Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku

Wybory samorządowe w Polsce w 2018 – wybory samorządowe, które z mocy ustawy zostały zarządzone przez premiera Mateusza Morawieckiego 13 sierpnia 2018^[1] na dzień 21 października, natomiast II tura wyborów tzw. włodarzy (wójtów gmin, burmistrzów i prezydentów miast) odbyła się dwa tygodnie później – 4 listopada. W wyborach tych wybierani byli wójtowie gmin, burmistrzowie, prezydenci miast oraz radni dzielnicowi m.st. Warszawy, gminni (w tym miejscy), powiatowi i sejmików województw.

Wybory samorządowe w Polsce
w 2018 roku

Państwo	Polska
Rodzaj	wybory samorządowe
Data przeprowadzenia	21 października 2018 (I tura); 4 listopada 2018 (II tura)
Data zarządzenia	13 sierpnia 2018 przez: Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego[1]
Podstawa prawna	Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
Głosowanie
Wyniki głosowania do sejmików województw: PIS 34,13% KO 26,97% PSL 12,07% SLDLR 6,62% KUKIZ 5,63% KWWBS 5,28% WWS 1,59% RAZEM 1,57% RN 1,26% PZIE 1,15% Inne 3,73%
Wyniki głosowania do rad powiatów: PIS 30,46% PSL 14,22% KO 12,29% SLDLR 2,77% KUKIZ 1,42% KWWBS 0,86% Inne 37,98%
Frekwencja: I tura: 54,90% II tura: 48,83%
poprzednie: wybory 2014 następne: wybory 2024
Strona internetowa

Zmiana prawa wyborczego

Obwodowa Komisja Wyborcza w budynku Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im. Wojciecha Gersona w Warszawie podczas I tury głosowania, 21 października 2018

Wejście do jednej z obwodowych komisji wyborczych w Bielsku-Białej

Wybory samorządowe w 2018 roku odbyły się po znaczącej nowelizacji prawa wyborczego (obejmującego kodeks wyborczy oraz ustawę o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim i o ustroju m.st. Warszawy), wprowadzonej ustawą z 11 stycznia 2018 o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (weszła w życie 31 stycznia 2018)^[2], której najważniejszymi elementami były:

• wprowadzenie dwukadencyjności wójtów, burmistrzów i prezydentów miast^[3][2];
• wydłużenie z 4 do 5 lat kadencji organów samorządowych (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, rady gmin, powiatów i sejmiki województw)^[3][2];
• ograniczenie jednomandatowych okręgów wyborczych do gmin do 20 tys. mieszkańców (wcześniej nie obowiązywały jedynie w miastach na prawach powiatów oraz dzielnicach m.st. Warszawy)^[3][2];
• ograniczenie możliwości głosowania korespondencyjnego jedynie dla osób niepełnosprawnych^[3][2];
• wprowadzenie dwóch rodzajów komisji obwodowych: jedna będzie organizować głosowanie, a druga ustalać wyniki głosowania^[3][2];
• zwiększenie uprawnień mężów zaufania i wprowadzenie instytucji obserwatorów społecznych^[3][2].

Zmiany z powodu nieprawidłowości przy wyborach samorządowych w 2014 wprowadziła też ustawa z 25 czerwca 2015 o zmianie ustawy w sprawie kodeksu wyborczego^[4]. Do najważniejszych zmian należały:

