Ulica Kamienna we Wrocławiu

Ulica Kamienna – jedna z równoleżnikowych arterii w południowej części Wrocławia, łącząca ulicę Powstańców Śląskich (od pl. Powstańców Śl.) z ulicami Bardzką i Hubską.

ulica Kamienna

Huby, Powstańców Śląskich
Skrzyżowanie ulic Kamiennej i Ślężnej (Kamienna od lewej do prawej)
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	2,1 km
Przebieg
pl. Powstańców Śląskich ul. Drukarska ul. Komandorska ul. Ślężna ul. Borowska ul. Łódzka pl. Zamenhofa ul. Wieczysta / ul. Tomaszowska ul. Gajowa ul. Wapienna ul. Widna ul. Hubska / ul. Jesionowa / ul. Bardzka
Położenie na mapie Wrocławia ulica Kamienna
Położenie na mapie Polski ulica Kamienna
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Kamienna
51°05′20,0″N 17°01′55,0″E

Na planach urbanistycznych arteria ta pojawiła w roku 1895 przy projektowaniu Przedmieścia Południowego. Najpierw w 1900 przeprowadzono krótki dwustumetrowy odcinek pomiędzy pl. Powstańców a ul. Drukarską. Ten odcinek ulicy był dwupasmowy, z pasem zieleni pośrodku. Patronem ulicy został zmarły w 1831 pruski minister Heinrich Friedrich Karl Reichsfreiherr vom und zum Stein, nazwano ją więc Steinstraße. Nieco później, wskutek problemów własnościowych tutejszych gruntów, powstał niespójny z poprzednim odcinek środkowo-wschodni tej ulicy (od dzisiejszego skrzyżowania ulicy Kamiennej ze Ślężną do skrzyżowania z Hubską i Bardzką). W 1902 przy skrzyżowaniu wschodniego odcinka Kamiennej ze Ślężną (ówczesnych Steinstraße i Lohestraße) wybudowano zajezdnię tramwajową, która funkcjonuje do dziś jako zajezdnia tramwajowa nr 1. Ulicą Kamienną na odcinku między Borowską a Ślężną kursowały tramwaje^{[uwaga 1]}.

Na planie miasta z roku 1909 nazwa Steinstraße obowiązuje na obu tych odcinkach, a pomiędzy nimi znajduje się m.in. fragment Neudorfer Friedhof (Cmentarza Nowowiejskiego)^{[uwaga 2]}. W krótkim czasie po wytyczeniu Steinstraße uzyskała kanalizację, wybudowano wzdłuż niej kilkadziesiąt kamienic czynszowych, a obie części ulicy łączyła wówczas ze sobą droga (dziś nieistniejąca) przebiegająca kilkadziesiąt metrów na północ od dzisiejszej Kamiennej, nazwana Kräuterweg (dosłownie: „Droga Ziołowa”).

Stan niedokończonej arterii utrzymał się przez następne dziesięciolecia, również po II wojnie światowej, w wyniku której zrównana została niemal cała dotychczasowa zabudowa wzdłuż Steinstraße i Kräuterweg^{[uwaga 3]}.

Po wojnie polska komisja nazewnictwa potraktowała nazwisko patrona ulicy rzeczownikowo (Stein = kamień) i nadała jej nazwę ul. Kamiennej; tę samą nazwę otrzymał łącznik obu części ulicy – dawna Kräuterweg. Dopiero na przełomie lat 60. i 70. rozpoczęto zabudowę zrujnowanego podczas wojny obszaru osiedli Południe^{[uwaga 4]}, Huby (osiedle mieszkaniowe „Huby”), a jeszcze później Gaj^{[uwaga 5]}. Około roku 1975 przedłużono oś dwupasmowej ulicy Kamiennej tak, jak planowane to było jeszcze na początku XX wieku, aż do skrzyżowania ze Ślężną, a odcinek od Ślężnej do Borowskiej również poszerzono do dwóch pasów ruchu z zielenią pośrodku. Rejon Kräuterweg znikł pod współczesną zabudową i poszerzoną ulicą Kamienną.

Dzisiejsza ulica Kamienna stanowi ważny fragment systemu komunikacyjnego miasta, łączący węzłowy plac Powstańców Śląskich z nową zabudową mieszkalną osiedli Huby, Gaj i Tarnogaj. Liczy około 2,1 km długości i w swym zachodnim odcinku przebiega niemal dokładnie równoleżnikowo, a od skrzyżowania z ulicą Ślężną nieznacznie skręca w kierunku południowo-wschodnim.

Uwagi

1. Według planu z 1936 świąteczna linia nr 15 kursowała z pętli przy Borowskiej przez Kamienną aż na północny skraj miasta, do Lasu Osobowickiego, a w dni powszednie linia 17 do mostu Uniwersyteckiego.
2. Neudorfer Friedhof, należący do dawnej Nowej Wsi Komandorskiej – Neudorf, od której wzięła swą nazwę krzyżująca się dziś z ulicą Kamienną ulica Komandorska. Cmentarz Nowowiejski dziś już nie istnieje (jego pozostałości pojawiały się jeszcze na planach miasta z lat 40. i 50.), na jego miejscu znajdują się dziś budynki wzniesione w latach 70. XX wieku, m.in. te widoczne na trzecim planie po prawej stronie kadru na drugiej fotografii w galerii poniżej.
3. W stopniu nadającym się do odbudowy zachowała się tylko kamienica przy nieparzystej (południowej) pierzei ulicy tuż przy placu Powstańców Śl. (ul. Kamienna nr 1, widać ją z lewej strony na lewej fotografii w galerii poniżej) oraz sąsiadująca z nią kamienica nr 3-5.
4. Powstał wówczas m.in. tzw. „mrówkowiec” (ukończony w 1967) – 11-kondygnacyjny budynek długości 235 metrów z 800 mieszkaniami przy ul. Drukarskiej, którego niewielki fragment widać jako pierwszy budynek po prawej stronie na górnej fotografii.
5. W tym czasie powstał – pomiędzy ulicami Ślężną i Borowską, na terenach trzech istniejących tu wcześniej katolickich cmentarzy przylegających do ul. Kamiennej (św. Marii Magdaleny, św. Maurycego i św. Doroty) i przylegającego do pierwszego z nich cmentarza gminy ewangelickiej reformowanej – park, nazwany potem Parkiem XXX-lecia PRL (w latach 90. został on przemianowany i nosi nazwę Parku gen. Andersa); zlikwidowano też tory tramwajowe, z których pozostawiono tylko krótką bocznicę tuż przy zajezdni tramwajowej.

• ulica Kamienna we Wrocławiu
• 
  Odcinek zachodni, widok na zachód...
• 
  ...widok na wschód, z tego samego miejsca.

Bibliografia

• Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000, ISBN 83-7023-749-5.
• plany miasta z lat 1898, 1909, 1910, 1911, 1936, 1946, 1948, 1957, 1960, 1965, 1971, 1973, 1977

Linki zewnętrzne

• ulica Kamienna na starych i współczesnych fotografiach
• „Najpierw była Nowa Wieś”