Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [ɣ]. Bezdźwięcznym odpowiednikiem jest [x].

Szybkie fakty Numer IPA, Jednostka znakowa ...

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
tylna część języka dotyka podniebienia miękkiego – spółgłoska miękkopodniebienna
wiązadła głosowe periodycznie drgają – spółgłoska dźwięczna

Warianty

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ɣ ʲ]
przewężenie w gardle, mówimy wtedy o spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ɣ ˤ]
zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ɣ ʷ]

Remove ads

Przykłady

w języku polskim jako alofon spółgłoski [x] przed spółgłoską dźwięczną: niechby ['ɲeɣbɨ̞]
w języku czeczeńskim: ġala ['ɣa:la] „miasto”
w języku hindi: ग़रीब [ɣ̄əriːb] „biedny”
w języku irlandzkim: dhorn [ɣoːɾˠn̪ˠ] „pięść”
w języku litewskim: humoras [ˈɣʊmɔrɐs̪] „humor”
w języku nawaho: ’aghá [ʔaɣa] „najlepszy”
w języku paszto: غاتر ['ɣɑtər] „muł”
w języku romskim: γoines [ɣoines] „dobry”
w języku rosyjskim:
- дорога [dɐˈro̞ɣa] „droga” (w dialekcie południoworosyjskim);
- господи! [ˈɣʷo̞s̪pədʲɪ] "Boże!" (pochodzące z cerkiewnosłowiańskiego, w języku literackim)
w języku tureckim: ağa [aɣa] „sieć”

Remove ads