• przezroczyste urny wyborcze, których wzór określa Państwowa Komisja Wyborcza (dla wyborów zarządzonych od 1 lipca 2016), oraz koperty na kartę do głosowania gwarantujące tajność głosowania (zniesione wraz z wejściem życie ustawy z dnia 11 stycznia 2018);
• możliwość rejestracji własnymi urządzeniami nagrywającymi czynności obwodowych komisji przez mężów zaufania przed rozpoczęciem głosowania i po jego zakończeniu;
• ujęcie w protokołach głosowania liczby głosów nieważnych z podaniem przyczyny nieważności głosu;
• kadencyjność członków Państwowej Komisji Wyborczej – 9 lat oraz górny wiek członka – 70 lat (od 1 stycznia 2016);
• informowanie przez komisarza wyborczego (do 30 stycznia 2018 przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) wyborców w formie druku bezadresowego najpóźniej w 21. dniu przed terminem wyborów o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach (od 1 stycznia 2016);
• zasada, iż karta do głosowania jest kartką zadrukowaną jednostronnie, natomiast w uzasadnionych przypadkach (np. zbyt duża liczba komitetów wyborczych) PKW może zastosować karty do głosowania w formie „książeczki” z obligatoryjną informacją na pierwszej stronie o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach, na stronie drugiej – spis treści zawierający listę komitetów wyborczych;
• wspólne wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania przez członków obwodowych komisji wyborczych;
• zakaz członkostwa osób w obwodowej komisji wyborczej, jeśli kandydatem jest osoba bliska (zstępnym, wstępnym, małżonkiem, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego lub przysposobionego);
• zwiększenie z 9 do 10 maksymalnej i zmniejszenie z 7 do 6 minimalnej liczebności komisji obwodowych w obwodach ze względu na zróżnicowanie liczby uprawnionych do głosowania (od 2000 głosujących minimum 8 członków komisji), co ma zwiększyć komfort pracy komisji oraz przyspieszyć liczenie oddanych głosów (zasady te zostały zmienione w dniu 31 stycznia 2018);
• ustalenie liczebności zagranicznych komisji wyborczych od 4 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby oraz jednej osoby wyznaczonej przez konsula.

Po wyborach środowiska eksperckie wprowadzone zmiany oceniały niejednoznacznie^[5].

Listy wyborcze

26 września 2018 PKW wylosowała numery list komitetów ogólnopolskich^[6]:

• KWW Bezpartyjni Samorządowcy – nr 1
• KW Polskie Stronnictwo Ludowe – nr 2
• KW Partia Zieloni – nr 3
• KKW Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska – nr 4
• KKW SLD Lewica Razem – nr 5
• KW Partia Razem – nr 6
• KW Ruch Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej – nr 7
• KWW Kukiz’15 – nr 8
• KWW Wolność w Samorządzie – nr 9
• KW Prawo i Sprawiedliwość – nr 10.

Wyniki głosowania i wyniki wyborów

Frekwencja

I tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

• 12:00 – 15,62%^[7]
• 17:00 – 41,65%^[8]
• ostateczna – 54,90%^[9]

II tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

• 12:00 – 15,61%^[10]
• 17:00 – 38,73%^[11]
• ostateczna – 48,83%^[12]

Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast

Osobny artykuł: Prezydenci miast w Polsce (kadencja 2018–2024).

Wśród 107 miast, w których wybierano prezydentów, w 63 rozstrzygnięcia nastąpiły w I turze. W 80 przypadkach prezydentami zostali kandydaci startujący z komitetów własnych lub lokalnych, w 19 Koalicji Obywatelskiej, w 4 Prawa i Sprawiedliwości, w 2 koalicji SLD Lewica Razem, a w 1 Polskiego Stronnictwa Ludowego, jak również komitetu Kukiz’15. Prezydentami miast zostało 23 członków Platformy Obywatelskiej, 7 Sojuszu Lewicy Demokratycznej, 4 PiS, 2 PSL, po 1 Nowoczesnej i Porozumienia oraz 69 kandydatów bezpartyjnych (wśród bezpartyjnych był eurodeputowany PO, jednak nie poparty przez tę partię w I turze; jednocześnie po 1 członku PiS i SLD nie było popieranych przez własne partie – zarówno w I, jak i w II turze). Spośród 18 miast wojewódzkich w 5 wygrali kandydaci KO, a w pozostałych 13 kandydaci komitetów własnych lub lokalnych (w tym 4 związanych z KO i 2 z Bezpartyjnymi Samorządowcami). Jednocześnie w miastach tych zwyciężyło 5 członków PO, 1 SLD i 12 kandydatów bezpartyjnych.

