Alina Obidniak

Alina Obidniak-Szepniewska (ur. 29 czerwca 1931 w Krośnie, zm. 29 października 2021 w Jeleniej Górze^[1][2]) – polska reżyserka teatralna, telewizyjna i filmowa, aktorka, feministka i działaczka ekologiczna; była dyrektor naczelną i artystyczną Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1964–1970), Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze (1973–1988 i 2000) oraz zastępcą dyrektora Ośrodka im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu (1990).

Alina Obidniak

Data i miejsce urodzenia	29 czerwca 1931 Krosno
Data i miejsce śmierci	29 października 2021 Jelenia Góra
Zawód	reżyserka, aktorka
Lata aktywności	1961–2010
Odznaczenia

Życiorys

Ukończyła studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, gdzie rozpoczęła się jej wieloletnia przyjaźń z Jerzym Grotowskim, reżyserskie we Wszechrosyjskim Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie, pod opieką profesora Ołeksandra Petrowycza Dowżenki, a także reżyserię filmową w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Reżyserowała na deskach teatrów w Polsce oraz za granicą, między innymi w Tuzli (Bośnia i Hercegowina) i Veszprém (Węgry). Była dyrektorką naczelną i artystyczną Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1964-1970) oraz Teatru im. C. K. Norwida w Jeleniej Górze (1973-1988 i 2000).

Jako ich dyrektorka przyczyniła się do tego, że zaczęły odgrywać ważną rolę również w europejskim życiu teatralnym: w 1978 Teatr im. Norwida, jako jedna z nielicznych europejskich scen dramatycznych, został nagrodzony przez krytykę na Festiwalu Teatru Narodów (Théâtre des Nations) w Caracas. Obidniak nawiązała współpracę z uznanymi twórcami, m.in. Henrykiem Tomaszewskim, Krzysztofem Pankiewiczem, Jean-Marie Pradierem i Adamem Hanuszkiewiczem. Zapraszała młodych reżyserów, umożliwiając im debiuty. Odkryła talenty reżyserskie, między innymi Mikołaja Grabowskiego, Waldemara Zawodzińskiego i Krystiana Lupy, któremu stworzyła dogodne, niemal laboratoryjne warunki dla rozwoju^[3]. Za jej pierwszej dyrekcji zaangażowała do zespołu jeleniogórskiego teatru między innymi Marię Maj, Irenę Dudzińską, Janinę Szarek, Krzysztofa Janczara, Wojciecha Ziemiańskiego, Piotra Skibę, Andrzeja Szczytkę i Krzysztofa Bienia. Zaś za drugiej dyrekcji, ponownie oddała scenę reżyserom młodego pokolenia: Mai Kleczewskiej, Aldonie Figurze i Piotrowi Kruszczyńskiemu.

Z jej inicjatywy od 1973 odbywają się coroczne Jeleniogórskie Spotkania Teatralne z udziałem zespołów krajowych i zagranicznych, a od 1982 Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych^[4]. W 1979 w Jeleniej Górze przy Teatrze im. C. K. Norwida założyła Ośrodek Badań i Praktyk Kulturowych, który miał charakter międzynarodowy i prowadził interdyscyplinarne badania teatralne. W 1988 roku Obidniak wycofała się z kierowania teatrem. Po demontażu systemu komunistycznego w Polsce stała się działaczką feministyczną i wkrótce została polską laureatką nagrody „Kobieta Europy” przyznawanej przez Komisję Europejską. Była laureatką kilkudziesięciu nagród w dziedzinie teatru, m.in. nagród za reżyserię na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych oraz nagrody z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru. W 1990 pełniła funkcję zastępcy dyrektora w nowo powstałym Ośrodku Grotowskiego we Wrocławiu (dzisiejszy Instytut im. Jerzego Grotowskiego)^[5], jest twórczynią Laboratorium Samorozwoju oraz prezesem Stowarzyszenia Centrum Inicjatyw Kulturotwórczych.

Była siostrą aktora i reżysera Karola Obidniaka (1923–1992).

Nagrody

• 1962 – Kalisz – II KST – nagroda za reżyserię „Irkuckiej historii” w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie
• 1965 – Kalisz – V KST – nagroda za inscenizację „Pamiętnika matki” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
• 1965 – Nagroda MKiS zespołowa III stopnia z Danutą Kopotowską, Jerzym Ławaczem, Karolem Obidniakiem i Jadwigą Sulińską za inscenizację i realizację „Pamiętnika matki” według książki Marcjanny Fornalskiej
• 1966 – Kalisz – VI KST – II nagroda za przedstawienie „Pogranicze południk 15"
• 1968 – Kalisz – VIII KST – II nagroda za reżyserię „Kordiana” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
• 1975 – Nagroda Wojewody Wrocławskiego za szczególne osiągnięcia w rozpowszechnianiu kultury teatralnej na Dolnym Śląsku
• 1986 – Nagroda Prasy Dolnośląskiej za rok 1985
• 1995 – tytuł polskiej Kobiety Europy
• 2001 – Statuetka „Wojciecha 200-lecia” przyznana z okazji 200–lecia Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
• 2003 – z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru nagroda marszałka województwa dolnośląskiego
• 2012 – Laur Ekoprzyjaźni 2012 przyznany przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu „za wybitne zasługi na rzecz ekologii”^[6]
• 2013 – Statuetka „Kobiece Twarze” w kategorii kobieta w kulturze^[7]
• 2020 - Złoty Kluczyk 2020, przyznawany przez Fundację „Nowin Jeleniogórskich”, za całokształt twórczości i działalności^[8]

Odznaczenia

• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Złoty Krzyż Zasługi (1975)
• Odznaka Zasłużony dla Jeleniej Góry (1975)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1979)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1980)
• Odznaka za zasługi dla Przemyśla (1985)
• Złoty Krzyż Zasługi miasta Veszprém za wkład w rozwoju współpracy kulturalnej między Teatrem im. Petofiego a Teatrem im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze oraz Honorowe Obywatelstwo miasta Veszprém
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011)^[9]