Wielka Małżonka Królewska (egip. ḥmt nswt wrt) – główna żona faraona starożytnego Egiptu. Choć większość Egipcjan żyła w związkach monogamicznych, faraon oprócz głównej małżonki miał także pomniejsze żony i konkubiny. Umożliwiało to zawieranie sojuszy poprzez dyplomatyczne małżeństwa. Wydaje się[komu?], że władcy z czasów Starego i Średniego Państwa zadowalali się jedną oficjalną małżonką oraz nierzucającym się w oczy haremem. Tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej spotykany jest dopiero za XIII dynastii. Najwyraźniej zaistniała wtedy konieczność odróżnienia królowej od żon o niższej randze. Gdy nastało Nowe Państwo, liczba królewskich małżonek nagle znacznie się zwiększyła. Prawdopodobnie miało to na celu zapewnienie jak największej ilości potomstwa. Faraon Ramzes II z XIX dynastii chwalił się, że spłodził siedemdziesięciu dziewięciu synów i pięćdziesiąt dziewięć córek z różnymi małżonkami.
W XIX i na początku XX wieku popularna była tzw. „teoria dziedziczki tronu”, która wynikała z przekonania o matriarchalnym charakterze rodu królewskiego XVIII dynastii. Zgodnie z tą teorią prawo do tronu było przekazywane z pokolenia na pokolenie za pośrednictwem kobiet z rodziny królewskiej. Miało to w zręczny sposób wyjaśniać kazirodcze związki, które były niezwykle liczne w czasach XVIII dynastii. Jakkolwiek późniejsze badania[jakie?] wykazały, że teoria ta nie jest prawdziwa.
Meretseger, główna żona faraona Senusereta III, była pierwszą królową, która nosiła tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej. Była również pierwszą królewską żoną, której imię zapisywano w kartuszu. Jednakże Meretseger pojawia się jedynie w źródłach z czasów Nowego Państwa, co sugeruje, że tytuł ten mógł być anachronizmem. Możliwe, że jako pierwsza nosiła go dopiero królowa Nubchas z Drugiego Okresu Przejściowego.
Szczególne miejsce w historii zajmuje Hatszepsut – Wielka Małżonka Królewska Totmesa II. Królowa otrzymała także tytuł Boskiej Małżonki Amona. Po śmierci męża objęła ona regencję w imieniu małoletniego Totmesa III, aż w końcu ogłosiła się władcą i przyjęła tytuł królewski. Na nową Boską Małżonkę Amona wybrała swoją córkę, Neferure, która mogła być Wielką Małżonką Królewską Totmesa III, jednak nie ma wystarczających dowodów na poparcie tej teorii.
Wielkie Małżonki Królewskie
Średnie Państwo
Dynastia | Imię | Mąż | Inne informacje |
---|---|---|---|
XII dynastia | Meretseger | Senuseret III | Prawdopodobnie pierwsza posiadaczka tego tytułu, choć nie jest to ostatecznie rozstrzygnięte |
Drugi Okres Przejściowy
Dynastia | Imię | Mąż | Inne informacje |
---|---|---|---|
XIII dynastia | Nubhotepti | Hor I | |
Nubchas | Sobekhotep V, Sobekhotep VI lub Jaib | ||
Ini | Aj I | ||
Nehit | ? | Znana jedynie z inskrypcji na dwóch pieczęciach | |
Satsobek | ? | Znana tylko z jednej inskrypcji na pieczęci | |
Sathathor | ? | Znana tylko z jednej inskrypcji na pieczęci, brzmienie imienia niepewne | |
XVI dynastia | Mentuhotep | Dżehuti | |
Satmut | Mentuhotep VI (?) | ||
XVII dynastia | Nubchas | Sobekemsaf I | |
Sobekemsaf | Antef VI | Żona Antefa VI oraz siostra nieznanego króla. Pochowana w Edfu. | |
Nubemhat | Sobekemsaf II | ||
Tetiszeri | Senachtenre Tao I | Matka Sekenenre Tao II | |
Ahhotep I | Sekenenre Tao II | Matka Ahmose i Ahmes-Nefertari | |
Nowe Państwo
Dynastia | Imię | Mąż | Inne informacje |
---|---|---|---|
XVIII dynastia | Ahmes-Nefertari | Ahmose | Matka Amenhotepa I i Meritamon |
Ahmes-Sitkames | Ahmose (?) | ||
Ahmes-Henuttamehu | Ahmose (?) | Córka królowej Inhapi | |
Meritamon | Amenhotep I | ||
Ahmes | Totmes I | Matka Hatszepsut | |
Hatszepsut | Totmes II | Później faraon | |
