Stanisław Piętak

Stanisław Piętak
	; Stanisław Piętak (ok. 1964)
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1909 ; Wielowieś
Data i miejsce śmierci	27 stycznia 1964 ; Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
	Ważne dzieła
	Młodość Jasia Kunefała; Ucieczka z miejsc ukochanych;
	Odznaczenia
	Nagrody
	nagroda młodych PAL (1938), nagroda woj. rzeszowskiego (1956)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Stanisław Piętak (ur. 3 sierpnia 1909 w Wielowsi, zm. 27 stycznia 1964 w Warszawie) – polski poeta i prozaik.

Szybkie fakty Data i miejsce urodzenia, Data i miejsce śmierci ...

Zamknij

Życiorys

Urodził się w rodzinie Karola i Barbary. Był najmłodszym z rodzeństwa, jego siostra Maria urodziła się w 1904 roku, a brat Franciszek w 1907 roku. Jego krewnym był Ferdynand Kuraś, poeta, pisarz ludowy. Ojciec dwukrotnie wyjeżdżał do USA po zarobek. W czasie drugiego wyjazdu ojca wybuchła I wojna światowa. Lata głodu i niepewności naznaczyły go na całe życie. Przyszły poeta w dzieciństwie ciężko chorował, co także miało wpływ na jego późniejszą twórczość. Poezja jego jest wynikiem szoku kulturowego, jaki przeżył młody chłop wychowany w tradycyjnej kulturze wiejskiej z zasadami poezji awangardowej Peipera i Przybosia. Po ukończeniu gimnazjum w Tarnobrzegu, studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, po przerwaniu nauki wyjechał do Warszawy, gdzie pracował w Związku Literatów Polskich i działał w pismach młodzieżowych.

Pod koniec 1937 roku opublikował powieść „Młodość Jasia Kunefała”^[1], za którą w 1938 roku otrzymał Nagrodę Młodych Polskiej Akademii Literatury^[2].

W czasie II wojny światowej przebywał w Wielowsi, współpracował z organizacją „Odwet” Władysława Jana Jasińskiego „Jędrusia” oraz uczestniczył w tajnym nauczaniu.

W 1944 roku brał udział w działalności społecznej i politycznej w Tarnobrzegu, następnie w Lublinie. Rok później wyjechał do Łodzi, gdzie został prezesem tamtejszego Oddziału Związku Literatów Polskich. W 1955 roku otrzymał wyróżnienie Podkomitetu Literatury i Sztuki Nagrody Państwowej za tom poezji Przymierze z nowymi laty^[3]. Od 1956 roku mieszkał w Warszawie, gdzie pracował w redakcji „Tygodnika Kulturalnego”.

W 1946 roku poślubił Aleksandrę Zofię z Kosińskich (1925–2016)^[4]. Jednym z trzech ich synów był Piotr Piętak.

Zginął śmiercią samobójczą, wyskakując z okna 27 stycznia 1964 roku. Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C2-9-15)^[4].

Znaczenie

Był jednym z najwybitniejszych poetów pokolenia okresu międzywojennego oraz wywodzących się z nurtu wiejskiego literatury polskiej. Początkowo związany z awangardą krakowską, później z tzw. czechowiczanką, której największa aktywność literacka przypada na lata trzydzieste XX wieku. Autor nastrojowej, wizyjnej liryki opartej na motywach wiejskich. Na motywach jego powieści zrealizowano w 1987 roku serial telewizyjny Ucieczka z miejsc ukochanych. Od 1965 do 1994 roku była przyznawana nagroda im. Stanisława Piętaka.

Twórczość

Poezja

Alfabet oczu, 1934;
Legenda dnia i nocy, 1935;
Obłoki wiosenne, 1938;
Linia ognia, 1947;
Dom rodzinny, 1947;
Imię przyszłości, 1951;
Stratowane ustronie (opowieść poetycka), 1952;
Bohaterska kronika, 1953;
Przymierze z nowymi laty, 1955;
Szczęście i cierpienie, 1958;
Pośrodku żywiołów, 1960;
Zaklinania, 1963.

Proza

Powieści

Ziemia odpływa na zachód, 1936;
Młodość Jasia Kunefała, 1937^[1];
Białowiejskie noce, 1939;
Ucieczka z miejsc ukochanych, 1948;
Łuna, 1949;
Bliski kraj, 1956;
Ciężkie lato, 1956;
Plama, 1963;
Odmieniec, 1964.

Opowiadania

Front nad Wisłą, 1946;
Ostatni półkos, 1949;
Wspólna dolina, 1951;
W Brzezinach, 1952;
Po burzy, 1954;
Obce światy, 1955;
Upragnione losy, 1959;
Matnia, 1962;
Zbrodnia rodzinna, 1981.

Szkice

Portrety i zapiski, 1963;
Notatnik poetycki, 1966.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1953)^[5]
Złoty Krzyż Zasługi (8 maja 1946)^[6]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)

Przypisy

[1]
Kronika literacka - Młody poeta. „Dziennik Bydgoski”. Rok XXXI (nr 257), s. 8, 7 listopada 1937. Bydgoszcz. [dostęp 2021-09-08].
[2]
Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 234. [dostęp 2021-09-08].
[3]
Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-01].
[4]
Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-07-01].
[5]
M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1254 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
[6]
M.P. z 1946 r. nr 93, poz. 175 „w uznaniu zasług położonych dla dobra Demokratycznej Polski w dziele zabezpieczenia porzuconego przez okupanta mienia, odbudowy i uruchomienia Miejskich Zakładów Użyteczności Publicznej, uczelni i licznych warsztatów pracy, jak również stworzenia życia gospodarczego i społecznego na terenie m. Łodzi”.

Bibliografia

Strona internetowa poświęcona Stanisławowi Piętakowi – www.stanislawpietak.pl
Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 328–329.
Stanisław Piętak (1909 – 1964) piewca ziemi nadwiślańskiej. Ekspozycja prezentowana wrzesień – grudzień 2009 (zamek w Dzikowie). [dostęp 2012-06-02].
- Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 6, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1999, s. 359. ISBN 83-02-07446-2.

[:0-1] [1]
Kronika literacka - Młody poeta. „Dziennik Bydgoski”. Rok XXXI (nr 257), s. 8, 7 listopada 1937. Bydgoszcz. [dostęp 2021-09-08].

[2] [2]
Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 234. [dostęp 2021-09-08].

[3] [3]
Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-01].

[:1-4] [4]
Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-07-01].

[5] [5]
M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1254 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[6] [6]
M.P. z 1946 r. nr 93, poz. 175 „w uznaniu zasług położonych dla dobra Demokratycznej Polski w dziele zabezpieczenia porzuconego przez okupanta mienia, odbudowy i uruchomienia Miejskich Zakładów Użyteczności Publicznej, uczelni i licznych warsztatów pracy, jak również stworzenia życia gospodarczego i społecznego na terenie m. Łodzi”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]