Najwięcej burmistrzów zostało wybranych z komitetu PiS (62), jednak przynależność do PiS zadeklarowało 59 zwycięskich kandydatów na burmistrza, podczas gdy więcej do PO (69) i PSL (68). Także najwięcej wójtów zostało wybranych z ramienia KW PiS (168), jednak na wójtów zostało wybranych najwięcej członków PSL (221 – podczas gdy kandydatów KW PSL 138). Ogółem na włodarzy zostało wybranych najwięcej kandydatów PiS (234), PSL (173) i KO (33), zaś najwięcej członków PSL (291), PiS (203) i PO (127).

• 
  Zwycięskie komitety wyborcze

Liczba wybranych włodarzy według komitetów wyborczych^[13]

Komitet wyborczy		Prezydenci	Burmistrzowie	Wójtowie	Razem
	Koalicja Obywatelska	19	11	3	33
	Prawo i Sprawiedliwość	4	62	168	234
	SLD Lewica Razem	2	3	1	6
	Polskie Stronnictwo Ludowe	1	34	138	173
	Kukiz’15	1	–	3	4
	Mniejszość Niemiecka	–	4	9	13
	Bezpartyjni Samorządowcy	–	2	1	3
	Śląska Partia Regionalna	–	–	1	1
	Wolni i Solidarni	–	–	1	1
	Pozostali	80	706	1221	2007

Liczba wybranych włodarzy według przynależności partyjnej^[13]

Partia polityczna		Prezydenci	Burmistrzowie	Wójtowie	Razem
	Platforma Obywatelska	24	69	35	128
	Sojusz Lewicy Demokratycznej	7	15	16	38
	Prawo i Sprawiedliwość	4	59	140	203
	Polskie Stronnictwo Ludowe	2	68	221	291
	Porozumienie	1	2	7	10
	Nowoczesna	1	2	–	3
	Solidarna Polska	–	2	4	6
	Regionalna. Mniejszość z Większością	–	2	1	3
	Unia Pracy	–	2	–	2
	Prawica Rzeczypospolitej	–	1	1	2
	Partia Razem	–	1	–	1
	Stronnictwo „Piast”	–	1	–	1

Sejmiki województw

• 
  Podział mandatów w sejmikach wojewódzkich po wyborach
• 
  Koalicje w sejmikach (według komitetów wyborczych)

Wyniki głosowania

Wszystkie dane wyrażono w procentach.

Sejmik
	PiS	KO	PSL	SLD LR	Kukiz’15	BS	WwS	Razem	RN	Zieloni	Regionalne z mandat.	Inne
dolnośląski[14]	28,53	25,77	5,23	5,50	4,78	14,98	1,38	1,61	1,32	1,76	8,29 !8,291	0,86
kujawsko-pomorski[15]	28,27	34,66	14,31	9,00	5,70	0,64	1,98	1,77	0,54	1,19	–	1,94
lubelski[16]	44,04	18,19	19,30	5,89	6,64	0,42	1,62	0,93	1,32	0,14	–	1,51
lubuski[17]	25,11	29,92	12,43	9,59	3,22	13,17	0,55	1,72	1,67	2,62	–	–
łódzki[18]	34,88	28,39	13,06	6,32	5,86	3,90	1,38	1,72	1,17	1,34	–	1,98
małopolski[19]	43,55	22,66	10,03	2,87	5,76	3,89	1,80	1,44	0,86	1,02	–	6,14
mazowiecki[20]	34,04	27,66	13,15	5,46	5,44	6,24	1,51	1,70	1,24	1,38	–	2,16
opolski[21]	25,77	29,45	10,72	5,94	6,06	0,78	1,54	1,51	0,95	0,45	14,64 !14,642	2,19
podkarpacki[22]	52,25	13,44	11,88	5,85	6,62	3,39	1,77	1,08	1,92	0,63	–	1,16
podlaski[23]	41,64	24,14	15,66	4,78	5,90	1,20	1,04	1,24	1,36	0,44	–	2,60
pomorski[24]	27,84	40,70	8,33	6,59	5,24	3,03	2,83	2,21	1,64	1,59	–	–
śląski[25]	32,11	28,83	5,15	8,31	6,58	4,96	1,43	1,46	1,16	1,39	–	8,62
świętokrzyski[26]	38,40	11,79	25,52	6,16	4,90	2,78	1,84	0,77	1,16	0,43	5,26 !5,263	0,98
warmińsko-mazurski[27]	28,15	30,40	19,64	8,16	6,29	0,79	0,48	2,31	2,65	0,45	–	0,70
wielkopolski[28]	27,84	29,66	14,52	9,31	5,23	6,08	1,53	1,78	1,26	1,56	–	1,23
zachodniopomorski[29]	26,80	32,04	9,68	9,08	4,21	13,70	1,94	1,53	0,73	0,30	–	–
Polska[30]	34,13	26,97	12,07	6,62	5,63	5,28	1,59	1,57	1,26	1,15	1,13	2,60

