Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [ɣ]. Bezdźwięcznym odpowiednikiem jest [x].

Ten artykuł dotyczy litery międzynarodowego alfabetu fonetycznego IPA. Zobacz też: Γ γ – litera alfabetu greckiego; Ɣ – litera alfabetu ewe.

Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna

Numer IPA	141
ɣ
Jednostka znakowa	ɣ
Unikod	U+0263
UTF-8 (hex)	c9 a3
Inne systemy
X-SAMPA	G
Kirshenbaum	Q
IPA Braille↗	⠨⠛
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

• modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
• prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
• tylna część języka dotyka podniebienia miękkiego – spółgłoska miękkopodniebienna
• wiązadła głosowe periodycznie drgają – spółgłoska dźwięczna

Warianty

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

• wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ɣʲ]
• przewężenie w gardle, mówimy wtedy o spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ɣˤ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ɣʷ]

Przykłady

• w języku polskim jako alofon spółgłoski [x] przed spółgłoską dźwięczną: niechby ['ɲeɣbɨ̞]
• w języku czeczeńskim: ġala ['ɣa:la] „miasto”
• w języku hindi: ग़रीब [ɣ̄əriːb] „biedny”
• w języku irlandzkim: dhorn [ɣoːɾˠn̪ˠ] „pięść”
• w języku litewskim: humoras [ˈɣʊmɔrɐs̪] „humor”
• w języku nawaho: ’aghá [ʔaɣa] „najlepszy”
• w języku paszto: غاتر ['ɣɑtər] „muł”
• w języku romskim: γoines [ɣoines] „dobry”
• w języku rosyjskim:
  • дорога [dɐˈro̞ɣa] „droga” (w dialekcie południoworosyjskim);
  • господи! [ˈɣʷo̞s̪pədʲɪ] "Boże!" (pochodzące z cerkiewnosłowiańskiego, w języku literackim)
• w języku tureckim: ağa [aɣa] „sieć”