Alfred Szklarski

Alfred Szklarski (ur. 21 stycznia 1912 w Chicago, zm. 9 kwietnia 1992 w Katowicach) – polski pisarz specjalizujący się w literaturze podróżniczo-przygodowej dla młodzieży, popularyzator wiedzy o polskich podróżnikach i przyrodnikach, redaktor literacki. Autor cyklu powieści o Tomku Wilmowskim. Publikował także pod pseudonimami Alfred Bronowski, Fred Garland, Alfred Murawski, Roman Szklarski oraz Henryk Szklarski.

Alfred Szklarski

Alfred Szklarski (rzeźba w katowickiej Galerii Artystów)
Data i miejsce urodzenia	21 stycznia 1912 Chicago
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 1992 Katowice
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Cykl powieści o Tomku Wilmowskim trylogia Złoto Gór Czarnych
Odznaczenia

Grób Alfreda Szklarskiego na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach

Życiorys

Urodził się 21 stycznia 1912 w Chicago^[1], w Stanach Zjednoczonych jako syn Andrzeja Szklarskiego, działacza Organizacji Bojowej PPS zmuszonego w 1908 do emigracji, oraz Marii z domu Karkosik. W 1922 powrócił z matką i siostrą do Polski, ale z powodów ekonomicznych wyjechał do USA w 1923^[2]. W Nowym Jorku uczęszczał do szkół parafialnych pod wezwaniem Świętej Trójcy oraz św. Stanisława Kostki^[3].

Jako czternastolatek przeniósł się wraz z matką do Polski. Od 1928 mieszkał we Włocławku, rodzinnym mieście matki, gdzie uczył się w katolickim Gimnazjum im. Jana Długosza. Wstąpił do Legionu Młodych i w 1930 zdał egzamin maturalny. W latach 1930–1931 odbył kurs przygotowawczy w Szkole Nauk Politycznych^[4]. Po śmierci matki w 1932 przeniósł się do Warszawy^[5], gdzie w latach 1932–1938 studiował w Szkole Nauk Politycznych na Wydziale Konsularno-Dyplomatycznym. W czasie studiów poznał swoją przyszłą żonę Krystynę, którą poślubił 1 października 1939 w Warszawie^[6].

Pod okupacją niemiecką w grudniu 1939 podjął pracę dziennikarza w gadzinowym „Nowym Kurierze Warszawskim”, w którym ogłosił ponad sto tekstów. Redagował cykl o modzie kobiecej pt. „Coś dla pań” oraz pod pseudonimami Alfred Gruda, Alfred Murawski i Marek Smuga publikował w odcinkach powieści erotyczne: Miłość marynarza, Miłość pani Toli, Piękna nieznajoma, Romantyczna przygoda – i przygodowe dla dorosłych: Żelazny pazur (1942), Krwawe diamenty (1943), Tornado (1943), Tajemnica grobowca (1944)^[7][8]. Dzięki przepustce dziennikarskiej dorabiał handlując i udzielając lekcji angielskiego^[8]. Jego nazwisko znalazło się w wykazach kolaborantów publikowanych w prasie podziemnej^[8]. Od sierpnia 1944 jako żołnierz Armii Krajowej pod pseudonimem Szklarz walczył w powstaniu warszawskim w 2 plutonie 2 kompanii batalionu „Piorun” na terenie Śródmieścia^[8]. W grudniu 1944 opublikował w „Nowym Kurierze Warszawskim” reportaż Z dni grozy. Konająca stolica^[8]. Przez kilka miesięcy mieszkał w Krakowie^[a], a od lutego 1945 aż do śmierci w Katowicach w kamienicy przy ul. Jordana^[7].

Zapisał się do Polskiej Partii Robotniczej^[8]. W lipcu 1948 zgłosił się do prokuratury w związku ze śledztwem przeciw autorom prasy gadzinowej i został osadzony w areszcie^[8]. W 1949 został skazany na karę 8 lat więzienia za działalność na szkodę narodu i państwa polskiego poprzez udział w niemieckiej polityce eksterminacyjnej polegający na „osłabianiu (…) postawy moralnej i ducha oporu wobec okupanta”^[8]. W procesie przeciwko niemu zeznawali oficerowie Komendy Głównej AK płk Jan Rzepecki, płk Jan Mazurkiewicz i ppor. Stanisław Płoski, prof. Stanisław Lorentz oraz dziennikarze konspiracyjni Witold Giełżyński i Władysław Dunin-Wąsowicz. Zdementowali oni twierdzenie Szklarskiego, że zatrudnił się w „Nowym Kurierze Warszawskim” na polecenie podziemia^[8]. W 1951 jego utwory pisane pod pseudonimem Alfred Bronowski zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą^[9]. Jako więzień pracował umysłowo w dziale budownictwa warszawskiego Ośrodka Pracy^[8]. Został zwolniony w 1953 na mocy amnestii z 1952^[8][7].

