Zachełmie (województwo dolnośląskie)

Zachełmie (do 1945 niem. Saalberg, do marca 1946 Szczęsnowo) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Podgórzyn.

Zachełmie

wieś
Dom kompozytora Ludomira Różyckiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	karkonoski
Gmina	Podgórzyn
Wysokość	480-570[1] m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	329[2]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	58-562[3]
Tablice rejestracyjne	DJE
SIMC	0192169
Położenie na mapie gminy Podgórzyn Zachełmie
Położenie na mapie Polski Zachełmie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zachełmie
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego Zachełmie
50°49′25″N 15°39′31″E[4]
Strona internetowa

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.

Początkowo była to osada pasterska powstała po wojnie trzydziestoletniej^[5].

Kultura

Przed 1945 miejscowość słynęła z wyrobu ozdobnych, haftowanych koszuli, które z biegiem czasu stały się bardzo modne i jeszcze przed 1910 znane były w całej Prowincji Śląskiej jako „Saalberger Hemden”. W ślad za koszulami powstał oryginalny zachełmiański strój męski „Saalberger Männertracht”, który ze względu na swój koszt miał charakter odświętny, a przy tym odróżniał mieszkańców Karkonoszy i Kotliny Jeleniogórskiej od pozostałych Dolnoślązaków^[6].

Po II wojnie światowej w Zachełmiu mieszkał w udostępnionej przez władze willi "Pan Twardowski" kompozytor Ludomir Różycki i skupił się tu na rekonstrukcji utworów zniszczonych podczas wojny^[7]. Do roku 2014 mieścił się tu Dom Pracy Twórczej wrocławskiej Akademii Ekonomicznej^{[potrzebny przypis]}.

W miejscowości działa Stowarzyszenie Karkonoskie „Zachełmie”. .

Zabytki

W 2014 roku rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa nie wykazywał żadnych zabytków we wsi^[8]. Gminna ewidencja zabytków obejmuje natomiast budynki nr 5, 10, 12, 17, 21, 26, 30, 31, 38, 39, 43, 47, 47a, 64, 70, 72, nr 1 w Zachełmiu Dolnym, a także stanowiska archeologiczne we wsi^[9]

Szlaki turystyczne

• do Podgórzyna Górnego
• Podgórzyn – Zachełmie – Śmielec^[10]

Zobacz też

• Zachełmie

Przypisy

1. Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 240-242. ISBN 83-7005-168-5.
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1589 [zarchiwizowane 2022-10-26].
4. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155206
5. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 227
6. Wystawa czasowa „Koszule zachełmiańskie – przypomniana historia uzupełniona wystawą fotografii „Zima w Karkonoszach 1942”
7. Różycki Ludomir. W: Elżbieta Dziębowska (red.): Encyklopedia muzyczna PWM. 2007. ISBN 978-83-224-0865-0. (pol.). Brak numerów stron w książce
8. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 53. [dostęp 2014-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
9. Gminna ewidencja zabytków
10. Mapa turystyczna. [dostęp 2020-09-22].

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5.
• Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo "Plan", Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7.