Objaśnienia:
¹ KWW Z Dutkiewiczem dla Dolnego Śląska,
² KWW Mniejszość Niemiecka,
³ KWW Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty.

W tabeli przedstawiono jedynie wyniki komitetów ogólnopolskich. Spośród pozostałych komitetów najlepsze rezultaty w skali kraju uzyskały: Wolni i Solidarni (0,78%), Z Dutkiewiczem dla Dolnego Śląska (0,6%), Wspólna Małopolska (0,4%), Śląska Partia Regionalna (0,38%), Ślonzoki Razem (0,36%) i Mniejszość Niemiecka (0,34%).

Podział mandatów

Osobny artykuł: Radni sejmików województw VI kadencji.

Osobny artykuł: Zarządy województw VI kadencji.

Sejmik
	PiS	KO	PSL	BS	SLD LR	MN	ZDdDŚ	PŚ BW	Razem
dolnośląski	14	13	1	6	–	–	2	–	36
kujawsko-pomorski	11	14	4	–	1	–	–	–	30
lubelski	18	7	7	–	1	–	–	–	33
lubuski	9	11	4	4	2	–	–	–	30
łódzki	17	12	4	–	–	–	–	–	33
małopolski	24	11	4	–	–	–	–	–	39
mazowiecki	24	18	8	1	–	–	–	–	51
opolski	10	13	2	–	–	5	–	–	30
podkarpacki	25	5	3	–	–	–	–	–	33
podlaski	16	9	5	–	–	–	–	–	30
pomorski	13	18	2	–	–	–	–	–	33
śląski	22	20	1	–	2	–	–	–	45
świętokrzyski	16	3	9	–	1	–	–	1	30
warmińsko-mazurski	11	12	7	–	–	–	–	–	30
wielkopolski	13	15	7	1	3	–	–	–	39
zachodniopomorski	11	13	2	3	1	–	–	–	30
Polska	254	194	70	15	11	5	2	1	552

Rady powiatów (w tym miast na prawach powiatu)

• 
  Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu powiatów i miast na prawach powiatu

Głosowanie do rad powiatów – wyniki sumaryczne w skali ogólnokrajowej

Komitet wyborczy		% głosów[31]	Liczba mandatów[13]
	Prawo i Sprawiedliwość	30,46	2114
	Polskie Stronnictwo Ludowe	14,22	952
	Koalicja Obywatelska	12,29	726
	SLD Lewica Razem	2,77	105
	Mniejszość Niemiecka	0,46	45
	Bezpartyjni Samorządowcy	0,86	36
	Kukiz’15	1,42	19
	Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty	0,14	5
	Porozumienie Jarosława Gowina	0,22	3
	Śląska Partia Regionalna	0,05	3
	KW stowarzyszeń i organizacji społecznych	6,91	397
	Pozostałe (KWW)	30,21	1839

Rady gmin (w tym miast)

• 
  Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu gmin

Głosowanie do rad gminnych – wyniki sumaryczne komitetów ogólnopolskich w skali ogólnokrajowej^[13]