W 1953 pracował jako sekretarz, a w latach 1954–1977 jako redaktor w katowickim Wydawnictwie „Śląsk”^[8]. Od 1957 nakładem tego wydawnictwa ukazywały się kolejne powieści z cyklu o Tomku Wilmowskim, a w latach siedemdziesiątych trylogia Złoto Gór Czarnych, napisana wspólnie z żoną^[1]. Pod pseudonimem Alfred Bronowski publikował powieści sensacyjne^[1].

Wstąpił do Związku Literatów Polskich i do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, gdzie otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy^[8].

Zmarł 9 kwietnia 1992 w Katowicach^[1].

Życie prywatne

Z małżeństwa z Krystyną miał córkę Bożenę^[6] i syna Andrzeja^[10].

Nagrody i odznaczenia

Był laureatem wielu nagród literackich i odznaczeń, między innymi „Orlego Pióra” (1968), Orderu Uśmiechu (1971) oraz Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla młodzieży (1973, 1987). Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Twórczość

Cykl powieści o Tomku Wilmowskim

• Tomek w tarapatach (Mikołów 1948, Wyd. Książnica Śląska, pod ps. Fred Garland)
• Tomek w krainie kangurów (Katowice 1957, Wyd. Śląsk)
• Przygody Tomka na Czarnym Lądzie (Katowice 1958, Wyd. Śląsk; nowy wydawca stosuje od 1991 tytuł Tomek na Czarnym Lądzie)
• Tomek na wojennej ścieżce (Katowice 1959, Wyd. Śląsk)
• Tomek na tropach Yeti (Katowice 1961, Wyd. Śląsk)
• Tajemnicza wyprawa Tomka (Katowice 1963, Wyd. Śląsk)
• Tomek wśród łowców głów (Katowice 1965, Wyd. Śląsk)
• Tomek u źródeł Amazonki (Katowice 1967, Wyd. Śląsk)
• Tomek w Gran Chaco (Katowice 1987, Wyd. Śląsk)
• Tomek w grobowcach faraonów (1994, tom wydany pośmiertnie, dokończony przez ks. Adama Zelgę na podstawie notatek pozostawionych przez autora).
• Tomek na Alasce (2021, tom wydany pośmiertnie, dokończony przez Macieja Dudziaka na podstawie notatek pozostawionych przez autora)^[11].

Złoto Gór Czarnych

Razem z żoną Krystyną Szklarską:

• Tom I – Orle pióra (Katowice 1974, Wyd. Śląsk)
• Tom II – Przekleństwo złota (Katowice 1977, Wyd. Śląsk)
• Tom III – Ostatnia walka Dakotów (Katowice 1979, Wyd. Śląsk)

Pozostałe

Jako A. Murawski:

• Wróżba (debiut pisarza, 1939)
• Kulisy sławy (1941)
• Lot do dżungli (1941)
• Przygoda w Szanghaju (1942)
• W szponach gangsterów (powieść kryminalna, 1942)
• Krystyna (1942)
• Szukam mężczyzny (powieść współczesna, 1942)
• Żelazny pazur (1942)
• Krwawe diamenty (1943)
• Tajemnica grobowca (1944)
• Z dni grozy. Konająca stolica (1944)

Jako Roman Szklarski:

• Pilotka i miłość (1940)

Jako Alfred Bronowski:

• Gorący ślad. Współczesna powieść sensacyjna (1946)
• Trzy siostry. Powieść (1946)
• Cień na murze (1946)
• Błędne ognie. Opowieść współczesna z życia górników (1947)
• Nie czekaj na mnie. Powieść współczesna (1947)
• Ludzie bez nazwisk (1947)

jako Fred Kid:

• Tajemnica Ituri (1947)
• Ostatni skalp Nawaja (1947)
• Piraci ringu (1948)

oraz:

• Sobowtór profesora Rawy (1963, powieść science fiction dla młodzieży)

Upamiętnienie

Jest patronem następujących polskich szkół:

• Szkoła Podstawowa nr 29 im. Alfreda Szklarskiego w Dąbrowie Górniczej^[12] (dawniej także Gimnazjum nr 7 im. Alfreda Szklarskiego w Dąbrowie Górniczej^[13], z którym SP nr 29 tworzyła Zespół Szkół nr 3 w Dąbrowie Górniczej^[14])
• Szkoła Podstawowa nr 15 im. Alfreda Szklarskiego w Mysłowicach^[15]
• Szkoła Podstawowa nr 32 im. Alfreda Szklarskiego w Rybniku^[16]
• Szkoła Podstawowa nr 13 im. Alfreda Szklarskiego w Rudzie Śląskiej^[17]
• Szkoła Podstawowa im. Alfreda Szklarskiego w Sarnowie^[18]
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Alfreda Szklarskiego w Orzeszu^[19]
• Szkoła Podstawowa im. Alfreda Szklarskiego w Koziegłowach^[20]
• Dawniej także Gimnazjum nr 3 im. Alfreda Szklarskiego w Katowicach^[21]

Uwagi

1. Według jednego ze źródeł było to po zakończeniu wojny^[7].