Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (SBSP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego we Francji.
Odznaka pamiątkowa Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Tradycje | |
Nadanie sztandaru |
10 kwietnia 1940 |
Kontynuacja | |
Dowódcy | |
Pierwszy |
gen. bryg. Zygmunt Bohusz-Szyszko |
Działania zbrojne | |
bitwa o Narwik, kampania francuska | |
Organizacja | |
Rodzaj sił zbrojnych |
wojska lądowe |
Rodzaj wojsk |
piechota górska |
Podległość |
Posiłkowy Korpus Interwencyjny (francuski) |
Odznaczenia | |
Utworzona we Francji na podstawie umów międzysojuszniczych z 4 stycznia 1940 roku. Decyzja o jej utworzeniu zapadła na odprawie u Naczelnego Wodza Wojska Polskiego 15 stycznia 1940 roku. Formacja ta miała wejść w skład francuskiego Posiłkowego Korpusu Ekspedycyjnego, który miał wziąć udział w wojnie zimowej po stronie Finlandii[1]. Rozkaz o utworzeniu brygady ukazał się 9 lutego 1940 roku, a skład ostateczny ustalono w dniu 14 lutego 1940 roku; znalazły się w niej trzy bataliony wydzielone z 1 Dywizji Grenadierów oraz jeden z 4 warszawskiego pułku strzelców pieszych i 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Zorganizowana na wzór francuskiej brygady strzelców alpejskich (Chasseurs Alpins). Brygada miała składać się z: kompanii sztabowej (cztery plutony: sztabowy, zwiadowców, gospodarczy, sanitarny), kompanii łączności (dwa plutony, w tym jeden francuski), kompanii samochodowej (trzy plutony), dwóch półbrygad [każda w składzie: dowództwo, kompania sztabowa (siedem plutonów: sztabowy, łączności, zwiadowców, pionierów, ciągników, gospodarczy i sanitarny), kompania broni towarzyszącej (pluton dowodzenia, dwa plutony działek przeciwpancernych, drużyna moździerzy – łącznie 6 działek i 2 moździerze) i dwa bataliony strzelców (każdy batalion: dowództwo, pluton dowodzenia, kompania gospodarcza, 3 kompanie strzelców, w każdej kompanii – pluton dowodzenia i 4 plutony strzelców, kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej w składzie pluton dowodzenia, cztery plutony karabinów maszynowych i pluton broni towarzyszącej – łącznie 16 ckm, 2 działka przeciwpancerne i 2 moździerze)][2]. Wyposażona w całości w sprzęt francuski zakupiony ze zwrotnych kredytów przyznanych Polsce jeszcze przed wybuchem wojny.
Szeregowi brygady rekrutowali się przede wszystkim spośród przedwojennej emigracji zarobkowej (64% stanu). Wśród żołnierzy znaleźli się również weterani wojny domowej w Hiszpanii, którzy walczyli po stronie republikańskiej[3]. Ostatecznie brygada liczyła: 4778 ludzi: 182 oficerów, 45 aspirantów, 742 podoficerów i starszych strzelców oraz 3809 strzelców[4].
Początkowo przeznaczona do pomocy Finlandii walczącej przeciw agresji Związku Sowieckiego. Wskutek zaprzestania działań wojennych i zakończenia wojny zimowej wysłana 8 maja 1940 do Norwegii, gdzie wzięła udział w bitwie o Narwik.
Na skutek sytuacji we Francji 8 czerwca wycofana z walk i przetransportowana do Bretanii, gdzie wzięła udział w ciężkich walkach przeciwko przeważającym siłom niemieckim. W ich wyniku brygada uległa rozproszeniu. Części żołnierzy udało się przedostać do Wielkiej Brytanii bezpośrednio lub przez Hiszpanię. Inni zasilili szeregi francuskiego ruchu oporu.
21 lipca 1940 Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski udekorował sztandar Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich Orderem Virtuti Militari V klasy.
21 sierpnia 1940 nastąpiło oficjalne rozwiązanie Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, która na terenie Szkocji była popularnie zwana „Polish Brigade Narvik”.
