Włodowice
miasto w gminie Włodowice w województwie śląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Włodowice – miasto w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, siedziba gminy Włodowice. Pomimo administracyjnej przynależności do woj. śląskiego od 1999 roku, Włodowice są częścią Jury Krakowsko-Częstochowskiej, która należy do Małopolski, zatem miejscowość jest także częścią Małopolski[3].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Rynek we Włodowicach | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1386–1870, 2023 | ||||
| Burmistrz |
Dorota Wnuk | ||||
| Powierzchnia |
23,48 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
34 | ||||
| Kod pocztowy |
42-421[2] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SZA | ||||
Położenie na mapie gminy Włodowice  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego  | |||||
 50°33′18″N 19°27′05″E | |||||
| TERC (TERYT) |
2416094 | ||||
| SIMC |
0146821 | ||||
Urząd miejski ul. Krakowska 2642-421 Włodowice | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Włodowice prawa miejskie uzyskały w 1386 roku[4], utraciły je 31 maja 1870 roku[5], a odzyskały je 1 stycznia 2023 roku[6]. W latach 1867–1954 i od 1973 siedziba gminy Włodowice[7], natomiast w latach 1954–72 siedziba gromady Włodowice[8].
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża[9], w którym wymieniona jest w formie Wlodowycze. Później notowano też zapisy: Wlodowici (1250), Wlodowicze (1470–1480)[10].
Nazwa miejscowości jest nazwą patronimiczną powstałą od nazwy osobowej Włod, która z kolei utworzona została od imion złożonych typu Włodzimir, Włodzisław[11].
W dokumencie wydanym w 1220 roku przez biskupa krakowskiej Iwo Odrowąża Włodowice wymieniane są jako jedna z wsi książęcych oddających dziesięciny klasztorowi kanoników regularnych w Mstowie. Jeszcze w XIII wieku miejscowość – a szczególnie tutejsza drewniana świątynia – została zniszczona w wyniku najazdów tatarskich. Kościół został odbudowany w 1305 roku. W 1327 roku nastąpiła zmiana właściciela dóbr. Król Władysław Łokietek przejął Włodowice i Parkoszowice w zamian za przekazanie wówczas klasztorowi mstowskiemu wsi Komorniki, Morsko i Skarżyce. W 1386 roku Włodowice i Parkoszowice przeszły w posiadanie rodu Włodków herbu Sulima. Prawdopodobnie Włodowice dysponowały już wówczas prawami miejskimi, ale dokładna data ich nadania nie jest znana. Fakt ten należałoby datować – podobnie jak powstanie miejscowej parafii – na panowanie króla Kazimierza Wielkiego. Po roku 1373 parafia Włodowice, należąca do dekanatu lelowskiego, jest już odnotowywana w źródłach pisanych[12].
W 1523 roku dobra włodowickie nabyli Bonerowie. W 1571 roku zamienili oni miejscowy kościół na zbór ariański. Świątynia została przywrócona Kościołowi katolickiemu w 1594 roku, po objęciu majątku we Włodowicach przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Firleja. W 1629 roku poświęcono nowy kościół drewniany pod wezwaniem św. Bartłomieja, który uległ zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego. W 1703 roku powstał nowy, murowany kościół[13].
W wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego Włodowice w 1815 roku zostały przyłączone do Królestwa Kongresowego, jako część Imperium Rosyjskiego (zabór rosyjski).
W 1870 roku, w wyniku represji po powstaniu styczniowym, Włodowice utraciły prawa miejskie.
W okresie międzywojennym (1918–1939) Włodowice były częścią województwa kieleckiego.
Już na początku września 1939 r. Włodowice zostały zajęte przez wojska niemieckie, co rozpoczęło okupacją niemiecką. Miejscowych Żydów wysiedlono do pobliskiego Myszkowa, w którym utworzono getto. W lutym 1941 r. wysiedlono wszystkich Żydów z Myszkowa do getta w Żarkach. Następnie, w październiku 1942 r. wywieziono ich do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Treblince, gdzie zginęli w komorach gazowych[14].
Okupacja niemiecka skończyła się w styczniu 1945 r. w momencie wkroczenia Armii Czerwonej. Nie przyczyniło się to jednak do wolności – Armia Radziecka dokonywała licznych grabieży, gwałtów i prześladowań Polaków.
Włodowice leżą w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. W okolicy miejscowości znajdowała się kopalnia rud żelaza „Jan-Włodowice”. W latach 1945–1950 wchodziła w skład kopalni rejonu Borek. W roku 1950 kierownikiem kopalni był Władysław Girek.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa częstochowskiego.
16 czerwca 2021 Rada Gminy Włodowice podjęła uchwałę odnośnie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w sprawie przywrócenia miejscowości Włodowice praw miejskich, utraconych ukazem carskim z 1869[15]. Wójt gminy zarządził przeprowadzenie konsultacji w terminie 15 września – 15 listopada 2021[16]. Z 5139 mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania, udział w konsultacjach wzięły 1402 osoby, czyli 27,28% uprawnionych, z czego 1380 głosów było ważnych. Za nadaniem Włodowicom statusu miasta oddano 1258 głosów (91,15% ważnych głosów), 76 osób było przeciw (5,51%), a wstrzymało się 46 osób (3,33%). We Włodowicach na 1170 osób uprawnionych do udziału w konsultacjach, udział wzięło 355 osób (frekwencja 30,34%), z czego 3 głosy były nieważne. Za nadaniem statusu miasta było 299 osób (84,94% ważnych głosów), przeciwko były 34 osoby (9,66%), a wstrzymało się 19 głosujących (5,4%)[17]. 1 stycznia 2023 doszło do przywrócenia statusu miasta[6].
We Włodowicach znajdują się ruiny pałacu wybudowanego w latach 1669–1681 przez kasztelana krakowskiego Stanisława Warszyckiego. Mimo iż był wielokrotnie przebudowywany, nie zatracił pierwotnego charakteru polskiego baroku. Wcześniej stał w tym miejscu drewniany dwór rodziny Firlejów, spalony podczas potopu szwedzkiego. 26 lipca 1683 roku podczas wyprawy na Wiedeń w pałacu przebywał król Jan III Sobieski. W XVIII w. pałac należał do rodziny Męcińskich, którzy zmienili wystrój wnętrz, nadając im wygląd klasycystyczny. 12 marca 1734 roku nocował tu król August III Sas. W XIX w. pałac przeszedł w ręce rodziny Poleskich. Uczestnik powstania styczniowego hrabia Michał Poraj Poleski utworzył tu wyższą szkołę agronomiczną z laboratorium chemicznym i fizycznym, obszerną biblioteką oraz kolekcją minerałów i okazów flory jurajskiej. Najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku dokonano przebudowy, która nadała pałacowi cechy neogotyckie. Dzięki tym działaniom miasto zyskało miano Aten Olkuskich - zostało ośrodkiem wiedzy i kultury dla uczonych z Polski i zagranicy[18]. Na skutek XX-wiecznych pożarów oraz wieloletnich zaniedbań pałac znajduje się w stanie ruiny.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
