Stanisław Lubomirski (wojewoda krakowski)

Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. w 1583, zm. 17 czerwca 1649) – wojewoda krakowski od 1638, wojewoda ruski w latach 1629–1638, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1625^[1], podczaszy wielki koronny w 1620, krajczy wielki koronny w 1619, starosta generalny krakowski w latach 1638–1646, starosta spiski w 1605, starosta sandomierski w 1613, starosta lelowski w 1620, starosta białocerkiewski w 1620, starosta zatorski w 1633, starosta krzepicki w 1634, starosta niepołomicki w 1635, starosta grybowski w latach 1626-1628^[2] i starosta sądecki^[3], starosta dobczycki w latach 1610-1622^[4], dworzanin królewski w 1608 roku, rotmistrz wojska powiatowego województwa krakowskiego w 1618 roku, 1619 roku, 1620 roku^[5].

Ten artykuł dotyczy wojewody krakowskiego. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Stanisław Lubomirski

Szreniawa bez Krzyża
Rodzina	Lubomirscy herbu Szreniawa bez Krzyża
Data urodzenia	1583
Data śmierci	17 czerwca 1649
Ojciec	Sebastian Lubomirski
Matka	Anna Branicka
Żona	Zofia Ostrogska
Dzieci	Jerzy Sebastian Lubomirski Konstanty Jacek Lubomirski Aleksander Michał Lubomirski Konstancja Lubomirska Anna Krystyna Lubomirska

Sarkofag Stanisława Lubomirskiego

Obrońca Chocimia przed Turkami (1621), uważany za jednego z najbardziej wpływowych ludzi w Polsce. Właściciel 18 miast, 313 wsi i 163 folwarków.

Pochodzenie i rodzina

Był synem Sebastiana i Anny z Branickich. Ożenił się z Zofią Ostrogską^[6]. Po śmierci ojca w 1613 odziedziczył tytuł hrabiego na Wiśniczu i Jarosławiu^[7].

Był ojcem Jerzego Sebastiana (1616–1667), marszałka wielkiego koronnego i hetmana polnego, Konstantego Jacka (1620–1663), krajczego i podczaszego koronnego, oraz Aleksandra Michała (ok. 1614–1677), wojewody krakowskiego. Jego córkami były: Konstancja i Anna Krystyna Lubomirska, którą poślubił Albrycht Stanisław Radziwiłł.

Wykształcenie

W wieku jedenastu lat został wysłany na naukę do Niemiec, aby uczyć się w Kolegium Jezuitów w Monachium. Towarzyszyli mu znajomi ojca – Józef Kępiński i Jan Gębczyński – wyznaczeni na preceptorów. Po dwóch latach nauki (1595–1597) opuścił Monachium; później przez rok (1600) studiował w Padwie. Odbył peregrynację do Włoch, Francji, Niderlandów i Niemiec^[8].

Działalność wojskowa i polityczna

Dowodził jako regimentarz w 1621 wojskami koronnymi i litewskimi w bitwie pod Chocimiem po śmierci Chodkiewicza. W 1629 roku został wojewodą ruskim, w 1638 krakowskim, a w 1647 otrzymał od cesarza Ferdynanda III tytuł książęcy.

Poseł na sejm warszawski 1626 roku^[9].

Był najpotężniejszym magnatem w Małopolsce; pomnożył majątek swego rodu. Cieszył się wielką popularnością wśród szlachty; przekazywał też szczodre donacje dla kościołów.

Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa ruskiego w 1632^[10]. W 1633 roku wszedł w skład komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska^[11]. W 1634 roku wyznaczony na sejmie komisarzem z Senatu do zapłaty wojsku^[12].

Fundacje

Zamek w Wiśniczu

• klasztor i Kolegium Pijarów w Podolińcu na Spiszu.
• Inicjator rozbudowy zamku w Łańcucie i pierwszy z tego rodu pan na Łańcucie. Wybudował tam też potężne fortyfikacje bastionowe.
• rozbudowa zamku w Nowym Wiśniczu
• klasztor i kościół karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu
• kościół parafialny w Nowym Wiśniczu
• kaplica św. Karola Boromeusza w kościele pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach
• kościół w Berdyczowie
• rozbudowa zamku w Sandomierzu (zachował się barokowy portal z herbem Szreniawa)
• przebudował w stylu barokowym willę Decjusza w Krakowie
• rezydencja w Kolbuszowej
• kościół w Szczepanowie^[13]

Przodkowie

Pradziadkowie	Feliks Lubomirski(inne języki) (1480-1533) herbu Drużyna ∞ Beata Jawecka Czarna[14] herbu Odrowąż		Jeromos Kolosváry zabláthi[15] ∞ Borbála Korláthkeőy[16]		Mikołaj Branicki (1480-1558) herbu Gryf[17] ∞ Katarzyna Dłuska[18] herbu Grzymała		Kotowicz herbu Kotwicz ∞ X
Dziadkowie	Stanisław Lubomirski (1513–1577)(inne języki) ∞ Barbara Kolosváry (Hruszowska, 1510-1561)[19]				Grzegorz Branicki (1534–1595) ∞ Katarzyna Kotwicz (+1588)
Rodzice	Sebastian Lubomirski (1546–1613) ∞ Anna Branicka (1562–1639)
Stanisław Lubomirski (1583–1649) ∞ Zofia Ostrogska (1595–1622)