. Jednak w odróżnieniu od swojego mistrza Ingarden na gruncie epistemologii argumentował za realizmem, a w ontologii, w celu rozstrzygnięcia sporu dotyczącego sposobu istnienia świata danego nam w percepcji, wyróżniał i analizował następujące sposoby istnienia: realny (przedmioty trwające w czasie, procesy, zdarzenia), idealny, intencjonalny i absolutny.
Ingarden publikował po polsku i niemiecku, często zaczynając od tego drugiego języka. Część jego pism wydano pośmiertnie.
Ingarden jest też autorem hasła o Edmundzie Husserlu w Encyklopedii PWN[8].
W 1991 ustanowiono w Krakowie ulicę Romana Ingardena[9].
Uchwałą Sejmu RP VIII kadencji z 13 czerwca 2019 zdecydowano o ustanowieniu roku 2020 Rokiem Romana Ingardena[10]. Patronom roku 2020 poświęcono wydanie specjalne Kroniki Sejmowej[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.