Z żołnierzy, którzy przedostali się do Wielkiej Brytanii, powstał batalion strzelców podhalańskich, który wszedł w skład 1 Dywizji Pancernej. 25 listopada 1940 Naczelny Wódz polecił przechowywać sztandar brygady w batalionie strzelców podhalańskich oraz kontynuować temu pododdziałowi tradycje brygady do czasu jej odtworzenia. Do odtworzenia brygady w składzie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie nie doszło, a jej sztandar spłonął w sierpniu 1944. Wniosek płk dypl. Władysława Deca o nadaniu 3 Brygadzie Strzelców nazwy „Narwicka Brygada Strzelców Podhalańskich”, nie został uwzględniony. Batalion strzelców podhalańskich rozformowany został w czerwcu 1947.
Żołnierze brygady nosili długie peleryny z kapturem[uwaga 1], pochodzące z magazynów francuskich formacji artyleryjskich oraz brezentowe kurtki – półpłaszcze. Nad cholewką trzewika podhalańczycy wywijali białe, narciarskie skarpety, zakrywając częściowo owijacze[5]. Nakryciem głowy były ciemnobrązowe berety francuskich oddziałów fortecznych z orłami wyciśniętymi z gumy.
Obsada personalna brygady[8]
I batalion
II batalion
2 Półbrygada
III batalion
IV batalion
Pododdziały brygadowe:
Naczelny Wódz rozkazem L.dz. 137/G.M./40 z 29 października 1940 nadał pośmiertnie Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari[10]:
Sztandar, którego wzór został zatwierdzony w Dz. Rozk. Nr 4/1940 a ufundowany został przez biskupa polowego Wojska Polskiego ks. Józefa Gawlinę, został wręczony brygadzie 10 kwietnia 1940 przez gen. W. Sikorskiego we francuskiej miejscowości Malestroit. Po poświęceniu sztandaru pierwsze gwoździe w jego drzewce wbili: prezydent, Naczelny Wódz, biskup polowy i dowódca brygady. Następnie generał Sikorski wręczył sztandar pułkownikowi Bohuszowi odbierając od niego przysięgę na wierność barwom sztandaru[20].
Za kampanię norweską, na podstawie Dekretu nr 181/V/40 z 19 lipca, Naczelny Wódz udekorował sztandar Krzyżem Virtuti Militari (21 lipca w Szkocji).
Sztandar nie dotrwał do końca wojny. W sierpniu 1944, podczas inwazji na Normandię, w wyniku bombardowania lotniczego, spłonął w pojeździe 1 Dywizji Pancernej[21], kontynuatorki tradycji brygady[uwaga 2].
Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. NW i MSWojsk. nr 3, poz. 24 z 20 czerwca 1941. Jednoczęściowa, wykonana w tombaku srebrzonym i oksydowana odznaka ma kształt kolistej 35 mm tarczy, na której umieszczono dwie skrzyżowane szarfy ozdobione na brzegu gałązkami jedliny. Na szarfy nałożone są dwie ciupagi. W centralnej części orzeł państwowy oraz inicjały BSP. Pod orłem znajduje się Order Virtuti Militari, a na obrzeżu tarczy wpisano nazwy trzech miejscowości – ANKENES NARVIK BEISFIORD i rok 1940. Zapinana na agrafkę także z numerem na rewersie[22].
Sznur naramienny
W norweskich kolorach narodowych (czerwono-biało-niebieski) nadany w Londynie przez rząd norweski za udział w obronie tego kraju (Dz. Rozk. Nr 2/1941). Był noszony na lewym ramieniu – od naramiennika do klapy górnej lewej kieszeni.
Jednostka wpisywała się w ciąg tradycji polskich jednostek górskich:
Do tradycji górskich nawiązywały Batalion Strzelców Podhalańskich 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka oraz pułki strzelców podhalańskich Armii Krajowej.
Kontynuatorką tradycji Brygady jest utworzona w 1993 21 Brygada Strzelców Podhalańskich.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.