Iset | Totmes II | Tytuł otrzymała od swojego syna Totmesa III | |
Neferure (?) | Totmes III | Brak jednoznacznych dowodów na to małżeństwo | |
Satiah | Totmes III | ||
Hatszepsut II-Meritre | Totmes III | Matka Amenhotepa II | |
Tiaa | Amenhotep II | Tytuł otrzymała od swojego syna Totmesa IV | |
Nefertari | Totmes IV | ||
Jaret | Totmes IV | ||
Tenettepihu | Totmes IV (?) | Znana jedynie z inskrypcji na figurkach grobowych | |
Mutemuja | Totmes IV | Tytuł otrzymała od swojego syna Amenhotepa III | |
Teje | Amenhotep III | Matka Echnatona | |
Sitamon | Amenhotep III | Najstarsza córka Amenhotepa III i Teje | |
Iset | Amenhotep III | Córka Amenhotepa III i Teje | |
Nebetnehat | Nieznany | Znana z inskrypcji na fragmentach kanop | |
Nefertiti | Echnaton | Prawdopodobnie córka Aja | |
Meritaton | Smenchkare | Córka Echnatona i Nefertiti | |
Anchesenamon | Tutanchamon | Córka Echnatona i Nefertiti | |
Ti | Aj | ||
Mutnedżmet | Horemheb | Prawdopodobnie córka Aja i Ti | |
XIX dynastia | Sitre | Ramzes I | Matka Setiego I |
Tuja | Seti I | Matka Ramzesa II | |
Nefertari | Ramzes II | ||
Isetnofret | Ramzes II | Matka Merenptaha | |
Bint-Anath | Ramzes II | Najstarsza córka Ramzesa II i Isetnofret | |
Meritamon | Ramzes II | Córka Ramzesa II i Nefertari | |
Nebettaui | Ramzes II | Córka Ramzesa II i Nefertari | |
Henutmire | Ramzes II | Siostra lub córka Ramzesa II | |
Maathorneferure | Ramzes II | Księżniczka hetycka | |
Isetnofret II | Merenptah | Siostra lub bratanica Merenptaha | |
Tauseret | Seti II | Później faraon | |
Tachat | Seti II (?) | Przedstawiona na uzurpowanym posągu jako żona Setiego II. Być może matka Amenmesa. | |
XX dynastia | Teje Mereniset | Setnacht | Matka Ramzesa III |
Iset | Ramzes III | Matka Ramzesa IV i Ramzesa VI | |
Tentipet | Ramzes IV (?) | Prawdopodobnie żona Ramzesa IV i matka Ramzesa V. Pochowana w QV74. | |
Henutuati | Ramzes V (?) | Wspomniana w Papirusie Wilbour | |
Nubchesbed | Ramzes VI | Matka księżniczki Iset, która otrzymała tytuł Boskiej Małżonki Amona. | |
Baketuernel | Ramzes IX | ||
Titi | Ramzes X (?) | Pochowana w QV52 | |
Anuketemheb | Nieznany | Pierwotna właścicielka sarkofagu i urn kanopskich użytych później przez królową Tachat w KV10. Pochodząca z XIX lub XX dynastii. | |
Trzeci Okres Przejściowy
Dynastia | Imię | Mąż | Inne informacje |
---|---|---|---|
XXI dynastia | Nodżmet | Herhor | Prawdopodobnie matka Pinodżema I |
Mutnedżmet | Psusennes I | ||
XXIII dynastia | Karomama Meritmut | Takelot II | Matka Osorkona III |
XXV dynastia | Kensa | Pianchi | |
Peksater | Pianchi | ||
Takahatamani | Taharka | ||
Isetemachbit | Tanutamon | ||
Okres Późny
Dynastia | Imię | Mąż | Inne informacje |
---|---|---|---|
XXVI dynastia | Mehitenusechet | Psametych I | Matka Necho II |
Tahut | Psametych II | Matka Apriesa | |
Zobacz też
Bibliografia
- O'Connor and Cline (Editors), Amenhotep III: Perspectives on his reign
- G. Robins, A Critical examination of the Theory that the Right to the Throne in Ancient Egypt Passed through the Female Line in the Eighteenth Dynasty.
- O'Conner and Cline, Thutmose III: A new biography,2006
- O'Connor and Cline (Editors), Amenhotep III: Perspectives on his reign
- Joann Fletcher: Egypt's Sun King – Amenhotep III, Duncan Baird Publishers, London, 2000
- Aidan Dodson & Dyan Hilton: The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson, 2004
- L. Holden, in: Egypt’s Golden Age: The Art of Living in the New Kingdom, 1558-1085 B.C., Boston 1982
- Tyldesley, Chronicle of the Queens of Ancient Egypt
- Tyldesley, Kobieta faraon, Alfa, Warszawa 1999
Linki zewnętrzne
- Królowe Egiptu by Dr. Sameh Arab
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.