Komitet wyborczy		Gminy powyżej 20 tys. mieszkańców		Gminy do 20 tys. mieszkańców		Gminy łącznie
		% głosów[31]	Liczba mandatów[31]	% głosów[31]	Liczba mandatów[13]	Suma mandatów
	Prawo i Sprawiedliwość	25,20	1877	15,72	3931	5808
	Koalicja Obywatelska	19,41	932	0,80	166	1098
	Polskie Stronnictwo Ludowe	1,19	123	8,52	3077	3200
	SLD Lewica Razem	3,70	107	0,82	200	307
	Bezpartyjni Samorządowcy	0,80	22	0,13	31	53
	Kukiz’15	2,37	18	0,48	75	93
	Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty	0,19	7	0,03	7	14
	Mniejszość Niemiecka	0,04	4	0,33	203	207
	Śląska Partia Regionalna	0,16	1	0,06	10	11
	Wolni i Solidarni	0,04	0	0,07	13	13
	Porozumienie Jarosława Gowina	0,01	0	0,09	13	13
	Prawica Rzeczypospolitej	–	–	0,03	9	9
	Stronnictwo Ludowe „Ojcowizna” RP	–	–	0,01	4	4
	Wolność w Samorządzie	0,18	0	0,02	3	3
	Samoobrona	–	–	0,02	3	3
	Ślonzoki Razem	–	–	0,00	2	2
	Ruch Narodowy	0,01	0	0,02	1	1
	Kongres Nowej Prawicy	0,00	0	0,00	1	1
	Zieloni	0,08	0	0,00	0	0
	KW stowarzyszeń i organizacji społecznych	6,45	632	3,12	1014	1646
	Pozostałe (KWW)	40,17	3628	69,72	23 410	27 038

Rady dzielnic Warszawy

W wyborach do rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy zwyciężyły następujące komitety wyborcze^[32]:

Dzielnica	Zwycięski komitet wyborczy		Liczba mandatów
Bemowo	Koalicja Obywatelska		11 (na 25)
Białołęka	Koalicja Obywatelska		11 (na 25)
Bielany	Koalicja Obywatelska		10 (na 25)
Mokotów	Koalicja Obywatelska		19 (na 28)
Ochota	Koalicja Obywatelska		10 (na 23)
Praga-Południe	Koalicja Obywatelska		15 (na 25)
Praga-Północ	Prawo i Sprawiedliwość		9 (na 23)
Rembertów	Koalicja Obywatelska		6 (na 21)
Śródmieście	Koalicja Obywatelska		15 (na 25)
Targówek	Koalicja Obywatelska		11 (na 25)
Ursus	Koalicja Obywatelska	Stowarzyszenie Obywatelskie w Ursusie	po 8 (na 23)
Ursynów	Koalicja Obywatelska		13 (na 25)
Wawer	Koalicja Obywatelska		10 (na 23)
Wesoła	Koalicja Obywatelska		8 (na 21)
Wilanów	Koalicja Obywatelska		13 (na 21)
Włochy	Koalicja Obywatelska		9 (na 21)
Wola	Koalicja Obywatelska		15 (na 25)
Żoliborz	Koalicja Obywatelska		10 (na 21)

Głosowanie do rad dzielnic Warszawy – wyniki sumaryczne

Komitet wyborczy		% głosów[33]	Liczba mandatów[13]
	Koalicja Obywatelska	39,35	201
	Prawo i Sprawiedliwość	24,04	118
	Miasto Jest Nasze – Ruchy Miejskie	5,37	22
	SLD Lewica Razem	3,75	2
	Bezpartyjni Samorządowcy	2,23	1
	Kukiz’15	3,47	0
	Pozostałe	21,79	81

Komentarze

Publicyści zauważyli, że w wyborach samorządowych w 2018 po raz pierwszy partia rządząca wykorzystała w kampanii posiadaną władzę, sugerując w przyszłości uzależnienie otrzymywania środków przez dany region w zależności od wybranych w nim władz samorządowych. Taka strategia została negatywnie odebrana przez krytyków rządzącej partii^[34].

Zobacz też

• samorząd terytorialny w Polsce
• przedterminowe wybory prezydenta Gdańska w 2019 roku
• przedterminowe wybory prezydenta Rzeszowa w 2021 roku
• wybory Prezydenta m.st. Warszawy w 2018 roku