Sacisaurus

Sacisaurus – rodzaj archozaura z grupy Dinosauriformes żyjącego w późnym triasie na obecnych terenach Ameryki Południowej. Został opisany w oparciu o niekompletną lewą kość żuchwy (MCN PV10041), zawierającą większość kości zębowej, trzy zęby wykazujące przystosowania do roślinożerności oraz bezzębną część rostralną, mogącą stanowić odrębną parę skostnień. W datowanych na późny karnik lub wczesny noryk osadach formacji Caturrita w Agudo, w południowej Brazylii, odkryto również kilka kości czaszki, kręgów, łopatkę, kość miedniczna, kości kończyn tylnych oraz liczne zęby. Nazwa rodzajowa Sacisaurus pochodzi od imienia Saci – jednonogiej istoty z brazylijskiej mitologii – oraz greckiego słowa sauros, oznaczającego „jaszczur”, i odnosi się do faktu, iż odnaleziono tylko jedną kość udową zwierzęcia. Epitet gatunkowy agudoensis pochodzi od miejsca odkrycia szczątków^[1].

Sacisaurus
Ferigolo i Langer, 2007
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	Dinosauriformes
(bez rangi)	Silesauridae
Rodzaj	Sacisaurus
Gatunki
S. agudoensis Ferigolo i Langer, 2007

Sacisaurus osiągał niewielkie rozmiary – jego długość nie przekraczała 1 m. Długie tylne kończyny sugerują dobrze rozwiniętą zdolność do biegu. Krawędzie liściokształtnych zębów pokryte były licznymi ząbkowaniami. Panewka stawu biodrowego jest niemal całkowicie zamknięta^[2]. Sacisarus miał na czubku żuchwy dwa elementy tworzące strukturę przypominającą kość przedzębową występującą u dinozaurów ptasiomiednicznych i przez wielu naukowców uznawaną za jedną z ich cech charakterystycznych. Liczne cechy morfologiczne sugerują bliskie pokrewieństwo Sacisaurus z innym karnickim dinozauromorfem – żyjącym na obecnych terenach Polski silezaurem. Ferigolo i Langer stwierdzili, że obydwa te taksony mogą być dwoma najbardziej bazalnymi przedstawicielami dinozaurów ptasiomiednicznych^[1]. Późniejsze analizy potwierdziły hipotezę o bliskim pokrewieństwie Sacisaurus i silezaura – w 2010 roku grupie obejmującej te dwa rodzaje i technozaura oraz prawdopodobnie eucelofyza, pseudolagozucha i Lewisuchus (później opisano również kolejnych jej przedstawicieli) Langer i współpracownicy nadali nazwę Silesauridae^[3]. Pozycja filogenetyczna tego kladu pozostaje jednak niepewna – prawie wszystkie analizy filogenetyczne sugerują, iż jest bardziej bazalny niż dinozaury, jednak zdaniem Ferigolo i Langera jego przynależności do dinozaurów ptasiomiednicznych również nie można wykluczyć^[3][2].

Przypisy

1. Jorge Ferigolo, Max C. Langer. A Late Triassic dinosauriform from south Brazil and the origin of the ornithischian predentary bone. „Historical Biology”. 19 (1), s. 23–33, 2007. DOI: 10.1080/08912960600845767. (ang.).
2. Max C. Langer, Jorge Ferigolo: The Late Triassic dinosauromorph Sacisaurus agudoensis (Caturrita Formation; Rio Grande do Sul, Brazil): anatomy and affinities. W: Sterling J. Nesbitt, Julia B. Desojo, Randall B. Irmis (red.): Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society of London, Special Publications 379, 2013. (ang.). Brak numerów stron w książce
3. Max C. Langer, Martín D. Ezcurra, Jonathas S. Bittencourt, Fernando E. Novas. The origin and early evolution of dinosaurs. „Biological Reviews”. 85 (1), s. 55–110, 2010. DOI: 10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x. (ang.).